Κυριακή Β΄Νηστειών (Αγίου Γρηγορίου Παλαμά)

Με αφορμή τη Β΄Κυριακή των Νηστειών, που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, του οποίου το όνομα συνδέεται με τις ησυχαστικές έριδες του 14ου μ. Χ. αι. , καθως και η αποφασιστική παρέμβασή του σ’ αυτές, ενδεικτικά θ’ αναφέρουμε ποιες είναι οι πρακτικές συνέπειες της διδασκαλίας του στη ζωή μας.

1. Μας οδηγεί στην επίγνωση των ορίων μας, στην αυτογνωσία, τονίζοντας ότι δεν μπορούμε να ενωθούμε και επομένως να γνωρισουμε την ουσία του Θεού. Γιατί, όπως τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: “Θεόν νοήσαι μεν χαλεπόν, φράσαι δε αδύνατον”.

Ο Θεός είναι “ ο μόνος έχων αθανασίαν, φως οικών απρόσιτον ον είδεν ουδείς ανθρώπων ουγέ ιδείν δύναται”. Οι δυνατότητες μας δηλαδή είναι περιορισμένες και ας μη το παίρνουμε πού επάνω μας. Πόσο ολόθριες είναι οι συνέπειες της αλαζονίας του ανθρώπου στην ατομική, οικογενειακή, κοινωνικη ζωή κια στην αντιμετώπιση γενικά του κόσμου κ.λ. π. το γνωρίζουμε όλοι. Οπότε η διδασκαλία αυτή μας επαναφέρει στα μέτρα μας.

2. Όμως εν τούτοις, τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος, μπορούμε να κοινωνήσουμε με τον Θεό, με τις άκτιστες ενέργειές Του. Αυτό είναι η ουσια της πίστεώς μας με άμεσο αντίκτυπο στη ζωή μας. Δηλαδή το να είσαι πιστός δεν σημαίνει απλώς να κανεις το καλό και ν’ αποφεύγεις το κακό. Η Ορθόδοξη διδασκαλία δεν είναι μια απλή ηθικολογία, γιατί τότε σε τι θα διέφερε από τις άλλες θρησκείες, που όλες περίπου διδάσκουν έναν ηθικό κώδικα;

Αλλά Ορθοδοξία σημαίνει Θέωση. Αυτό τόνιζαν οι ησυχαστές. Διότι, μετέχοντας στις άκτιστες ενέργειες του Θεού, δηλαδή σ’ αυτό που ονομάζουμε “χαρη”- το άκτιστο φως” των ησυχαστών- πετυχαίνουμε την “εκ χάριτος θέωσιν”. Αλλά τότε έχουμε συγχρόνως τον Υιό, από τον οποίο παρέχεται σε μας κάθε δώρημα. Έχουμε και τον Πατέρα απ’ τον οποίο προέρχεται “παν δώρημα τέλειον”. Έτσι δεχόμενοι τις άκτιστες ενέργειες του Θεού δεχόμαστε την ενοίκηση της Αγίας Τριάδος και πραγματοποιείται το “μονήν παρ’ αυτώ ποιήσομεν” που υποσχέθηκε ο Κύριος στους πιστούς.

Αυτή η θέωση δεν είναι μια διαδικασία διανοητική, θεωρητική, αλλά πραγματική. Είναι μια πρόκληση και πρόσκληση για καθε πιστό. Ο Χριστός με την ενανθρώπησή Του αγίασε “δυνάμει” ολόκληρη την ανθρώπινη φύση. Όταν ενσωματωνόμαστε στην Εκκλησία, το σώμα του Χριστού, τότε αυτό το “δυναμει” γίνεται “ενεργεία” για τον καθένα μας. Οικειοποιούμαστε, δηλαδή κάνουμε δικό μας, τον αγιασμό της ανθρώπινης φύσεως.

Όταν κοινωνούμε το Σώμα και Αίμα του Χριστού ο Χριστός γίνεται και σύναιμος και ναόν της όλης θεότητος ημάς απεργάζεται κατά το άγιο Ι. Χρυσόστομο. Τότε έρχεται σαν συνέπεια φυσική η σωστή ζωή και πράξη. Έτσι με την ευχαριστιακή συσσωμάτωσή μας στην Εκκλησία επιτυγχάνεται η “εν -χρίστωση” της ζωής μας. Γιατί ο Χριστός “δεν ήλθε για να διορθώσει τη ζωή μας, αλλά για να γίνει η ζωή μας”, μια ζωή διαποτισμένη και φωτισμένη από τις “ακτίνες της θεότητος”, τις άκτιστες ενέργειες του Θεού”.

( Από την Παλαμική διδασκαλία της Εκκλησίας μας)

γ.