Γιόγκα,Γιαννουλᾶτος Ἀναστάσιος ( Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας)

Ποικίλες θρησκευτικὲς συνήθειες καὶ τάσεις ἀναπτύχθηκαν στὴ ζωὴ τῶν διαφόρων ἐθνῶν τῆς γῆς. Μιὰ σύντομη ἐνημέρωση γιὰ μερικὲς χαρακτηριστικὲς περιπτώσεις ἐλπίζουμε νὰ βοηθήσει τόσο στὴν προσέγγιση τῆς νοοτροπίας ἄλλων λαῶν, ὅσο καὶ στὴν κατατόπισή μας πάνω σὲ διάφορα ρεύματα ποὺ ἔχουν εἰσδύσει στὸν τόπο μας.

Γυμναστική

Στὸ δυτικὸ κόσμο ἡ γιόγκα ἀρχικὰ παρουσιάστηκε σὰν ἕνα εἶδος «γυμναστικῆς», σὰν μέθοδος χαλαρώσεως καὶ ψυχολογικῆς ἠρεμήσεως. Ἡ βασική της διαφορὰ ἀπὸ τὴ γνωστὴ γυμναστικὴ βρίσκεται, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, στὴ χαρακτηριστική της ἀκινησία. Ἀρκετὲς ἀπὸ τὶς ἀσκήσεις τῆς γιόγκα παρουσιάζουν αὐτὲς καθαυτὲς ὁρισμένα θετικὰ ἀποτελέσματα πάνω σὲ μερικὰ ἄτομα - πρᾶγμα πού, ἄλλωστε, συμβαίνει καὶ μὲ ἀσκήσεις ἄλλων συστημάτων.

Γενικὰ ὅμως οἱ ἀσκήσεις αὐτὲς τοποθετοῦνται μέσα σ᾿ ἕνα πλαίσιο ἰνδουιστικῶν ἀντιλήψεων καὶ ἀποτελοῦν στάδια ἑνὸς εὐρύτερου ὅλου, μιᾶς γενικότερης πνευματικῆς πορείας. Στὴν πλήρη τους ἀνέλιξη ἀποσκοποῦν πολὺ μακρύτερα ἀπὸ τὰ ὅρια μιᾶς σωματικῆς εὐεξίας. Αὐτὰ ποὺ προηγοῦνται στὶς ἀσκήσεις γιόγκα ὅπως κι αὐτὰ ποὺ ἕπονται - τὰ ὁποῖα κατὰ κανόνα οἱ πολλοὶ ἀγνοοῦν – σχετίζονται στενὰ μὲ συστήματα «διαλογισμοῦ» καὶ ἐμπειριῶν, ποὺ βρίσκονται φορτισμένα μὲ ἰνδουϊστικὲς φιλοσοφικο-θρησκευτικὲς θεωρίες καὶ ἀξιώματα, κυρίως μὲ τὴ διδασκαλία περὶ μετενσαρκώσεως.

Καὶ γιὰ νὰ γίνουμε περισσότερο παραστατικοί: ὅπως οἱ γονυκλισίες (οἱ «μετάνοιες» τῆς μοναχικῆς μας παραδόσεως) δὲν εἶναι ἁπλὲς κινήσεις τοῦ σώματος, ἀλλ᾿ ἔχουν σχέση μὲ ἕνα γενικότερο πιστεύω καὶ ἐκφράζουν μία συγκεκριμένη διάθεση καὶ τάση ψυχῇς ἀποβλέποντας σὲ πνευματικοὺς σκοπούς, κατὰ παρόμοιο τρόπο - τηρουμένων, βεβαίως, πάντοτε τῶν ἀναλογιῶν - οἱ συνθετότερες ἀσκήσεις τῆς γιόγκα ἔχουν συνάρτηση μὲ ἰνδουϊστικὲς παραστάσεις καὶ σκοπεύουν τελικὰ σὲ πνευματικὲς θρησκευτικὲς ἐμπειρίες.

