ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ!

Ἀναφέρεται στὸ Γεροντικὸ ὅτι κάποτε πλησίασαν τὸν ἀββᾶ Ἀγάθωνα κάποιοι ποὺ ἤθελαν νὰ τὸν ἐξοργίσουν καὶ ἄρχισαν νὰ τὸν κατηγοροῦν:

–Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων; Ἀκοῦμε ὅτι εἶσαι πολὺ ἁμαρτωλός...

–Εἶμαι, ἀπάντησε ἐκεῖνος ταπεινά.

–Εἶσαι ὑπερήφανος, φλύαρος καὶ καταλάλος, εἶσαι....

Ὁ γέροντας Ἀγάθων τὰ ἄκουγε ὅλα καὶ τὰ δεχόταν ταπεινά.

–Εἶσαι καὶ αἱρετικός...

–Ἄ, ὄχι, ποτέ! Αἱρετικὸς δὲν εἶμαι. Ὅ,τι ἄλλο εἴπατε, τὸ δέχομαι, διότι μὲ ὠφελεῖ νὰ συναισθάνομαι ὅτι εἶμαι ἁμαρτωλός, νά μετανοῶ καὶ νὰ ζητῶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Τὸ νὰ εἶναι ὅμως κάποιος αἱρετικός, αὐτὸ σημαίνει χωρισμὸ ἀπὸ τὸν Θεό, κι ἐγὼ ποτὲ δὲν θέλω νὰ χωρισθῶ ἀπὸ τὸν Θεό!

Τὸ παραπάνω περιστατικὸ φανερώνει μὲ πολὺ εὔγλωττο τρόπο πόσο μεγάλη βαρύτητα δίνουν οἱ Ἅγιοι στὸ ζήτημα τῶν αἱρέσεων. Εἶναι ἀνάγκη λοιπὸν ὅλοι μας νὰ εἴμαστε ἐνημερωμένοι, γιὰ νὰ προσέχουμε τὸν κίνδυνο τῆς πλάνης καὶ τῆς ἀπώλειας τῆς σωτηρίας μας.

1. Τὶ εἶναι ἡ αἵρεση;

Αἵρεση εἶναι κάθε πλανημένη διδασκαλία ποὺ διαφωνεῖ μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅπως αὐτὴ εἶναι θησαυρισμένη στὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὴν ἱερὰ Παράδοση (Οἰκουμενικὲς Συνόδους, συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων κ.λπ.). Ἐπίσης αἵρεση εἶναι καὶ κάθε ἰδιαίτερη χριστιανικὴ κοινότητα ποὺ ἀποδέχεται καὶ κηρύττει πλανημένη διδασκαλία καὶ ἔχει ἀποκοπεῖ ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ ἑνότητα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ἡ λέξη «αἵρεση» παράγεται ἀπὸ τὸ ρῆμα «αἱρέομαι-αἱροῦμαι», ποὺ σημαίνει ἐκλέγω, προτιμῶ. Αὐτὸ ἀκριβῶς κάνει ὁ αἱρετικός: ἐπιλέγει ἕνα μέρος ἀπὸ τὴν ὅλη ἀλήθεια ποὺ διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας, τὸ ἀπομονώνει καὶ τὸ ἑρμηνεύει μὲ τὸν δικό του τρόπο. Ὑπάρχουν αἱρετικοὶ ποὺ δὲν πιστεύουν ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι Θεός, ὑποτιμοῦν τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἀπορρίπτουν τὶς ἅγιες εἰκόνες, τὰ ἱερὰ λείψανα, τὰ ἱερὰ μυστήρια…

Μερικὲς γνωστὲς αἱρέσεις εἶναι οἱ Παπικοί, Προτεστάντες ἢ Εὐαγγελικοὶ καὶ παραφυάδες τους (Πεντηκοστιανοί, Μορμόνοι, Ἀντβεντιστές), Χιλιαστὲς (οἱ γνωστοὶ ὡς «Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ») κ.λπ.

2. Πῶς ἐπισημαίνεται ὁ κίνδυνος τῶν αἱρέσεων στὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ στὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας;

