ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Κ. Ζορμπά, Δρος Θεολογίας- Κοινωνιολόγου

                        Τον τελευταίο καιρό όλοι συζητούν για τον τουρισμό. Άλλοι από την πλευρά της οικονομίας και άλλοι για την αναγκαιότητα της  « διακοπής της καθημερινότητας, άλλοι για τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμτωπίζουν για να βρεθούν για λίγες μέρες κοντά στη θάλασσα και άλλοι για μία λουτρόπολη.

            Που υπάρχει όμως η αλήθεια σε όλες αυτές τις προσκλήσεις;

            Στο ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μία σύντομη απάντηση.

            Ο τουρισμός ως θεσμός χάνεται στα βάθη της ιστορίας. Ας  μη ξεχνούμε τις πρώτες προσκυνηματικές εκδρομές από τα παλιά ακόμα χρόνια, αλλά και τους περιηγητές, ξένους και Έλληνες. Το πανδοχείο, το ιερατείο αλλά και πολλές φορές η ζεστή φιλοξενία από πολλές οικογένειες  γρήγορα αντικαταστάθηκε από τα απρόσωπα ξενοδοχεία. Η επιτάχυνση της τουριστικής ανάπτυξης δημιούργησε νέες ανάγκες στους ανθρώπους και οι επιλογές από τις παραδεισιακές παραλίες μέχρι την  εκμετάλλευση του ανθρωπίνου σώματος αυξάνονται.

            Στην Ελλάδα προσπαθούμε κι εμείς να προσφέρουμε τα πάντα για μία διανυκτέρευση, αφού εγκαταλείψαμε τόσο  εύκολα άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού που τόσο πολύ έχουν ανάγκη οι άνθρωποι. Ο Γάλλος Ζακ Λάγκ είχε επισημάνει πριν από χρόνια ότι « το πρόβλημα της Ελλάδας είναι να πουλήσει τον ήλιο της, χωρίς να πουλήσει την ψυχή της». Ο τουρισμός έχει μετατραπεί σε ένα « κοινωνικό δαρβινισμό», μία νέα μορφή αποικιακού κινήματος που εμφανίζεται στις ημέρες μας. Τα « κακώς κείμενα» στο χώρο του τουρισμού είναι πολλά και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να κρατήσουμε την ελληνική μας ταυτότητα από την παρακμή του τουριστικού « μάρκετινγκ. Ποια ήταν τα λάθη μας;

Το πρώτο λάθος μας ήταν ότι πιστέψαμε πως οι τουρίστες δεν ανήκουν στην κατηγορία των ανθρώπων. Νομίσαμε ότι ανήκουν στη σφαίρα του εμπορίου και μεταφέρουν μόνο χρήμα! Ξεχάσαμε ότι κι αυτοί έχουν πνευματικές ανάγκες και το πιο βασικό: πάνω απ’ όλα ο τουρίστας είναι άνθρωπος. Θυμάμαι στη δεκαετία του 1980 στο Πήλιο λέγανε: « Να κάνουμε δρόμους για να έλθουν οι τουρίστες». Οι τουρίστες ήλθαν και φύγανε. Και τώρα λέμε: « Να κάνουμε δρόμους για να μη φύγουν οι νέοι».

            Η ευθύνη μας, λοιπόν, είναι τεράστια για τον κάθε άνθρωπο- τουρίστα. Τι θα του προσφέρουμε; Το γυμνισμό, τον εισαγόμενο πολιτισμό, την αύξηση των καταλυμάτων, καταλύοντας με τον τρόπο αυτό τη φιλοξενία, το περιβάλλον, την πίστη μας. Θα υποταχτούμε ολοκληρωτικά στον αστικό τουρισμό, ή θα στραφούμε  προς ένα ασκητικό τουρισμό;

            Ολόκληρη η Ελλάδα είναι γεμάτη με χιλιάδες ομορφιές, ξωκλήσια, μοναστήρια, ιερά προσκυνήματα… Ο άνθρωπος ποτέ δεν είχε τόση ανάγκη όσο σήμερα από μία ψυχική υπέρβαση. Ο άνθρωπος έπαψε να ζει την ελπίδα της Ανάστασης και παλεύει με τον καθημερινό φόβο του θανάτου. Έχουμε να προσφέρουμε κάτι διαφορετικό αυτήν την τουριστική περίοδο. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να προτείνουμε τα εξής:

            Τα πανηγύρια μας να παραμείνουν θρησκευτικά και να μη τα μετατρέπουμε σε εμπορικά. Η χαρά, η διασκέδαση, το τραγούδι πρέπει να προστατευτούν και να υπάρχει μία ισορροπία ανάμεσα στη «λατρεία του Θεού» και « τη λατρεία του κέρδους»!.

            Ο ξένος έρχεται να μάθει. Κουβαλά μαζί του τη δική του ιστορία και χρειάζεται εικόνες. Δεν μπορούμε να του προσφέρουμε ούτε ψεύτικες εικόνες ούτε και να λησμονήσουμε τη δική  μας παράδοση στο όνομα του οποιουδήποτε νεομοντερνισμού. Πάνω απ’ όλα ο ξένος είναι πρόσωπο και όχι άτομο . Και δεν κερδίζουμε τίποτε αν τον αφήσουμε ελεύθερο να κάνει ό,τι θέλει! Να προσπαθεί δηλ. πετάξει από πάνω του την αυστηρότητα των νόμων της πατρίδας του στο όνομα μις δήθεν αφηρημένης ελληνικής δημοκρατίας. Αυτό μας οδηγεί σε πνευματικό θάνατο.

            Ενώ λοιπόν γίνονται σεμινάρια για τη δημιουργία υλικοτεχνικής υποδομής απουσιάζει πλήρως κάποια αναφορά στην τουριστική συνείδηση. Αυτή δεν διδάσκεται αλλά βιώνεται. Δεν την μαθαίνεις, αλλά την ζεις καθημερινά. Σέβεσαι τον άλλο γιατί αναγνωρίζεις την ύπαρξη του και όχι στο πόσα χρήματα θα σου δώσει « πουρ μπουάρ»!

            Προγράμματα ενός νεκρού τουρισμού δεν οδηγούν πουθενά. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο θρησκευτικός ή προσκυνηματικός, μπορούν να αποβούν θετικά για τα μέλλον του ελληνικού τουρισμού. Πρέπει να αντιληφθούμε όλοι μας το χρέος μας αλλά και την ευθύνη μας μπροστά σε όλους τους πονεμένους από το καθημερινό άγχος της ζωής, που αναζητούν τη χαμένη δύναμη, για να συνεχίσουν τη ζωή. Ο βιομηχανοποιημένος τουρισμός, που βλέπει τον άνθρωπο ως «τουριστικό πακέτο», έχει πλέον αποτύχει. Καιρός είναι η αναζήτηση της χαμένη ανθρωπιάς.