Ζεύξη, ἕνωση

Ἡ λέξη «γιόγκα» (yoga) εἶναι μία ἀπὸ τὶς πιὸ πολυσήμαντες μέσα στὸ ἰνδικὸ λεξιλόγιο. Ἐτυμολογικὰ σημαίνει «ζεύξη», «ἕνωση», «σύνδεση», «ἄσκηση». Τὴν χρησιμοποιοῦν εὐρύτατα οἱ Ἰνδοὶ γιὰ νὰ προσδιορίσουν τὸ μυστικὸ δεσμὸ τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν ὑπερβατικὴ πραγματικότητα. Ἄλλα καὶ γιὰ νὰ καθορίσουν τὸν τρόπο, τὸ δρόμο καὶ τὶς μεθόδους ποὺ ὁδηγοῦν στὴν «ἕνωση» αὐτή, στὴν «ἀπελευθέρωση» τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως ἀπὸ τὰ πολύμορφα δεσμὰ καὶ τὶς ψευδαισθήσεις τοῦ παρόντος κόσμου.

Ὡς «γιόγκα» ἐπίσης χαρακτηρίζονται οἱ διάφορες κατευθύνσεις καὶ μέθοδοι, τὶς ὅποιες ἔχει διαμορφώσει ἡ ἰνδικὴ παράδοση στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων, γιὰ νὰ ἐπιτύχει τὴ λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν ἕνωσή του μὲ τὸ Ἀπόλυτο. Οἱ τρεῖς βασικοὶ τύποι Ἰνδικῆς θρησκευτικότητας γιὰ τὴν ἐπιδίωξη τῆς σωτηρίας, τῶν ἔργων, τῆς γνώσεως, τῆς ἀφοσιώσεως, ἀποκαλοῦνται ἀντίστοιχα «κάρμα-γιόγκα», «τζνάνα-γιόγκα», «μπάκτι-γιόγκα».

Ἡ ἴδια αὐτὴ λέξη χρησιμοποιεῖται καὶ γιὰ τὸν προσδιορισμὸ μιᾶς ἀπὸ τὶς ἕξι κλασικὲς «ὀρθόδοξες» σχολὲς (ντάρσανας) τοῦ Ἰνδουισμοῦ. Ἔτσι στὸ δυτικὸ κόσμο, ἡ σύγχυση ποὺ δημιουργεῖ ἡ πολυσημία τῆς λέξεως «γιόγκα» ἐπιτείνεται.

Συνοπτικά, ἡ κλασικὴ Γιόγκα, ὡς Σχολή, ἀναγνωρίζει μὲν ἕναν αἰώνιο Θεό, τὸν Ἰσβάρα (Κύριο), δὲν παραδέχεται ὅμως ὅτι αὐτὸς ἐπεμβαίνει στὰ ἀνθρώπινα. Οἱ ἀντιλήψεις γιὰ ἕναν τέτοιο Θεὸ δὲν θὰ μποροῦσαν βέβαια μὲ κανένα τρόπο νὰ ταυτιστοῦν μὲ τὴ χριστιανικὴ θεολογικὴ διδασκαλία.

Βασικὰ στάδια τῆς γιόγκα

Ἡ πρακτικὴ τῆς γιόγκα διδάσκεται σὲ μακρὰ σειρὰ μαθημάτων. Μολονότι ὑπάρχουν πολλὲς παραλλαγές, ποὺ διαμορφώθηκαν στὴν πάροδο τοῦ χρόνου, τὰ συνηθέστερα στάδια τῶν μεθόδων αὐτῶν αὐτοβυθισμοῦ εἶναι ὀκτώ.

(α) Ἡ αὐτοσυγκράτηση: συμμόρφωση πρὸς ὁρισμένες ἐπιταγές, ὅπως εἶναι ἡ ἀποφυγὴ γενετησίων σχέσεων, κλοπῆς, φιλαργυρίας,

(β) Ἡ αὐτοκαλλιέργεια: ἐπιδίωξη ἀταραξίας, καθαριότητος, συνεπείας στὴν ἄσκηση κ.λπ.

Ὑστερα ἀπὸ αὐτὰ τὰ δυὸ στάδια ὁ ἀσκούμενος μυεῖται καὶ παίρνει ἀπὸ τὸ δάσκαλό του (γκούρου) ἕνα νέο ὄνομα καὶ μία τελετουργικὴ φράση (μάντρα), τὴν ὁποία ὀφείλει νὰ ἐπαναλαμβάνει ἐπίμονα, γιὰ νὰ ἐπιταχυνθεῖ ἡ πορεία του πρὸς τὴ λύτρωση.