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς προειδοποίησε: «Προσέχετε νὰ μὴ σᾶς παραπλανήσει κανείς. Διότι θὰ ἔλθουν πολλοὶ ποὺ θὰ διεκδικοῦν τὸ ὄνομα τοῦ Μεσσία, τὸ ὁποῖο εἶναι δικό μου, καὶ θὰ λένε: “Ἐγὼ εἶμαι ὁ Χριστός”. Καὶ θὰ παραπλανήσουν πολλούς… Θὰ ἐμφανισθοῦν ἐπίσης πολλοὶ ψευδοπροφῆτες καὶ θὰ παρασύρουν πολλοὺς στὶς πλανεμένες διδασκαλίες τους» (Ματθ. κδ´ 4-5, 11).Ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶπε στοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου: «Μετὰ τὴν ἀναχώρησή μου θὰ εἰσβάλουν ἀνάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι καὶ πλάνοι σὰν ἄγριοι καὶ σκληροὶ λύκοι, ποὺ θὰ διαρπάζουν ἀλύπητα τὸ ποίμνιο βλάπτοντας καὶ ἀφανίζοντας τὶς ψυχὲς τῶν λογικῶν προβάτων» (Πράξ. κ´ 29-30). Καὶ στοὺς χριστιανοὺς τῆς Γαλατίας: «Ἀκόμη κι ἂν ἐμεῖς οἱ ἀπόστολοι ἢ κι ἕνας ἄγγελος ἀπὸ τὸν οὐρανὸ σᾶς κηρύττει ἄλλο Εὐαγγέλιο, διαφορετικὸ ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ σᾶς κηρύξαμε, νὰ εἶναι ἀναθεματισμένος καὶ χωρισμένος γιὰ πάντα ἀπὸ τὸν Χριστό» (Γαλ. α´ 8).

Ἀλλὰ καὶ οἱ ἅγιοι Πατέρες μιλοῦν γιὰ τὴν αἵρεση ξεκάθαρα.Ἀναφέρουμε ἐνδεικτικὰ μόνο ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν Μέγα Ἀθανάσιο: «Ἡ καθεμιὰ αἵρεση ἔχει πατέρα τῆς φτιαχτῆς διδασκαλίας της τὸν ἀνθρωποκτόνο καὶ ψεύτη διάβολο. Καὶ ἐπειδὴ ντρέπεται νὰ χρησιμοποιεῖ τὸ μισητὸ ὄνομά του, χρησιμοποιεῖ ὑποκριτικὰ τὸ καλὸ ὄνομα τοῦ Σωτῆρος, ποὺ εἶναι πάνω ἀπὸ κάθε ἄλλο ὄνομα, καὶ χρησιμοποιεῖ τὶς λέξεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Καὶ λέει τὰ λόγια της ἀλλὰ ὄχι μὲ τὴν ἀληθινή τους σημασία· ἔτσι, καλύπτοντας μὲ δόλο τὴν πλάνη της, γίνεται καὶ ἡ ἴδια ἡ αἵρεση ἀνθρωποκτόνος γι᾿ αὐτοὺς ποὺ πλανᾶ» (Ἐπιστολὴ πρὸς τοὺς ἐπισκόπους Αἰγύπτου καὶ Λιβύης, ΕΠΕ 10, 28).Ἀλλὰ καὶ οἱ Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι καὶ ἄλλες τοπικές, μεταξὺ τῶν ἐργασιῶν τους καταδίκασαν αἱρέσεις καὶ ἀμετανόητους αἱρεσιάρχες.

3. Μία ἔνσταση: «Τί σημασία ἔχουν οἱ διαφορὲς σὲ δόγματα – θεωρίες δηλαδὴ – ποὺ τὰ ξέρουν μόνο οἱ θεολόγοι; Ὅλοι χριστιανοὶ εἴμαστε, στὸν ἴδιο Θεὸ πιστεύουμε. Καὶ τὸ σωστὸ εἶναι νὰ εἴμαστε ἀγαπημένοι. Γιατὶ νὰ χωριζόμαστε σὲ στρατόπεδα;...».

Οἱ ἅγιοι Πατέρες ποὺ ἀγωνίστηκαν μὲ τόση σφοδρότητα ἐναντίον τῶν αἱρέσεων ἀσφαλῶς δὲν ἦταν φανατισμένοι! Γιατὶ ἔδειξαν τέτοια προσκόλληση στὸ δόγμα; Ἤ μήπως ἐμεῖς ἔχουμε περισσότερη ἀπὸ ἐκείνους ἀγάπη ἀπέναντι στοὺς αἱρετικούς; Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων εἶναι ἀπόλυτα σαφής: «Ἡ χριστιανικὴ ζωὴ ἀποτελεῖται ἀπὸ τὰ ἑξῆς δύο: ἀπὸ τὴν ἀκρίβεια τῶν δογμάτων καὶ ἀπὸ τὰ καλὰ ἔργα. Καὶ οὔτε τὰ δόγματα χωρὶς καλὰ ἔργα εἶναι εὐπρόσδεκτα στὸν Θεὸ (δηλαδὴ ἡ ἀπρόσεκτη ἁμαρτωλὴ ζωὴ ἑνὸς Ὀρθοδόξου) οὔτε τὰ καλὰ ἔργα ποὺ δὲν συνοδεύονται ἀπὸ τὸ ὀρθόδοξο δόγμα δέχεται ὁ Θεὸς (τὸν αἱρετικὸ ποὺ κάνει καλὰ ἔργα)» (Κατήχ. Δ´, PG 33, 456).Τὰ δόγματα δὲν εἶναι ἁπλὲς θεωρίες, νεκρὸ γράμμα. Εἶναι μυστηριώδεις θεῖες ἀλήθειες ποὺ συνδέονται ἄμεσα μὲ τὴ ζωή μας καὶ μᾶς ἁγιάζουν, ὅταν τὶς ἀποδεχόμαστε. Εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ.Τὸν θησαυρὸ τῶν θείων ἀληθειῶν τὸν φυλάει χωρὶς ἀλλαγὲς ἡ Ἐκκλησία, ἡ Μία καὶ Ὀρθόδοξη, ποὺ ἔχει κεφαλή της τὸν Χριστό, ἐνῶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα τὴν κατευθύνει, ὥστε νὰ μὴ πέφτει ποτὲ στὴν πλάνη. Ἤ δέχεσαι τὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ στὸ σύνολό της χωρὶς καμία ἐξαίρεση καὶ κερδίζεις τὴ σωτηρία ποὺ χαρίζει ὁ Χριστὸς ἢ ἐξηγεῖς τὰ τοῦ Θεοῦ μὲ τὸ δικὸ σου μυαλό, ὁπότε φτιάχνεις δικὴ σου πίστη καὶ χάνεις τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρία.

Ὅποιος θέλει νὰ πιστεύει ἀνθρώπινες ἐπινοήσεις, αὐτὸς θέτει τὸν ἑαυτό του ἐκτὸς Ἐκκλησίας καὶ χάνει τὴ σωτηρία. Διότι «ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας δὲν ὑπάρχει σωτηρία» (ἅγιος Κυπριανός). Γι᾿ αὐτὸ καὶ οἱ ἅγιοί μας ἔδειξαν τέτοια ἐμμονὴ στὴν «ἅπαξ παραδοθεῖσαν πίστιν» (Ἰούδ. 3). Διότι δὲν ἀγωνίζονταν γιὰ τὴ δική τους γνώμη ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, ποὺ σώζει ὅποιον τὴν ἀποδεχθεῖ ὁλόκληρη καὶ ἀνεπιφύλακτα.Εἶναι λοιπὸν ὁλοφάνερο ὅτι ὁ κίνδυνος ποὺ ὑπάρχει ἀπὸ τὶς αἱρέσεις εἶναι πολύ μεγάλος. Ἀποκοπτόμαστε ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, χάνουμε τὴ θεία χάρη, χάνουμε τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας!

4. Ποιὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ στάση μας ἀπέναντι στὶς αἱρέσεις;

α. Ἐνημέρωση καὶ κατάρτιση

Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ γνωρίσουμε τὴν ὀρθόδοξη πίστη μας, νά μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφὴ καθὼς ἐπίσης τὴ ζωὴ τῶν Ἁγίων καὶ τὴ διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὥστε νὰ μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τὴν ἀλήθεια ἀπὸ τὴν πλάνη. Ὑπάρχουν κατάλληλα ἀντιαιρετικὰ βιβλία καὶὀρθόδοξες ἱστοσελίδες(1) ποὺ ἐνημερώνουν γιὰ τὶς πλάνες τῶν αἱρέσεων καὶ γιὰ τὴν ὕπουλη προσηλυτιστικὴ δράση τους.

