Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΙΑΣ
Ο Μ. Βασίλειος, Επίσκοπος Καισαρείας Καππαδοκίας, γεννήθηκε το 330 μ. Χ. και εκοιμήθη την 1η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ. Έζησε σε μια εποχή που ένας κόσμος έφευγε και ένας άλλος έρχονταν. Τη βία της Ρώμης έρχονταν ν’ αντικαταστήσει ένα περισσότερο φιλάνθρωπο και κοινωνικό κράτος. Ένας κόσμος στον οποίο είχε κεντρική θέση η λατρεία του αυτοκράτορα, με οικονομία καταρρακωμένη λόγω της ελάττωσης του πληθυσμού, με μια θρησκευτικότητα απαισιόδοξη και μοιρολατρική. Προς ένα τέτοιο κόσμο έρχονταν ν’ αγωνισθεί η Εκκλησία, όχι μόνο προ αλλά και μετά τον Μ .Κωνσταντίνο.
Τηρουμένων των αναλογιών ορισμένα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Μ. Βασίλειος στα χρόνια του έχουν μια ομοιότητα με τα σύγχρονα προβλήματα. Τιμώντας σήμερα τη μνήμη του θ’ αναφερθούμε σ’ ένα κοινωνικό πρόβλημα που ήταν οξύ στην εποχή του, αλλά και σήμερα προκαλεί κοινωνικούς κραδασμούς. Και τέτοιο είναι το θέμα της κοινοχρησίας ή κοινοκτημοσύνης.
‘Έχοντας υπ’ όψη μας σχετική αρθρογραφία του Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου κ.κ. Ιεροθέου θα παραθέσουμε μερικές βασικές απόψεις του Μεγάλου αυτού Πατέρα της Εκκλησίας μας.
Ο Μ .Βασίλειος ανήκει στους λεγομένους κοινωνικούς πατέρες της Εκκλησίας, ο οποίος καταφέρθηκε εναντίον των αδίκων πλουσίων που περιφρονούσαν ή αδιαφορούσαν για την αδικία και την πείνα που απειλούσε την κοινωνία. Ο Μ. Βασίλειος μιλούσε για τα καυτά προβλήματα της εποχής του, αφού ο ίδιος έδωσε έξοχο παράδειγμα μοιράζοντας την μεγάλη πατρική κληρονομία που του άφησε ο πατέρας του.. Ο ίδιος πρώτα το έζησε και μετά το δίδαξε.
Ο Μ .Βασίλειος έδρασε ποιμαντικά. Δεν μετέτρεψε την αγανάκτηση των φτωχών εναντίον των πλουσίων για να δημιουργήσει μίσος, αλλά προσπάθησε να θεραπεύσει τόσο τους πτωχούς όσο και τους πλούσιους να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Διότι τα θέματα όταν αντιμετωπίζονται πρόχειρα δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα.
Μιλώντας για την αβεβαιότητα του πλούτου γιατί εύκολα μεταβάλλονταν, όταν αλλάζουν τα κοινωνικά δεδομένα, στη συνέχεια τονίζει το να περιφρονούμε τα υλικά αγαθά. Και αυτό το κάνει με ποιμαντική ευθύνη. Διότι το ευκολότερο πράγμα είναι να γίνει κανείς δημαγωγός και να πετάει συνθήματα επιφανειακά. Το δυσκολότερο είναι να θεραπεύει τα πάθη του λαού. Με την διδασκαλία περιφρόνησης των υλικών αγαθών θέλει να μετατοπίσει τη σκέψη και των πλουσίων και των πτωχών από τα υλικά αγαθά, για να πάψουν να νομίζουν, ότι αυτά αποτελούν τα μόνα αγαθά πάνω στη γη. Η προτροπή περιφρόνησης των υλικών δεν έχει μανιακή χροιά, αλλά είναι μια προσπάθεια για να φέρει μια ισορροπία μέσα στην κοινωνία. Δύο στάσεις μπορεί κανείς να κρατήσει απέναντι στα υλικά αγαθά : ή να τα θεοποιήσει (ειδωλολατρία) ή να τα απορρίψει (μανιχαισμός). Οι πατέρες δεν δέχονται καμιά από τις δύο, αλλά δέχεται ότι τα υλικά αγαθά είναι δώρα του Θεού, που πρέπει να προσφέρονται ως αντίδωρα στο Θεό και στον συνάνθρωπο.
