Μικρό οδοιπορικό στο Άγιο Όρος - Το περιβόλι της Παναγίας

Η ΣΚΗΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ

          Εις το βορειοδυτικόν άκρον των Καρυών ευρίσκεται η κοινόβιος σκήτη του Αγίου Ανδρέου. Υπάγεται εις την μονήν Βατοπεδίου και λόγω της λειψανδρίας σχεδόν έπαυσε να είναι κοινόβιος, διοικουμένη απ’ ευθείας υπό αντιπροσώπων της μονής. Εις το σημείον αυτό προϋπήρχε, κατά την παράδοσιν, η αρχαία μονή Ξεστρού, η οποία μετέπεσεν εις κελλίον. Τούτο ηγοράσθη από τον ρώσον μοναχόν Βησσαρίωνα κατά τα μέσα του 19^ου αιώνος. Έκτοτε προσετίθεντο εκεί διάφορα κτίσματα και αργότερα εκτίσθησαν τεράστια οικοδομήματα, εις τα οποία κατώκησαν εκατοντάδες ρώσων μοναχών.

          Εδώ, τονίζει ιδιαιτέρως προς τους επισκέπτες ο μοναδικός Έλλην μοναχός της σκήτης και ξεναγός π. Ιλαρίων, έμειναν πριν από εξήντα χρόνια 800 και πλέον ρώσοι μοναχοί. Σήμερον ευρίσκονται μόλις 4, από τους οποίους οι 3 ρώσοι υπερήλικες.

          Η σκήτη ονομάζεται και Σεράι. Δια την ονομασίαν αυτήν υπάρχει η εξής ιστορία. Όταν εκτίζετο, κάποιος μοναχός, συναντήσας υποζύγια μεταφέροντα υπό του λιμένος μέρος των πολλών δομικών υλικών, είπε με θαυμασμόν εις τους ημιονηγούς, «Σεράγιο» (δηλ. ανάκτορον) θα κτίσουν αυτοί οι άνθρωποι;» Έκτοτε  παρέμεινεν η ονομασία αυτή, η οποία ανταποκρίνεται και εις τον όγκον των οικοδομημάτων. Οι Ρώσοι μετέτρεψαν την λέξιν Σεράγιον εις «Σει-ράη», σημαίνουσαν «ούτος ο Παράδεισος». Και επέτυχον την αναγνώρισιν της ως σκήτης.

          Ο Ναός, αποπερατωθείς το 1900, θεωρείται ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Ανήκει εις τον τύπον της βασιλικής και έχει 60 μ. μήκος, 33 πλάτος και 39 ύψος από το δάπεδον. Το τέμπλον του είναι γλυπτόν επί ξύλου και χρυσωμένον, η δε διακόσμησις του είναι ωραιοτατη. Εδώ φυλάσσεται και εικών της Θεοτόκου της επικαλουμένης «των θλιβομένων Παραμυθία», καθώς και εικόνες της Παναγίας της Ελεούσης, του Προδρόμου, και του Αγίου Ανδρέου.

          Έμπροσθεν του εικονοστασίου και εκατέρωθεν των ακραίων πυλών αυτού υπάρχουν δύο ορθογώνιαι χρυσότακτοι λάρνακες, συνήθων διαστάσεων , περιέχουσαι περί τα εβδομήκοντα λείψανα αγίων.

          Εντός του ι. Βήματος φυλάσσεται εικών του Αγίου Αντωνίου εκ λευκού χρυσού και πολυχρόνων και πολύτίμων  λίθων, δώρων του Δουκός Αλεξίου Αλεξάνδροβίτς.

          Άνωθεν της μαρμαρίνης τραπέζης υπάρχει κιβώριον στηριζόμενον εις τέσσαρας κιονίσκους εξ οφίτου λίθου.

          Το 1958 πυρκαγιά διαρκέσασα επί τριήμερον κατέστρεψεν ολόκληρον την δυτικήν πλευράν των οικοδομών της σκήτης. Μεταξύ των άλλων εκάησαν εκατοντάδες κειμήλια, άγνωστος αριθμός  αμφίων και καλυμμάτων, υφαντά και κεντητά, αρκετά χειρόγραφα και 20.000 έντυπα.

           

Η ΑΘΩΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ

          Εις την πρώτην νοτιανατολικήν πτέρυγα της Σκήτης του Αγίου Ανδρέου στεγάζεται από το 1930 η Αθωνιάς Σχολή.

          Εις το Άγιον Όρος ελειτούργησαν κατά διαφόρους περιόδους σχολαί με την επωνυμίαν Αθωνιάς Ακαδημία ή Σχολή, που απέβλεπον εις την «ιεροπρεπή και εγκυκλοπαιδικήν μόρφωσιν των αγιορειτών μοναχών». Δια πρώτην φοράν ιδρύθη και ελειτούργησε τοιαύτη σχολή κατά τον 13^ον αι. εις το ιβηριτικόν κελλίον Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Το 1749 πρωτοβουλία του πατριάρχου ΚΠόλεως Κυρίλλου του Ε΄ και με συνεισφοράν κληρικών και κληρικών ιδρύθη και πάλιν σχολή παρά την μονήν Βατοπεδίου, η οποία και εκαλέιτο Ακαδημία. Σχολάρχης της διωρίσθη μετά τετραετίαν ο διάσημος διδάσκαλος Ευγένιος Βούλγαρης. Κατά το σιγίλλειον του πατριάρχου  η σχολή έπρεπε να είναι «φροντιστήριον ελληνικών μαθημάτων, παιδείας τε και διδασκαλίας παντοδαπής εν τε λογικαίς, φιλοσοφικαίς τε και θεολογικαίς επιστήμαις». Μεταξύ των μαθητευσάντων συγκαταλέγονται οι μεγάλοι εθναπόστολοι : Κοσμάς ο Αιτωλός και Ρήγας Φεραίος. Διδάσκαλοι της Σχολής διετέλεσαν ο Νεόφυτος ο Καυσοκαλυβίτης, ο Κυπριανός, ο Αθανάσιος ο Πάριος κ. α.

          Η σχολή διακόψασα την λειτουργίαν της λογω των περί των μνημοσύνων ερίδων, επανενεφανίσθη το 1842 ως εκπαιδευτήριον στοιχειώδους  εκπαιδεύσεως, λειτουργούν υπό την διεύθυνσιν διαφόρων αγιορειτών εκ περιτροπής.

Το 1930 συνεστήθη η Αθωνιάς ως ιερατική σχολή. Είναι ίδρυμα των Ι. Μονών του Αγίου Όρους, συντηρείται υπό της Ιεράς Κοινότητος και εποπτεύεται υπό τριμελούς επιτροπής. Το διδακτικόν προσωπικόν αυτής αμοίβεται παρά τουΥπουργείου Παιδείας.

Πηγή: Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, «Το Άγιον Όρος».Ιδρ. Πατ. Μελετών