«Υπόδουλο Γένος και θρησκευτικό συναίσθημα»

του Χ.Στ.

25^η Μαρτίου 1821 – 25^η Μαρτίου 2009 : 188 χρόνια από τότε που το Έθνος αναστήθηκε δίνοντάς μας αφορμή για εθνική και πατριωτική έξαρση.

Επί 400 περίπου χρόνια οι Έλληνες δοκίμασαν την καταπίεση και την σκληρότητα του δυνάστη, που εκδηλωνόταν με σφαγές και διώξεις, αρπαγές και καταστροφές της περιουσίας, με βίαιο εξισλαμισμό και παιδομάζωμα, με βαριά φορολογία και πολλές άλλες βίαιες πράξεις.

Ωστόσο ο πόθος για την λευτεριά υπήρχε πάντα, δημιουργώντας στους Έλληνες το συναίσθημα ότι αργά ή γρήγορα το πεπρωμένο τους έπρεπε να μεταβληθεί, για να μπορέσουν κάποτε ν’ αποκτήσουν πατρίδα, στην οποία να ζουν με αξιοπρέπεια.

Η 25^η Μαρτίου είναι πλέον σύμβολο εθνικό και ως σύμβολο ενός δίκαιου αγώνα συνδέθηκε με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Θεωρείται λοιπόν ο Ευαγγελισμός του Έθνους η αρχή του αγώνα, που ευαγγελίζεται την Ελευθερία έτσι όπως την εκλαμβάνει η συνείδηση των Ελλήνων. Των Ελλήνων που πρωτίστως και κυρίως είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και έπειτα πατριώτες. Άλλωστε το βαθύ και έντονο θρησκευτικό συναίσθημα είναι αυτό που τους κράτησε ζωντανούς στα τόσα χρόνια της δουλείας.

«Εμπρός αδέλφια! Ας πεθάνουμε κοιτάζοντας άφοβα τον θάνατο στα μάτια. Ζήτω η θρησκεία και η ελευθερία της Ελλάδος!» Αυτά μεταξύ άλλων ανέφερε στην προκήρυξή του ξεσηκώνοντας τον λαό εναντίον των τυράννων ο Γεωργάκης Ολύμπιος. Είναι χαρακτηριστικά του ηρωικού πνεύματος που ενέπνεαν τους γενναίους αγωνιστές του ’21. Αψηφώντας τα ψυχρά δεδομένα των αριθμών και της λογικής, ρίχθηκαν με ενθουσιασμό στον ιερό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και πέτυχαν το θαύμα της Ελευθερίας. Ήταν βέβαιοι από την πρώτη ώρα του πανεθνικού ξεσηκωμού ότι τελικά θα έδιωχναν τον Ασιάτη κατακτητή. Το μυστικό αυτό της βεβαιότητας κρυβόταν μέσα στην καρδιά τους, που πυρωνόταν από την θεϊκή φωτιά του δίκαιου αγώνα και της προστασίας του Θεού. Η προστασία ιδιαιτέρως του Θεού ήταν το αλύγιστο ελατήριο του ακαταμάχητου δυναμισμού τους.

Να τι έγραφε επί παραδείγματι ο Οδυσσέας Ανδρούτσος σε μια επιστολή του προς τους Γαλαξιδιώτες : «Ήτανε φαίνεται από τον Θεό γραμμένο ν’ αδράξωμε τα άρματα μίαν ημέραν και να χυθούμε καταπάνου στους τυράννους μας. Ας είμεθα, αδέλφια, βέβαιοι, πως ο Χριστός μας, ο πολυαγαπημένος, θα βάλει το χέρι επάνου μας…»