Όταν όμως χρειάσθηκε να γίνει αυστηρός το έκανε. Όταν έβλεπε πλούσιους να καυχώνται για τη δύναμη του πλούτου τους, τότε ξεσπάθωνε. Σ’ ένα λόγο του λέγει, ότι θεωρεί τέλεια κοινωνία εκείνη από την οποία έχει εξορισθεί η ιδιότητα της κτήσεως και της φιλονικίας. Από όλη την διδασκαλία του Μ .Βασιλείου βλέπουμε, ότι δεν κατηγορούσε τόσο την ιδιοκτησία όσο την ιδιοποίηση των υλικών αγαθών, Θέλει να φιλοτιμήσει τους πλούσιους να δίνουν ελεύθερα σ’ αυτούς που έχουν ανάγκη και έτσι να επικρατήσει πάνω στη γη η κοινοχρησία. Μάλιστα προσπαθεί να την τεκμηριώσει με πολλά παραδείγματα. Λ.χ. χρησιμοποιεί την περίπτωση των ζώων. Τα πρόβατα βόσκουν στα βουνά και απολαμβάνουν το χορτάρι της γης μαζί με τα άλογα χωρίς έριδες μεταξύ τους. Εμείς όμως αρπάζουμε τα κοινά και τα ιδιοποιούμαστε αν και ανήκουν στους πολλούς.
Επίσης χρησιμοποιεί και επιχειρήματα φυσικά. Εκείνος που ιδιοποιείται τα υλικά αγαθά μοιάζει με τον θεατή που πηγαίνει πρώτος στο θέατρο, το καταλαμβάνει όλο και δεν αφήνει άλλο να εισέλθει, επειδή το θεωρεί δικό του.
Χρησιμοποιεί ακόμα τα επιχειρήματα του κοινωνικού προορισμού των υλικών αγαθών και του πλούτου. Ο άρτος ανήκει στον πεινασμένο, το ένδυμα στο γυμνό, τα παπούτσια στον ανυπόδητο, τα χρήματα στο πτωχό. Εκείνος που κατακρύπτει τα αγαθά και αποφεύγει να ντύσει το γυμνό ή να θρέψει τον πεινασμένο, δεν είναι κατώτερος από τον κλέπτη και γυμνώνει τον πεινασμένο. Και αυτά τα έλεγε ένας Άγιος, γιατί στην εποχή του σε περίοδο πείνας οι πλούσιοι είχαν γεμάτες τις αποθήκες. ( Πόσο παράλληλες είναι οι εποχές!).
Επίσης χρησιμοποιεί το παράδειγμα της κοινοκτημοσύνης της πρώτης Εκκλησίας στην οποία όλα ήταν κοινά – βίος, ψυχή, τράπεζα. Η αδελφοσύνη μετέβαλε σε ένα τα πολλά σώματα και έφερνε αρμονία στην ψυχή. Αυτή η κοινοκτημοσύνη λογίζεται ως κοινοχρησία.
Πέρα απ’ αυτά στα έργα του ο Μ. Βασίλειος τονίζει πολύ την αξία του πραγματικού πλούτου που είναι η χάρη του Χριστού. Ο πλούσιος χωρίς Χριστό είναι πάμπτωχος και ο πτωχός με τον Χριστό είναι πάμπλουτος. ΟΙ υλικές απολαύσεις έχουν περισσότερο πόνο, παρά ευχαρίστηση. Τα πλούτη έχουν τις επιβουλές, οι τρυφές ,οι χορτασμοί και οι αδιάκοπες απολαύσεις έχουν ποικιλία ασθενειών και άλλα πάθη. Οι Απόστολοι είχαν τον Χριστό και είχαν τα πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Αγίους της Εκκλησίας μας.
Οι πατέρες προσπαθούν να λύνουν τα προβλήματα της εποχής τους με βάση τον Θεό και τη σωτηρία του ανθρώπου, αλλά επιδιώκουν να ανεβάσουν τον νουν των ανθρώπων στο πραγματικό αγαθό, που είναι ο Θεός.
Καλή πρωτοχρονιά
Πρ.γ.στ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου