Κυριακή Β΄ Νηστειών- Αγίου Γρηγορίου Παλαμά

Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς- Φιλαργυρία και ασκητική-χριστιανική ζωή.

          Η Β΄ Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Η Εκκλησία μας τιμά έναν ιεράρχη που αγωνίσθηκε στη ζωή του για την αλήθεια και την αγάπη, για την διατήρηση της ανόθευτης πίστης και για την πνευματική ανάταση των ψυχών.

          Έζησε σε μια εποχή κοινωνικών αναστατώσεων, 14ος αιώνας, περίοδος ησυχαστικών ερίδων. Αγωνίστηκε για την μεταμόρφωση του ανθρώπου σε εικόνα του Θεού, θυμίζοντας τον προορισμό του που είναι η θέωσή του. Και θέωση είναι μια καθημερινή άσκηση που δεν έχει στόχο μόνον τον ουρανό, αλλά μεταβάλλει την καθημερινότητα του ανθρώπου, τον ελευθερώνει από την υποταγή σε μάταια πράγματα που εμποδίζουν τον άνθρωπο να γίνει αληθινά ελεύθερος.

          Ανάμεσα σ’ αυτά τα δεσμά το πιο απειλητικό είναι ο πλούτος. Ο Άγιος Γρηγόριος μιλώντας  για την ασκητική- χριστιανική ζωή, θυμίζει πως ο Κύριος μακαρίζει αντίθετα από τα αγαθά του κόσμου, όταν λέγει: “Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών”.  Δεν αρκέσθηκε στο μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, αλλά προσθέτει και τω πνεύματι. Και τούτο για να δείξει πως αποδέχεται ως σωστή την μετριοπάθεια της ψυχής. Για να δείξει πως η σωματική φτώχεια είναι αξιομακάριστη , αλλά μόνον αν γίνεται με ταπείνωση ψυχής. Ο Χριστός μακαρίζοντας τους πτωχούς τω πνεύματι δείχνει πια είναι η ρίζα και η αιτία της εξωτερικής φτώχειας των αγίων, δηλαδή το πνεύμα τους, που φρόντιζε μετά να μεταβάλλει και τις εξωτερικές συνθήκες της ζωής των.

          Αυτή τη φτώχεια μακαρίζει ο Θεός που είναι εκούσια και επεκτείνεται σ’ όλες τις όψεις της ανθρώπινης ζωής. Η άσκηση στην εκούσια φτώχεια ξεκινάει με τη θεραπεία των ασθενειών της ανθρώπινης επιθυμίας. Και η πιο μεγάλη είναι η φιλαργυρία, η επιθυμία απόκτησης κτημάτων. Γι’ αυτό ο Απ. Παύλος την ονόμασε ρίζα όλων των κακών. Γι’ αυτό τα μισά ανθρώπινα πάθη γεννιούνται από την φιλαργυρία-τσιγκουνιά, εκμετάλλευση, αρπαγή, κλοπή και κάθε μορφή πλεονεξίας. Αλλά και τα υπόλοιπα πάθη παίρνουν  τροφή απ’ αυτά για να επιβιώσουν. Και είναι τα πιο δύσκολα να ξεριζωθούν όσα πάθη έχουν σχέση με την φιλαργυρία, γιατί έχουν ρίζα τους την άρνηση της πρόνοιας του Θεού, αφού όποιος πιστεύει στα χρήματα  δεν πιστεύει στη θ. Πρόνοια.

          Ο φιλάργυρος δεν λογαριάζει τη Βασιλεία του Θεού, μια βασιλεία αιώνια και ουράνια, γιατί ποθεί τον πλούτο που τον τυραννεί  η επιθυμία για την απόκτησή του. Ο προσκολλημένος στον πλούτο είναι πραγματικά ανόητος σαν τον άφρονα πλούσιο του ευαγγελίου. Ο άφρονας πλούσιος ξέχασε πως η ζωή του ανθρώπου δεν μπορεί να παραταθεί με την συγκέντρωση των υλικών αγαθών, γιατί όταν έλθει ο θάνατος δεν μπορούν  να τον εμποδίσουν.