(γ) Ὁ ἔλεγχος τοῦ σώματος: μὲ εἰδικὲς στάσεις τοῦ σώματος ἐπιδιώκεται ἡ ἐπιβολὴ πάνω στὶς ζωτικὲς ἐνέργειες τοῦ ἀνθρωπίνου ὀργανισμοῦ.

(δ) Ἡ ρύθμιση τῆς ἀναπνοῆς: μὲ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἀσκήσεων αὐτῶν ὁ ἀναπνευστικὸς ρυθμὸς ἐπιβραδύνεται, τὸ σῶμα καὶ ὁ νοῦς ἠρεμοῦν καὶ ὁλόκληρη ἡ νοητικὴ δύναμη τοῦ ἀνθρώπου προετοιμάζεται γιὰ τὰ τελικὰ στάδια τῆς γιόγκα.

ε) Ἡ συγκράτηση τῶν αἰσθήσεων: μὲ τὴν παρατεταμένη ἐνατένιση ἑνὸς ἀντικειμένου, ὁ «γιόγκι» (δηλ. ὁ ἀσκούμενος στὴ γιόγκα) ἐπιδιώκει νὰ ἐπιβληθεῖ πάνω στὶς αἰσθήσεις του.

(στ) Ἡ συγκέντρωση τῆς προσοχῆς: ἡ καθήλωση αὐτὴ τοῦ νοῦ ἀποβλέπει στὴ δημιουργία ἑνὸς μονωτικοῦ φραγμοῦ ἀπὸ τὰ γύρω φαινόμενα καὶ τὶς ἐσωτερικὲς φαντασίες. Γιὰ νὰ τὸ ἐπιτύχει, ἡ ἰνδουϊστικὴ παράδοση ἔχει διαμορφώσει διάφορες τεχνικές, στὶς ὅποιες δεσπόζουν ἡ ἐπανάληψη τῆς ἰνδουϊστικῆς ἱερῆς συλλαβῆς «Ὤμ», σιωπηλὰ ἢ μὲ μακρόσυρτο ψαλμικὸ ρυθμό, ἡ ἐνατένιση ἰδιότυπων σχημάτων κ.ἄ.

Τὰ ἑπόμενα δυὸ τελευταῖα στάδια ὁδηγοῦν στὸν τελικὸ σκοπὸ τῆς γιόγκα, ποὺ εἶναι:

(ζ) Ὁ στοχασμός, ἡ ἐνατένιση καὶ ἡ θεωρία.

(η) Ὁ φωτισμός, ἡ ἀπελευθέρωση:

Μὲ τὴν ἀπόλυτη περισυλλογὴ ὁ γιόγκι πιστεύει ὅτι πραγματώνει τὴν ἕνωσή του, τὴ ζεύξη μὲ τὴν ὑπερβατικὴ πραγματικότητα. Ὅποιος φθάσει στὸ τελικὸ στάδιο ξεφεύγει λένε, ἀπὸ τὴν ὑπαρκτικὴ σφαῖρα καὶ κατορθώνει νὰ βρεῖ τὴ λύτρωση.

Ἐνῷ στὶς πρῶτες φάσεις διατηροῦνται ὁρισμένα στοιχεῖα συνειδητότητος, στὴν τελευταία ὁ γιόγκικαταλήγει σὲ μία κατάσταση ὑπερβάσεως κι αὐτῆς ἀκόμη τῆς αὐτοσυνειδησίας. Δὲν ἀντιλαμβάνεται πιὰ οὔτε χρῶμα, οὔτε ὀσμή, οὔτε ἦχο, οὔτε ἁφή, οὔτε τὸν ἑαυτό του, οὔτε κανέναν ἄλλο. Τὸ πνεῦμα του «ἐλευθερώνεται» - σύμφωνα μὲ τὴν ἔκφραση τῶν μεμυημένων - ἀπὸ τὴ μνήμη καὶ τὴ λήθη. Αὐτὸ θεωρεῖται ἐπίγνωση, φωτισμός.

Πρόκειται, τελικά, γιὰ μία τεχνικὴ ποὺ ἀποσκοπεῖ στὴ σύνδεση μὲ τὸ Ἀπόλυτο. Γι᾿ αὐτὴν ὅμως - ὅπως θὰ δοῦμε στὸ ἑπόμενο σημείωμα – δὲν ἔχουν κανένα νόημα οἱ κεντρικὲς χριστιανικὲς ἀλήθειες περὶ Χριστοῦ-Σωτῆρος, χάριτος, ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης, Σταυροῦ-Ἀναστάσεως.