β. Προσοχὴ νὰ μὴ δεχόμαστε τίποτε αἱρετικὸ

Ὅπως προσέχουμε νὰ μὴ φᾶμε τροφὲς ἀλλοιωμένες ἢ δηλητηριασμένες, ἔτσι πρέπει νὰ προσέχουμε, ὥστε κι ἡ ψυχή μας νὰ μὴν τρέφεται μὲ νοθευμένες διδασκαλίες ἀλλὰ μὲ καθαρὴ τὴν ἀλήθεια. Ὅπως ἐλέγχουμε τὰ νομίσματα στὶς συναλλαγές μας, γιὰ νὰ μὴ μᾶς ἐξαπατήσουν καὶ μᾶς δώσουν πλαστά, πολὺ περισσότερο ὀφείλουμε νὰ διαφυλάττουμε τὸ ὀρθόδοξο δόγμα καὶ ἦθος ἀπὸ κάθε πλαστογράφηση καὶ παραχάραξη.Ἄς εἴμαστε πάντοτε προσεκτικοὶ καὶ ἂς ἀντιδροῦμε σωστὰ ἀπέναντι στὶς προκλήσεις τῶν αἱρετικῶν: Ἄν χτυπήσουν τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ μας, θὰ τοὺς διώξουμε χωρὶς καμιὰ συζήτηση καὶ θὰ ἐνημερώσουμε καὶ τοὺς γνωστοὺς/γείτονές μας. Νὰ ξέρουν κι ἐκεῖνοι περὶ τίνος πρόκειται. Νὰ ἐνημερώνουμε καὶ τοὺς ἱερεῖς τῆς ἐνορίας μας, ἂν μάθουμε πὼς σὲ κάποιο σπίτι τῆς γειτονιᾶς μας γίνονται συναθροίσεις αἱρετικῶν. Μακριὰ ἀπὸ τὰ χέρια μας τὰ περιοδικὰ καὶ τὰ βιβλία τους. Ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς δὲν ἀγοράζουμε τίποτε, δὲν δεχόμαστε τίποτε, ἔστω κι ἂν μᾶς τὸ προσφέρουν δωρεάν. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μᾶς συμβουλεύει: «Τὸν αἱρετικὸ νὰ μὴν τὸν δέχεσθε στὸ σπίτι σας καὶ νὰ μὴν τοῦ λέτε οὔτε “χαίρετε”. Διότι ἐκεῖνος ποὺ τὸν χαιρετᾶ γίνεται συμμέτοχος στὰ πονηρά του ἔργα (ἐπειδὴ χαιρετώντας τον καὶ ἔχοντας στενὲς σχέσεις μαζί του τὸν ἐνθαρρύνει ἐμμέσως νὰ ἐξακολουθεῖ νὰ κάνει τὰ πονηρὰ αὐτὰ ἔργα)» .

Ἐπίσης εἶναι σημαντικὸ νὰ γνωρίζουμε ὅτι ἀπαγορεύεται ἀπὸ τοὺς ἱεροὺς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ συμμετέχουμε σὲ ὁποιαδήποτε «ἀκολουθία» ἢ «μυστήριο» τῶν αἱρετικῶν. Τὰ μυστήρια τῶν αἱρετικῶν εἶναι ἄκυρα. Ὅποιος μετέχει στὰ μυστήριά τους μετέχει καὶ στὴν κακοδοξία τους. Αἱρετικὸς δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἀνάδοχος σὲ Ὀρθόδοξο βαπτιζόμενο. Σὲ αἱρετικοὺς δὲν τελεῖται κανονικὴ κηδεία οὔτε μνημόσυνο. Τοὺς ἐπιτρέπεται μόνο ἡ ἀκρόαση στὴ θεία Λειτουργία, ὅσο ὅμως καὶ στοὺς κατηχουμένους, δηλαδὴ μέχρι περίπου τὰ ἀναγνώσματα.

γ. Μισῶ τὴν αἵρεση, ὄχι τὸν αἱρετικὸ

Ὁ Κύριος μᾶς ζητᾶ νὰ ἀγαπᾶμε ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἄν κάτι ἀποστρεφόμαστε, εἶναι οἱ φρικτὲς αἱρέσεις ποὺ ὑποστηρίζουν οἱ ὅποιοι αἱρετικοὶ καὶ μὲ πεῖσμα προσπαθοῦν νὰ μᾶς ἐπιβάλουν. Πρέπει νὰ πονᾶμε γιὰ τὴν πλάνη τους καὶ νὰ προσευχόμαστε, ὥστε νὰ τοὺς φωτίσει ὁ Θεὸς νὰ ἐπιστρέψουν στὴν ὀρθὴ πίστη. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀνάμεσα στὶς πλούσιες σὲ περιεχόμενο εὐχὲς τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ Μ. Βασιλείου ὑπάρχουν σχετικὰ αἰτήματα: «Τοὺς πεπλανημένους ἐπανάγαγε καὶ σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ καὶ ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ… Τὰς τῶν αἱρέσεων ἐπαναστάσεις ταχέως κατάλυσον τῇ δυνάμει τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος...».

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ὅσα εἴπαμε μᾶς βοηθοῦν νὰ ἐκτιμήσουμε πόσο μᾶς εὐεργέτησε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ἀποκαλύψει τὴν Ἀλήθεια. Ἄς φυλάξουμε τὸν πιὸ πολύτιμο θησαυρό μας, τὴν ὀρθόδοξη πίστη μας, ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Καὶ παράλληλα, ἂς ἀγωνιζόμαστε νὰ ζοῦμε τὴ ζωὴ τῆς ἁγιότητος. Νὰ ἀποδεικνύουμε μὲ τὴ ζωή μας ὅτι μόνο μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πνέει ἡ ἁγιαστικὴ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ ἀναγεννᾶ καὶ ἐξυψώνει τὸν ἄνθρωπο, ὥστε ὅσοι ἑτερόδοξοι μᾶς γνωρίζουν, νὰ λένε: «Αὐτοὶ ἔχουν τὴ χάρη, αὐτοὶ ἔχουν τὴν ἀλήθεια. Θέλω νὰ γίνω Ὀρθόδοξος!».

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