ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Η θεμελιώδης αρετή της ταπεινοφροσύνης

Στην περιάκουστη σημερινή παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου ο Κύριος στα πρόσωπα αυτών των δύο αντιθέτων τύπων έβαλε δίπλα-δίπλα την υπερηφάνεια και την ταπείνωση, την ακρόπολη των αμαρτημάτων και τη μητέρα των αρετών. Από ένα μέρος ο Φαρισαίος καυχάται για τις αρετές της ελεημοσύνης και της νηστείας που είχε και από το άλλο μέρος ο Τελώνης ταπεινωνόνταν για τα αμαρτήματα που είχε διαπράξει. Ο ένας υπερήφανος και ο άλλος υπερόπτης συντετριμμένος. Αξίζει να δούμε την εικόνα του Τελώνη.

Πράγματι ο Τελώνης του Ευαγγελίου που εισήλθε στο Ναό για να προσευχηθεί, έχει ορισμένα ενδιαφέροντα που χαρακτηρίζουν την ταπείνωση. Είχε σκυμμένο το κεφάλι, χτυπούσε το στήθος του, στεκόταν στην άκρη του Ναού και τα λόγια που εκστόμιζε ήταν: “Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ”. Χτυπούσε το στήθος του, γιατί εκεί είναι το κέντρο, το εργαστήριο των κακών λογισμών, που στη συνέχεια γίνονται πράξεις. “Εκ γαρ της καρδίας εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι”. Φοβόταν να σηκώσει το κεφάλι του προς τον ουρανό, γιατί είχε πικράνει τον Θεό. Όσα έλεγε με ταπείνωση, τα εννοούσε. Ο Θεός, όταν τον δικαίωσε, δεν έλαβε υπόψη του μόνο τα λόγια του, αλλά και την συντετριμμένη και ταπεινή διάνοιά του.

Μια μορφή της ταπείνωσης του Τελώνη είναι η αυτομεμψία. Μεμφόμαστε τον εαυτό μας για τα αμαρτήματα που διέπραξε. Αυτό έκανε και ο Τελώνης. Ο Άγιος και ιερός Χρυσόστομος λέγει πως δεν υπάρχει άλλο φάρμακο καλύτερο για τη συγχώρηση των αμαρτιών μας, “ως η συνεχής αυτών ανάμνησις και η διηνεκής αυτών κατηγορία”, δηλαδή να θυμόμαστε συνεχώς τα αμαρτήματά μας και να κατηγορούμε τον εαυτό μας γι’ αυτά.

Η αυτομεμψία μας κόβει την κακή παρρησία μας στον Θεό. Πολύ σημαντικός παράγοντας για την σωτηρία μας είναι η διάθεση της καρδιάς μας, η γνώση του εαυτού μας, τα δάκρυα της μεταμέλειας, η έλλειψη υπερηφάνειας και η αυτομεμψία. Αυτός που μέμφεται τον εαυτό του, δεν κατηγορεί κανέναν άλλο, μόνο τον εαυτό του ανακαλύπτει ένοχο. Η αυτομεμψία και η ταπείνωση είναι όχημα που μας μεταφέρει στον ουρανό.

Η ταπείνωση του Τελώνη δεν είναι μια εξωτερική ευσεβιστική κίνηση, που διακρίνει πολλούς από μας. Κατά τον Μέγα Βασίλειο πολλά εξωτερικά έργα μας είναι “εγκλήματα λάμποντα”. Είναι θεαματικά και σχετίζονται με την προσωπική μας προβολή. Πιστεύουμε πως μπορούμε από μόνοι μας να δικαιωθούμε, διότι έχουμε μια υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Έτσι όμως δεν αφήνουμε περιθώρια στο Άγιο Πνεύμα να επιδράσει μέσα μας. Αυτοδικαιωνόμαστε. Είναι φοβερό από πλευράς πνευματικής , η φήμη μας να είναι μεγαλύτερη από τις αρετές μας. Η ταπείνωση και όχι η ταπεινολογία μας επιτρέπει να δούμε τις αρετές των άλλων και τα αμαρτήματα τα δικά μας. Ο άνθρωπος που θέλει να σωθεί, ενδύεται τη στολή της ταπεινώσεως. Ταπεινός δεν σημαίνει μισοκακόμοιρος και αξιολύπητος, αλλά αντικατοπτρίζει την εσωτερική μας κατάσταση να βρούμε τα πάθη μας και να ζητήσουμε το έλεος του Θεού. Χωρίς αυτή την αρετή δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στην πνευματική ζωή. Υπόδειγμα ταπεινώσεως είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος φόρεσε την ανθρώπινη φύση, για να μας υψώσει πνευματικά. Δεν έχει νόημα να υπερηφανευόμαστε για υλικά αγαθά, ομορφιά, θέση και την υπόληψή μας. Όλα έχουν μια αρχή και ένα τέλος, ενώ “η αλήθεια του Κυρίου μένει εις τον αιώνα”.

Αυτό που απομένει να κάνουμε είναι να τελειώσουμε τον εαυτό μας, ανακαλύπτοντας τα πάθη μας. Ας προσεγγίσουμε τον Θεό και ταπεινά να εκζητήσουμε το έλεος και την χάρη του, ας ζήσουμε από τώρα την Βασιλεία Του. Η ταπείνωση βάζει τον εαυτό μας κάτω από όλους και αποδίδει στον Θεό ό, τι καλό έχουμε. Αυτό το βίωμα πρέπει να γίνει επιδίωξη όλων μας.

Καλό Τριώδιο

π. γ. στ.