Η γονιμοποίηση του Ελληνισμού

Η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας, ιδίως των Τριών Ιεραρχών, μπορεί να θεωρηθεί μια δημιουργική εξέλιξη του ελληνισμού, μια έκφραση του εκχριστιανισμένου Ελληνισμού, αφού οι τρεις Ιεράρχες προσέλαβαν όλα τα θετικά στοιχεία του Ελληνισμού, τα οποία συνάντησαν και τον ανέβασαν σε μεγάλο ύψος. Όπως ο Ελληνισμός γονιμοποίησε τα στοιχεία του παρελθόντος, έτσι και Χριστιανισμός γονιμοποίησε τα στοιχεία του Ελληνισμού.

Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, δηλαδή την περίπτωση του Ηρακλείτου.

          Ο λόγος του Ηρακλείτου, που είναι ο συμπαντικός νόμος του κόσμου, υπενθυμίζει τον Λόγο-Χριστό, ο Οποίος όμως είναι πρόσωπο και δια του Οποίου δημιουργήθηκε ο κόσμος αφού “τω λόγω του Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν”.

          Το γίγνεσθαι του Ηρακλείτου υπενθυμίζει την διδασκαλία των Πατέρων για την άκτιστη ενέργεια του Θεού σε όλη την κτίση, αφού κατά τον λόγο του Χριστού “ο πατήρ  μου έως άρτι εργάζεται, καγώ εργάζομαι” και μέσα σε όλη την κτίση υπάρχουν “οι λόγοι των όντων”, δηλαδή οι άκτιστες ενέργειες του Θεού. Παρά το διαρκές γίγνεσθαι υπάρχει ενότητα, αφού οι λόγοι των όντων δημιουργούν μια ισορροπία. Και γι’ αυτό ο πατήρ πάντων δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο Θεός της ειρήνης.

          Το αείζωον πυρ του Ηρακλείτου υπενθυμίζει το πυρ της Πεντηκοστής, η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, η οποία αποκαλύπτει τον Λόγο-Χριστό και ενεργεί τα χαρίσματα  και βεβαίως συγκροτεί όλον τον θεσμόν της Εκκλησίας, που είναι το Σώμα του Χριστού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το χωρίο του Ηρακλείτου “αλλ’ ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωον” χρησιμοποιήθηκε από τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο και την υμνογραφία της Εκκλησίας για να δηλωθεί το άγιον Πνεύμα, το οποίο “ην μεν αεί, και έσται ούτε αρξάμενο, ούτε παυσόμενον”.

          Ναυπάκτου ΙΕΡΟΘΕΟΥ, “Οι Τρεις Ιεράρχες και η ταυτότητα του Ελληνισμού”. Εκκλ. Παρέμβαση, τ.258