          Οι άνθρωποι όμως τα λησμονούν όλα αυτά, γιατί προηγουμένως έχουν ξεχάσει τον Θεό, που όχι μόνον τα αναγκαία για τη ζωή μας υποσχέθηκε, αλλά και τη Βασιλεία Του. Δυστυχώς δεν πιστεύουν στον ευαγγελικό λόγο, γιατί έχουν κολληθεί στον πλούτο που τον θεωρούν ως το μόνο σκοπό της ζωής των.

          Τα λόγια αυτά του αγίου Γρηγορίου είναι πολύ κοντά μας ,λες και γράφτηκαν πρόσφατα. Ένας ορθόδοξος άγιος χωρίς να βγαίνει από τον κόσμο και τη ζωή, τέμνει με το ξίφος του λόγου του Θεού τα δεινά στα πρόσωπα και την κοινωνία. Δεν μένει αδιάφορος για όσα συμβαίνουν γύρω του. Παρακολουθεί την αναλγησία των ισχυρών που ενδιαφέρονται μόνο για την αύξηση του πλουτισμού τους. Όμοιοι με τον άφρονα ονειρεύονται πλούτη, αποθήκες, καινούργια κέρδη, αγορές  και προϊόντα. Και φυσικά δεν αποκλείεται να τιμούν την ορθοδοξία, να κάνουν αναφορές  στην Εκκλησία, μπορεί να ενισχύουν και το φιλανθρωπικό της έργο ακόμη με πολλή επίδειξη  και κομπασμό. Πέρα όμως από το εξωτερικό αυτό προσωπείο υπάρχει μια φιλάργυρη καρδιά που δεν πιστεύει παρά μονάχο στο χρήμα.

          Πρόκειται για την πιο βαθιά ειδωλολατρεία του ανθρώπου. Γι’ αυτό ο φιλάργυρος είναι ο πιο γνήσιος και σκληροπυρηνικός ειδωλολάτρης που γνώρισε ο κόσμος. Μόνο που ειδωλολάτρης δεν είναι μόνο αυτός που έχει χρήματα, αλλά κι αυτός που αγωνίζεται να αποκτήσει με κάθε τρόπο. Γιατί αυτός δεν πιστεύει στον Θεό και τις επαγγελίες του, αφού εξαντλεί το μέλλον του από τον πλούτο.

          Κατά τον άγιο Γρηγόριο η λύση του προβλήματος βρίσκεται στην αποταγή, στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τη δουλεία στην ύλη, στην απόσπαση της επιθυμίας από το νεκροποιό πάθος της φιλαργυρίας. Χωρίς αυτή την αποταγή είναι αδύνατη η υπακοή στον Χριστό.

          Μπορεί να πει κάποιος πως όλα αυτά είναι προορισμένα για μοναχούς. Αυτό είναι λάθος. Οι χριστιανικές εντολές δεν χωρίζονται στα δυο, σ’ αυτές στις δύσκολες για τους μοναχούς  και αυτές που δεν κοστίζουν για μας του υπόλοιπους. Ο Χριστός δεν μας άφησε δυο ειδών εντολές, αλλά έναν ενιαίο τρόπο ζωής για όλους μας.

          Σήμερα κοντεύουμε να πνιγούμε μέσα σε μια φιλαργυρία που ρυθμίζει τα πάντα, που είναι ο τελικός στόχος κάθε ατομικής ή συλλογικής προσπάθειας. Σε τέτοιες περιπτώσεις η φωνή του αγίου  Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα εγερτήριο σάλπισμα που επισημαίνει έναν κίνδυνο που μας απειλεί όχι μόνο ηθικά, αλλά οντολογικά, γιατί απειλεί να μεταβάλλει το βάθος της ανθρώπινης υπάρξεως μας , αν δεν το αντιμετωπίσουμε εγκαίρως.

          Πρόκειται για μια προειδοποίηση συγκλονιστική και επίκαιρη και συγχρόνως μια βοήθεια για όσους έχουν αποφασίσει να κρατήσουν την ανθρωπιά τους και την ελευθερία τους.

          π. Γ.