Μικρό Οδοιπορικό στο Άγιον Όρος - Το περιβόλι της Παναγίας

 

          Αι Καρυαί αποτελούνται σήμερον από:

          -Τον Ναό του Πρωτάτου

          -Το μέγαρον της Ιεράς Κοινότητος

       -Δέκα εννέα οικήματα στεγάζοντα ισαρίθμους  αντιπροσωπείας των Ι. Μονών, τα καλούμενα κονάκια. Η Μονή Κουτλουμουσίου ευρισκομένη πλησίον της πρωτευούσης δεν έχει κονάκιον.

         -Τα κτίρια τα στεγάζοντα την πολιτικήν διοίκησιν και την αστυνομίαν

         -Ολίγα οικήματα στεγάζοντα καταστήματα και ξενοδοχεία

         -Τα οικήματα των κρατικών υπηρεσιών, διοικητηρίου, αστυνομικού τμήματος, ιατρείου, φαρμακείου, ταχυδρομείου, τηλεγραφείου και ογδοήκοντα δύο κελλία εντός και πέριξ αυτών, εις τα οποία κατοικούν Έλληνες, Ρώσοι, Βούλγαροι, Ρουμάνοι και Σέρβοι μοναχοί.

         Η πολίχνη των Καρυών ευρισκομένη επί καταπρασίνου τοποθεσίας, ήτο πολύ μικροτέρα προ χιλίων ετών και ωνομάζετο «Μέση». Κατά τον 11^ον αι. ωνομάζετο Λαύρα των Καρυών, κατά δε τα τέλη του 14^ου αι. Σκήτη των Καρυών.

          Εις τας Καρυάς εδρεύουν σήμερον οι εις το Όρος εκπρόσωποι της ελληνικής εξουσίας και οι τηρηταί της τάξεως, ήτοι ο πολιτικός διοικητής και ο αστυνόμος. Αλλ’ εκείνο που προσδίδει αξίαν εις την πολίχνην αυτή είναι ότι συνιστά την Έδραν της μοναχικής πολιτείας.

          Εις το Μέγαρον της Ι. Κοινότητος συνέρχονται οι είκοσιν αντιπρόσωποι των μονών εις τακτόν χρόνον και αποφασίζουν δια τα κοινά του Αγιωνύμου Όρους. Η σημερινή κοινότης είναι διάδοχος της παλαιάς Συνάξεως, ο δε πρωτεπιστάτης διάδοχος του Πρώτου. Καθήμενοι εις καθίσματα ημικυκλικής σχεδόν τοποθετήσεως (κατά την διάταξιν της αιθούσης), έχουν ενώπιον των και εις μικράν απόστασιν μίαν ημικυκλικήν τράπεζαν, εις την οποίαν κάθονται ο αρχιγραμματεύς και οι γραμματείς. Ο πρωτεπιστάτης, ο οποίος κάθεται εις ειδικήν έδραν, είδος θρόνου, ορίζει την έναρξιν και την λύσιν των συνεδριών και διευθύνει τας συζητήσεις.

         Ο ίδιος μαζί με τους άλλους τρεις συνιστούν την λεγομένην Ιεράν Επιστασίαν, δηλ. την εξουσίαν που εκτελεί τας αποφάσεις της Ι. Κοινότητος, της οποίας η θητεία είναι ετησία. Εκείνοι δέχονται τους επισκέπτας και από εκείνους χορηγείται το διαμονητηρίον. Ο γραμματεύς λαμβάνει τα ονόματα και σχετικόν σημείωμα από την αστυνομίαν, εκδίδει την άδειαν και την προσάγει εις την Επιστασίαν προς υπογραφήν. Το διαμονητήριον είναι πολύτιμον έγγραφον. Χωρίς αυτό ο επισκέπτης του αγ. Όρους μένει άστεγος και άσιτος.

       Εν τω μεταξύ ο σεημένης, νέος με μικρόν γένειον  και σκούφον εις την κεφαλήν, αλλά με πολιτικήν περιβολήν, προσφέρει τα πατροπαράδοτα, ούζο, νερό και γλυκό του κουταλιού. Αυτό γίνεται παντού εις το Άγιον Όρος.

          -Ευλογείτε, λέγει ο επισκέπτης καθώς πίνει το νερό.

          -Ο Κύριος, είναι η απάντησις.

     Από καιρού εις καιρόν μεταξύ των επισκεπτών καταλέγονται βασιλείς και πατριάρχαι. Ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας και ο βασιλεύς Παύλος επεσκέφθησαν το Όρος κατά τας εορτάς της χιλιετηρίδος το 1963.

        Εις το κέντρον των Καρυών ευρίσκεται ο καθεδρικός Ναός, ο επονομαζόμενος Πρωτάτον. Είναι ο μοναδικός αρχαίος Ναός του Αγίου Όρους εις τύπον βασιλικής. Κατά την επιτόπιον παράδοσιν εκτίσθη υπό του Μ. Κωνσταντίνου, καταστραφείς δε από τον παραβάτην Ιουλιανόν, επανεκτίσθη υπό του αυτοκράτορος Νικηφόρου Φωκά. Κατά βάσιν είναι έργον του 10^ου αι. Το εξωτερικόν του ανηγέρθη προσφάτως. Είναι πασίγνωστος δια τας περιφήμους τοιχογραφίας του, αι οποίαι και αναδεικνύουν αυτόν εις θαυμάσιον και μοναδικόν μνημείον του Άθω. Ο πρόσφατος καθαρισμός  των επιτρέπει να τας περιεργασθώμεν εις όλον σχεδόν το αρχικόν κάλλος των. Εφιλοτεχνήθησαν κατά το πρώιμον στάδιον της λεγομένης μακεδονικής σχολής υπό του ζωγράφου Μανουήλ Πανσελήνου, που είναι ο κυριώτερος εκπρόσωπος της. Ουσιαστικώς πρόκειται περί αριστοτεχνικής τέχνης της Κωνσταντινουπόλεως με κύρια χαρακτηριστικά τον ανοικτόν προπλασμόν, την ελευθερίαν και τον ρεαλισμόν, την ζωηρότητα των κινήσεων και χειρονομιών, την συγκίνησιν, η οποία φθάνει πολλάκις μέχρι του δραματικού πάθους. 

Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, Πατρ. Ιδρ. Πατ. Μελετών- Θεσσαλονίκη