Η ίδια ακλόνητη βεβαιότητα για την βοήθεια του Θεού φαίνεται ολοκάθαρα και από την απάντηση, που έδωσε ο Μακρυγιάννης στους ξένους στρατηγούς Δεριγνύ και Γκόρντον : «Όταν σηκώσαμεν την σημαίαν εναντίον της τυραγνίας ξέραμεν, ότι είναι πολλοί αυτείνοι και μαχητικοί… Όμως ο θεός φυλάγει και τους αδυνάτους^. κι αν πεθάνωμεν, πεθαίνομεν δια την πατρίδαν μας, δια την θρησκείαν μας, και πολεμούμεν όσο ημπορούμεν εναντίον της τυραγνίας^. κι ο Θεός βοηθός!». Ο Θεός βοηθός. Να το μυστικό τη ανδρείας των παλικαριών, που μας εχάρισαν την Ελευθερία , πράγμα για το οποίο πρέπει να φουσκώνουμε από υπερηφάνεια και συγκίνηση. Ένα μυστικό που αποτελεί διαρκές παρόν στην Ιστορία της Πατρίδας μας και το οποίο πρέπει να γίνει και να είναι φρόνημα και ζωή και για μας τους Νεοέλληνες, αν θέλουμε να συνεχίζει να ζει και να μεγαλουργεί η Ελλάδα μας. Πάλι ο Μακρυγιάννης σε μια επιστολή του γράφει : «Θρησκείαν δεν αλλάζομεν εμείς ούτε την πουλούμε. Όταν μου πειράζουν την πατρίδα μου και την θρησκεία μου, θα’ νεργήσω κι ό,τι θέλουν ας μου κάνουν».

Οι Έλληνες της τουρκοκρατίας άντεξαν στην αδυσώπητη τυραννία, διότι στηρίχθηκαν στην ακατάλυτη από τις δυνάμεις του Άδη Εκκλησία τους^. την Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία τους. Στερεοί και ακλόνητοι στην Πίστη στήριξαν και την Ελευθερία τους στην συμμαχία του θεού που λάτρευαν και της Παναγίας Μητέρας Του.

Οι άνθρωποι και πρόμαχοι του ’21 είχαν πίστη και πνευματικότητα αμείωτη. Ήταν τραχείς πολέμαρχοι, σκληροί πολεμιστές, αλλά απόστολοι ευγενών ιδεωδών. Υπήρξαν γεμάτοι πίστη και αισιοδοξία, που ζούσαν και πολεμούσαν με όνειρα για την ελεύθερη Ελλάδα. Η πνευματικότητα και η πίστη τους φαίνεται περίτρανα στα τετρακόσια χρόνια της δουλείας, γιατί το Έθνος καθ’ όλη την τουρκοκρατία έζησε ως φως, ως ιδέα, ως πνεύμα. Την παράδοση της πνευματικότητα ζουν ο Μακρυγιάννης, ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης και όλοι οι άλλοι αγωνιστές. Θρησκευτική πνοή, πατριωτικός παλμός, πνευματική ευκρασία γίνονται τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του ξεσηκωμού του Έθνους. Τίποτε το περιστασιακό, το τυχαίο και το τυχοδιωκτικό δεν συναντάται στον αγώνα. Καμία, μα καμία απολύτως σχέση δεν έχει με ταξικές έριδες ή ταξική πάλη, όπως εντελώς γραφικά υποστήριξαν και ελάχιστοι αφελείς υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα. Είναι αγώνας εθνικός και πνευματικός. Φουντώνει ο ζήλος των λίγων χριστιανών ραγιάδων εναντίον του αντίχριστου τυράννου. Το ’21 είναι η ολόσωμη πάλη για να επανέλθει ο κόσμος της Ελευθερίας και της Θρησκείας.

Το διακήρυττε σαφέστατα η προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη : « Είναι καιρός να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον, δια να υψώσωμεν τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την πατρίδα και την ορθόδοξον πίστιν από την ασεβή των βαρβάρων καταφρόνησιν». Όταν ο νεαρός Ιερολοχίτης έλεγε με πάθος : «Ορκίζομαι … να χύσω το αίμα μου ίνα νικήσω τους εχθρούς της θρησκείας μου ή να αποθάνω ως μάρτυς δια τον Ιησούν Χριστόν» είχε μπροστά του το όραμα του Σταυρού. Και ήταν βέβαιος πως τον Γολγοθά θα τον ακολουθούσε οπωσδήποτε η Ανάσταση. Το ίδιο φρόνημα είχαν και όλοι εκείνοι, που πήραν τα όπλα και ρίχθηκαν στον αγώνα «για του Χριστού την Πίστη την αγίαν και της Πατρίδος την Ελευθερίαν». Γι’ αυτό και οι οπλαρχηγοί των Αρματολών και των Κλεφτών, που κρατούσαν αδούλωτο το πνεύμα της Πατρίδας και δεν προσκύνησαν τους τυράννους, είχαν στα λάβαρά τους το έμβλημα του Τιμίου Σταυρού.

