Η ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ
Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη
από την Εκκλησία στους αγίους Πατέρες που συγκρότησαν την Δ΄ Οικ, Σύνοδο στην
Χαλκηδόνα το 451 μ.
Χ., η οποία αντιμετώπισε την αίρεση του μονοφυσιτισμού. Πρόκειται για την
αίρεση εκείνη που υποστηρίζει ότι οι δύο φύσεις του Χριστού-θεία και ανθρώπινη-
ενώθηκαν σε μία φύση και συγκεκριμένα η ανθρώπινη φύση απορροφήθηκε από την
θεία φύση. Αυτή η άποψη ανέτρεπε όλη την διδασκαλία της Εκκλησίας, η οποία
υποστηρίζει ότι διατηρείται η ανθρώπινη φύση στο Χριστό και μετά την ένωση της
με την θεία φύση.
Η αίρεση του μονοφυσιτισμού είναι
συνέχεια της μεγάλης αιρέσεως του αρειανισμού, που ισχυρίζονταν ότι ο Χριστός
είναι κτίσμα και όχι Θεός. Η βάση των πρώτων αυτών αιρέσεων ήταν ότι
προσπαθούσαν να ερμηνεύουν με την λογική το πρόσωπο του Χριστού. Το σημαντικό
είναι ότι οι αιρετικοί και όλοι οι ομόφρονες τους θεολόγησαν χρησιμοποιώντας
την ελληνική φιλοσοφία και τον στοχασμό, ενώ οι Πατέρες χρησιμοποιούσαν την
εμπειρία των Προφητών και των Αποστόλων, όπως διατυπώθηκε μέσα στην Αγία Γραφή,
αλλά και όπως επιβεβαιώθηκε από την δική τους πνευματική, εκκλησιαστική
εμπειρία. Αυτή είναι η βασική διαφορά μεταξύ των αιρετικών και των Πατέρων. Οι
αιρετικοί προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν την σχέση του Πατρός με τον Λόγο, και την
σχέση των δύο φύσεων στον Χριστό, με την χρήση φιλοσοφικών προυποθέσεων,ενώ οι
Πατέρες εγνώριζαν από την πείρα τους,
ότι ο Λόγος είναι ο Θεός, γιατί κατά την εμφάνιση Του στους αποστόλους και σε
αυτούς τους ίδιους έλαμπε ως Φως, όπως ο
ήλιος. Έτσι ο Λόγος έχει την ίδια ουσία και ενέργεια με τον Πατέρα και το Άγιον
Πνεύμα. Επίσης , η ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού έγινε
«ασυγχύτως», «ατρέπτως», «αδιαιρέτως» και «αχωρίστως».
Πράγματι, κατά την Μεταμόρφωση του
Χριστού επάνω στο όρος Θαβώρ, οι τρείς Μαθητές είδαν το πρόσωπο του Χριστού να
λάμπει όπως ο ήλιος, και τα ιμάτια Του να είναι λευκά όπως το φως. άκουσαν και
την φωνή του Πατρός που εμαρτύρησε ότι ο Χριστός είναι ο αγαπητός Υιός Του. Και
είδαν το Άγιον Πνεύμα ως νεφέλη φωτεινή, Ο αρχιδιάκονος Στέφανος στο συνέδριο
των Ιουδαίων είδε μεγάλη δόξα- λάμψη Θεού και τον Χριστό να βρίσκεται στα δεξιά
του Πατρός. Ο απ. Παύλος είδε τον Χριστό μέσα στο Φως, και μάλιστα ένα Φως του
οποίου η λαμπρότητα υπερείχε της λαμπρότητος του ηλίου. Αυτήν την εμπειρία
είχαν οι Προφήτες στην Π. Διαθήκη, όπως ο θεόπτης Μωυσής, αλλά και οι θεοφόροι
Πατέρες δια μέσου των αιώνων.
Σε μία τέτοια εμπειρική θεολογία δεν
μπορεί να αντέξει οποιαδήποτε φιλοσοφία και στοχασμός. Ο απ. Πέτρος που
παρευρέθηκε κατά την Μεταμόρφωση του Χριστού στο όρος Θαβώρ, γράφει ότι έγινε
«επόπτης» της μεγαλειότητος του Θεού και δεν Τον γνώρισε με «σεσοφισμένους
μύθους», δηλ. με παραμύθια τα οποία παρουσιάζονται με σοφούς λόγους και, ασφαλώς, εδώ εννοείται η αρχαία ελληνική
φιλοσοφία, που χαρακτηρίζεται μεταφυσική ( Β΄ Πέτρ. 1, 16-212).
Η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας
είναι εμπειρική και όχι ορθολογιστική, εκφράζεται από αυτόπτες μάρτυρες της
θεότητος του Χριστού και όχι από φιλοσόφους που χρησιμοποιούν τον στοχασμό και
την φιλοσοφία. Αυτό το τελευταίο είναι διακριτικό γνώρισμα των αιρετικών, οι
οποίοι αναμειγνύουν την λογική με τον νουν, την φαντασία με την πραγματικότητα,
την φιλοσοφία με την αλήθεια, τον στοχασμό με την Αποκάλυψη. Γι αυτό τιμάμε
τους Πατέρες της Εκκλησίας ως απλανείς διδασκάλους, ως μεγάλους θεολόγους, ως
αστέρες πολύφωτους του νοητού στερεώματος, ως άνθη του παραδείσου, ως πάγχρυσα στόματα του Λόγου και πολλά
άλλα τα οποία ακούσαμε σήμερα κατά την διάρκεια του Όρθρου στον Ναό.
Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί
υπάρχουν σήμερα πολλοί που αλλοιώνουν τον Πατερικό λόγο, με η σκέψη ότι ζούμε
σε μία άλλη εποχή, διαφορετική από την εποχή των Πατέρων, οπότε κάνουν λόγο για
μεταπατερική θεολογία, αλλά και τον παρερμηνεύουν με περίπλοκο τρόπο ώστε να τον υπονομεύουν.
Είναι οδυνηρές αυτές οι παρερμηνείες, και στην ουσία τους αντιεκκλησιαστικές,
αφού η Εκκλησία τιμά με ύμνους και προσευχές τους Πατέρες και όχι τους φιλοσόφους.
Τιμάμε κι εμείς τους Πατέρες, όταν
αποδεχόμαστε τον λόγο τους και εφαρμόζουμε την διδασκαλία τους, η οποία είναι
πάντα επίκαιρη.
(Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΥ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου