ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΥΝΤΗΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΝΗΜΗ (Μέρος 2ον )

του Κυριάκου Αμανατίδη

ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑΣ ΤΑ ΚΛΕΦΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Το κλέφτικο τραγούδι είναι η πιο ενεργητική έκφραση του Ελληνικού λαού, όπου φανερώνονται το μαχητικό και επαναστατικό πνεύμα του, η περηφάνια του, η αγάπη στη λεβεντιά και στην αξιοπρέπεια, στην τιμή και στην ελευθερία. Μέσα από το κλέφτικο τραγούδι προβάλλεται μια ανθρώπινη εικόνα, όπως την έπλασε η λαϊκή μούσα. Δεν υπάρχουν άγρια αισθήματα και άγριες πράξεις μέσα στο κλέφτικο τραγούδι, παρά παλικαριά, ανθρωπιά, κοινωνικότητα και αξιοπρέπεια.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του δημοτικού τραγουδιού, που το συναντάμε και στα κλέφτικα τραγούδια, είναι η τάση του λαού να στολίζει τους αρματολούς και κλέφτες με πολύτιμα τσαπράζια, και τα άλογά τους με μαργαριτοκέντητα χαλινάρια, ασημένια πέταλα και μαλαματένια καρφιά. Παράδειγμα ενός τέτοιου τραγουδιού είναι το ακόλουθο:

Των Κολοκοτρωναίων

Λάμπουν τα χιόνια ‘ς τα βουνά κι’ ο ήλιος στα λαγκάδια,

λάμπουν και τ’ α‘λαφρά σπαθιά των Κολοκοτρωναίων,

πόχουν τ’ ασήμια τα πολλά, τις ασημένιες πάλες,

τις πέντε αράδες τα κουμπιά, τις έξι τα τσαπράζια,

οπού δεν καταδέχονται τη γης να την πατήσουν.

Καβάλλα τρώνε το ψωμί, καβάλλα πολεμάνε,

καβάλλα πάν’ στην εκκλησιά, καβάλλα προσκυνάνε,

καβάλλα παίρν’ αντίδωρο απ’ του παπά το χέρι.

Φλωριά ρίχνουν στην Παναγιά, φλωριά ρίχνουν σ’ άγιους,

και στον αφέντη τον Χριστό τις ασημένιες πάλες.

“Χριστέ μας, βλόγα τα σπαθιά, βλόγα μας και τα χέρια”.

Κι’ ο Θοδωράκης μίλησε, κι’ ο Θοδωράκης λέει:

“Τούτ’ οι χαρές που κάνουμε σε λύπη θα μας βγάλουν.

Απόψ’ είδα στον ύπνο μου, στην υπνοφαντασιά μου,

θολό ποτάμι πέρναγα και πέρα δεν εβγήκα.

Ελάτε να σκορπίσουμε, μπουλούκια να γενούμε.

Σύρε, Γιώργο μ’ στον τόπο σου, Νικήτα, στο λιοντάρι,

εγώ πάου στην Καρύταινα, πάου στους εδικούς μου,

ν’ αφήσω τη διαθήκη μου και τις παραγγολές μου,

τι θα περάσω θάλασσα, στη Ζάκυνθο θα πάω”.

Στο τραγούδι των Κολοκοτρωναίων ο λαϊκός ποιητής, με αδρές πινελιές δίνει μια εικόνα δόξας και μεγαλείου. Το τραγούδι στην απλότητά του έχει υψηλό ύφος, και είναι γεμάτο αξιοπρέπεια. Η λάμψη και η δύναμη της κλεφτουριάς παρασταίνονται εδώ από τη λαϊκή φαντασία με επιβλητικό μεγαλείο, με μια περηφάνια που στέκεται αλύγιστη μπροστά στα ανθρώπινα και στα θεία.

Στο όνειρο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη δίνονται αληθινά ιστορικά γεγονότα. Στις αρχές του 1800 οι Τούρκοι, με φιρμάνι του Σουλτάνου, κήρυξαν πόλεμο στους κλέφτες της Πελοποννήσου, οι οποίοι αναγκάστηκαν να μοιραστούν σε μικρές ομάδες για να μπορέσουν να διαφύγουν τον διωγμό. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης το 1806 πέρασε στη Ζάκυνθο, που τότε την κατείχαν οι Άγγλοι, όπου εκπαιδεύτηκε ως αξιωματικός, για να ξαναπεράσει στο Μοριά και να αρχίσει τον αγώνα του ‘ 21.

Ο Γάλλος φιλόλογος και λαογράφος Κλαύδιος Φωριέλ, στην συλλογή του “Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια”, Παρίσι 1824-1825, παραθέτει εκτενέστατη εισαγωγή, με πολύτιμες πληροφορίες για τους Κλέφτες, τους Αρματολούς, και γενικά για τα δημοτικά τραγούδια. Δίνω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα:

{…} (Τα Δημοτικά Τραγούδια) αποτελούν ακριβή και αληθινή έκφραση του χαρακτήρα και της πνευματικής ανάπτυξης του έθνους, την οποία κάθε Έλληνας αντιλαμβάνεται, κατανοεί και αγαπά, γιατί είναι Έλληνας, και γιατί διαμένει στην Ελλάδα και αναπνέει τον αέρα της. Μια ποίηση, η οποία δεν ζει στα βιβλία μια αφύσικη και συχνά προσποιητή ζωή, αλλά μέσα στον ίδιο το λαό, και προέρχεται από όλη τη ζωή του λαού.

{…} Μια τέτοια συλλογή, αν ήταν πλήρης, θα ήταν συγχρόνως και η πραγματική εθνική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, και η πιο πιστή εικόνα των ηθών των κατοίκων της.