Ο Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Γαζής έλεγε : «Έφθασεν ο καιρός δια να λάμψει και θριαμβεύσει πάλιν ο Σταυρός…» Αυτή ήταν η πεποίθηση και η ομολογία όλων εκείνων που πολέμησαν για την πατρίδα. Κι αν ξαναγεννήθηκε η Πατρίδα αυτό δεν ήταν τίποτε άλλο παρά θαύμα. Θαύμα και νίκη και θρίαμβος του Σταυρού, στον οποίο είχαν κρεμάσει τις ελπίδες τους οι φτωχοί, οι μικροί και άοπλοι ανυπεράσπιστοι πατέρες μας.

Ο Φώτης Κόντογλου σημειώνει χαρακτηριστικά : «Ναι! Πίστη και Πατρίδα είναι για μας ένα πράγμα. Κι όποιος πολεμά το ένα, πολεμά και τ’ άλλο, κι ας μη ξεγελιέται. Η μάνα μας η πνευματική είναι Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, που ποτίστηκε με πολύ κι αγιασμένο αίμα».

Το πόσο προσέφερε η Εκκλησία και ο κλήρος, ανώτερος και κατώτερος, στον Ελληνισμό κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας και κατά την περίοδο της Επανάστασης είναι πολύ γνωστά και μόνο προκατάληψη ή ηθελημένη συσκότιση και παραποίηση των αναντίλεκτων πραγμάτων δεν αφήνει να εννοηθεί η συμβολή τους.

Δημοσίευμα ξένης εφημερίδας, λίγο μετά την ανακήρυξη του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, έγραψε : «Κατά τους αιώνες της τουρκικής κατοχής η Ορθόδοξη Εκκλησία μπόρεσε να διατηρήσει για τους Έλληνες την εικόνα και την συνείδηση της Ελλάδας».

Εκκλησία και Έθνος. Δυο τιτάνιες έννοιες που σκόρπιζαν άπλετα τις χάρες τους^. κοινή αφετηρία, κοινή τροχιά, κοινά πεπρωμένα για ν’ αποδείξουν στο τέλος πως Θρησκεία και Πατρίδα συμπορεύονται πάντα, παρά τις κατά καιρούς έξωθεν υποκινούμενες και εντός διαδιδόμενες και αναπαραγόμενες αφελείς και παιδαριώδεις φωνές για χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους. Είναι οι ίδιες φωνές που υποστήριξαν στο παρελθόν την φαιδρή κατηγορία για δήθεν συνεργασία της Εκκλησίας με τον Τούρκο δυνάστη στα χρόνια της σκλαβιάς. Μα αν υπήρχε, όπως λένε, συνεργασία, θα φονεύονταν τόσες δεκάδες ιερωμένων ; «Από την πρώτη ημέρα της επαναστάσεως του 1821» γράφει ο Δημήτριος Πανόπουλος στο βιβλίο του ΄Ο κλήρος στην εθνεγερσία του 1821΄, «οι κληρικοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή και παρέμειναν αγωνιζόμενοι μέχρι το τέλος του ιερού αγώνος».

Ο διαπρεπής βυζαντινολόγος Σερ Στίβεν Ράνσμαν το είπε ξεκάθαρα : « Ο ελληνισμός αν επέζησε, επέζησε γαλουχούμενος από την Εκκλησία».

Η καθοριστική συμβολή του κλήρου στον μεγάλο ξεσηκωμό του Γένους το 1821 φαίνεται όχι μόνο από τον μεγάλο αριθμό κληρικών όλων των βαθμίδων που έλαβαν μέρος σ’ αυτόν, αλλά και από τον σπουδαιότατο ρόλο που διαδραμάτισαν οι κληρικοί κατά την διάρκεια του αγώνα είτε προτρέποντας και νουθετώντας, είτε μαχόμενοι στα πεδία συγκρούσεων ή βοηθούντες με κάθε τρόπο, τονώνοντας το ηθικό των αγωνιστών που ακολουθούσαν τον παπά του χωριού τους με απόλυτη εμπιστοσύνη. Στάθηκαν στο πλευρό του λαού με όλες τους τις δυνάμεις, μοιράσθηκαν με αυτόν τις πίκρες, τις κακουχίες, τις ταλαιπωρίες και τις χαρές και έζησαν μαζί τους όλες τις ευχάριστες και τραγικές στιγμές.

Ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Σισίνης και άλλοι επιφανείς αγωνιστές του ’21 στις δύσκολες ώρες απευθύνονταν για βοήθεια στους ιερείς, γιατί γνώριζαν ότι αυτοί ήταν ικανοί να εμπνεύσουν και να ξεσηκώσουν τον λαό.

Την θρησκεία μας, την «φίλη Ορθοδοξία», χρέος και συμφέρον έχουμε και μεις με την σειρά μας να την διαφυλάξουμε άχραντη και αναλλοίωτη μέσα στην ιδεολογική ροή των καιρών μας. Περιφρουρώντας την Ορθοδοξία, «το πατροπαράδοτον κλέος», διασφαλίζουμε σαν έθνος την εικόνα και την συνείδηση της Ελλάδας.

Σε εποχές δύσκολες , όπως οι σημερινές, είναι χρέος μας να αποδείξουμε πως έθνη σαν το δικό μας δεν επιτρέπεται να αποβάλλουν το θάρρος τους, αλλά να επιβάλλον να γίνονται σεβαστά από όλους. Οι Έλληνες χάρισαν στην ανθρωπότητα την Ιδέα της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης, της Πίστης. Η 25^η Μαρτίου είναι ημέρα δόξας για τους Έλληνες, ημέρα πνευματικής ανεξαρτησίας για όλους τους λαούς της γης, ημέρα ορόσημο που δίδαξε τους μεγάλους της εποχής και διδάσκει τους ισχυρούς του σήμερα τι σημαίνει το «φρονείν και πράττειν ελληνικά». Τους ισχυρούς που ετοιμάζονται, αυτήν την στιγμή που μιλάμε, να επιτεθούν άνανδρα και απροκάλυπτα για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων, εναντίον του Ιρακινού λαού και να σκοτώσουν χιλιάδες γυναικόπαιδα.

Το ’21 είναι η αναγέννηση του Έθνους και το ξεκίνημα της εθνικής μας ζωής, γι’ αυτό το γιορτάζουμε σήμερα. Αναπολεί τις δάφνες, τις δόξες των προγόνων του, αφιερώνει την σκέψη του στην μνήμη των αγωνιστών του και γονατίζει με ευλάβεια σε όλους εκείνους, που με τους αγώνες, το αίμα και την θυσία τους μας χάρισαν το πολύτιμο αγαθό της Ελευθερίας. Ένας τέτοιος αγωνιστής ήταν και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, το Λιοντάρι της Ρούμελης. Μια μορφή εξαίσια και λαμπρή. Ήταν πραγματικό παλικάρι ο Καραϊσκάκης. Είχε μεγάλη καρδιά, αδούλωτη ψυχή και ήθος ελληνικό. Παρά την πολεμική που δέχθηκε από ορισμένους συμπατριώτες του, παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός στον αγώνα του για την απελευθέρωση της πατρίδας. Μέχρι την 23^η Απριλίου 1827, ανήμερα της εορτής του, όπου παρέδωσε το πνεύμα του, αφού πρώτα ιερέας τον κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων. Στην ηρωική άλλωστε αυτή μορφή των τελευταίων ετών του αγώνα είναι αφιερωμένη και η σημερινή μας εορτή.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να κλείσω με μια φράση του αγίου των ελληνικών γραμμάτων Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη : «Το ελληνικόν έθνος, το δούλον αλλ’ ουδέν ήττον και το ελεύθερον έχει και θα έχει δια παντός την ανάγκη της θρησκείας του…».

Την θρησκεία αυτή, την ορθοδοξία, μπορούμε και πρέπει να την διαφυλάξουμε αμίαντη και ανόθευτη. Κι αν ο Θεός βοήθησε το ελληνικό Γένος να διατηρηθεί ζωντανό στους αιώνες της τουρκοκρατίας, μπορούμε να εκφράσουμε την πίστη μας πως το αυτό θα συνεχίσει να πράττει και στους επόμενους.