Ὑπάρχουν ποικίλες κατευθύνσεις, κλάδοι, ἀποχρώσεις καὶ ἐφαρμογὲς τῆς γιόγκα. Οἱ διάφορες σχολὲς δὲν παρουσιάζουν τὰ πράγματα ὅλες με τὸν ἴδιο τρόπο. Στὴν Εὐρώπη μάλιστα καὶ τὴν Ἀμερικὴ δροῦν καὶ προπαγανδίζουν τὴ γιόγκα ἀναρίθμητες ὁμάδες, μὲ ἰδιορρυθμίες καὶ ἰδιοκατασκευάσματα, τὰ ὁποῖα ἀποδοκιμάζουν οἱ γκούρου τῆς Ἰνδίας.

Ὅλα πάντως αὐτὰ τὰ συστήματα στοχασμοῦ, ἀσκήσεως καὶ πνευματικῆς ἐμπειρίας κινοῦνται κατὰ κανόνα μέσα στὶς κατηγορίες σκέψεως καὶ τὶς θρησκευτικὲς προϋποθέσεις τοῦ Ἰνδουισμοῦ, οἱ ὁποῖες εἶναι ριζικὰ διαφορετικὲς ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου πάνω σὲ θεμελιώδη θέματα, ὅπως εἶναι τὰ περὶ Θεοῦ, κόσμου, ἀνθρώπου, ἐσχάτων, σωτηρίας κ.ἄ. Κυρίως δὲ ὁδηγοῦν σὲ μιὰ φοβερὴ καὶ ἐπικίνδυνη σύγχυση καὶ σὲ συγκρητισμό, ποὺ ἀρνεῖται τὴν οὐσία τοῦ χριστιανικοῦ μηνύματος.

Γιόγκα σὲ χριστιανικὸ πλαίσιο;

Μερικοὶ δυτικοὶ διανοούμενοι ἀντιμετώπισαν τὸ ἐνδεχόμενο νὰ ἀπομονωθοῦν ὁρισμένοι κανόνες τῆς γιόγκα, γιὰ νὰ χρησιμοποιηθοῦν μέσα σ᾿ ἕνα χριστιανικὸ πλαίσιο. Ἡ προσπάθεια, ἐν τούτοις, νὰ ἀποσπασθοῦν οἱ ἀσκήσεις αὐτὲς ἀπὸ τὶς ἰνδουϊστικὲς θεωρίες, μὲ τὶς ὁποῖες βρίσκονται σὲ σύζευξη, μοιάζει μὲ ἀπόπειρα διαχωρισμοῦ τοῦ μυϊκοῦ συστήματός τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸ νευρικό. Γιὰ νὰ πραγματοποιηθεῖ ἡ ἀνεξαρτητοποίησή τους ἀπὸ τὴν ἔντονη ἰνδουϊστικὴ ἀτμόσφαιρα καὶ τὸ ἰνδουϊστικό τους ἦθος προϋποτίθεται μία νέα, πρωτότυπη δημιουργία.

Σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση, ἡ χριστιανικὴ ἐφαρμογὴ τῆς γιόγκα θὰ σήμαινε ἕνα εἶδος ἀσκήσεως ποὺ θὰ διευκόλυνε τὸν ἄνθρωπο νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ μία βαθιὰ σιωπή· ὄχι μόνο ἀπὸ ἐξωτερικοὺς θορύβους, ἀλλὰ κυρίως ἀπὸ τοὺς ἐσωτερικοὺς κραδασμοὺς ποὺ προκαλοῦν οἱ ἐπιθυμίες, οἱ ἀνησυχίες, οἱ φαντασίες. Μιὰ σιωπὴ μέσα στὴν ὁποία τὸ ἀνθρώπινο πνεῦμα θὰ ἦταν δυνατό, βιώνοντας τὴν ταπείνωση, νὰ ἀκούσει εὐκρινέστερα τὰ μηνύματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀλλὰ γι᾿ αὐτό, τελικά, δὲν χρειάζεται νὰ ἀναζητηθοῦν μέθοδοι ποὺ ἔχουν χρησιμοποιηθεῖ μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὁδηγήσουν ἀκριβῶς στὸ ἀντίθετο: σὲ μιὰ ἀπόλυτη δηλαδὴ αὐτονομία τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος καὶ σὲ μία ἀπίθανη σύγχυση. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ καὶ τελείωση, σύμφωνα μὲ τὴ χριστιανικὴ πίστη, εἶναι δῶρο τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι ἐπίτευγμα μιᾶς αὐτόνομης ἀνθρωποκεντρικῆς τεχνικῆς. Ἄλλωστε, γιὰ μᾶς τοὺς ὀρθοδόξους ὑπάρχει ὁλόκληρη ἡ ἡσυχαστικὴ ἐμπειρία τῆς χριστιανικῆς Ἀνατολῆς, ἡ ὁποία ἀπὸ προϋποθέσεις καθαρὰ χριστιανικὲς ὁδηγήθηκε στὴν «ἐν Χριστῷ» ἁγιοπνευματικὴ ζωή, γαλήνη, ἐν ἀγάπῃ «ἡσυχία».

Ἡ γιόγκα στὸν τόπο μας

Τὰ τελευταῖα χρόνια αὐξάνονται στὴ χώρα μας τὰ διάφορα κέντρα «γιόγκα». Οἱ γνώσεις ὅμως καὶ οἱ ἀντιλήψεις γι᾿ αὕτη παραμένουν πενιχρές, γενικὲς καὶ συγκεχυμένες. Δημόσια, ἡ γιόγκα προβάλλεται σὰν «εἶδος γυμναστικῆς» καὶ συνήθως γίνεται λόγος ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο γιὰ τὶς ἀσκήσεις τῶν μυϊκῶν καὶ νευροφυτικῶν κέντρων, γιὰ τὶς ἀσκήσεις ἀναπνοῆς καὶ τὰ παρόμοια. Δηλαδὴ ἀπὸ τὰ στάδια ποὺ ἀναφέραμε στὸ προηγούμενο σημείωμα περιορίζονται στὸ τρίτο, ἔλεγχος σώματος, καὶ τὸ τέταρτο, ρύθμιση ἀναπνοῆς, ἐνῷ μερικὲς φορὲς προχωροῦν καὶ στὸ πέμπτο στάδιο, συγκράτηση τῶν αἰσθήσεων, καὶ τὸ ἕκτο, συγκέντρωση τῆς προσοχῆς.

Ἀρκετὲς ἰδιωτικὲς σχολὲς προσπαθοῦν κάπως νὰ ἀποθρησκευτικοποιήσουν αὐτὰ τὰ γυμνάσματα ἀπὸ τὸν ἰνδουϊστικὸ χαρακτῆρα τους, ὥστε νὰ γίνονται εὐκολότερα ἀποδεκτὰ ἀπὸ τὸ μέσο Ἕλληνα. Ἄλλοι ἐπιχειροῦν νὰ βεβαιώσουν ὅτι ἡ «γιόγκα» δὲν εἶχε ποτὲ οὔτε καὶ ἔχει θρησκευτικὸ χαρακτῆρα καὶ μιλοῦν ἁπλῶς γιὰ «ἐπιστήμη», «πνευματικὴ ἐπίγνωση», ψυχοσωματικὴ ἄσκηση.

Ὅσο ὅμως κι ἂν ἐπιστρατεύονται ἰδιόμορφες καὶ μεγαλοπρεπεῖς λέξεις, γιὰ νὰ καλύψουν τὴν πραγματικότητα, γεγονὸς παραμένει ὅτι ὁ καθόλου προσανατολισμός τῆς ἰνδικῆς αὐτῆς τεχνικῆς ἦταν καὶ εἶναι θρησκευτικὸς ἢ παραθρησκευτικός. Ὅσοι μυοῦνται στὸ «διαλογισμό» τῆς γιόγκα καθοδηγοῦνται σὲ μία κατεύθυνση σαφῶς ἰνδουϊστική. Μὲ ὁδηγοὺς τὶς Βέδες καὶ τὰ ἄλλα ἱερὰ ἰνδικὰ κείμενα (Οὐπανισάντ, Πουράνας, Σούτρας, Τάντρας), κυρίως δὲ ἔχοντας ἕνα «δάσκαλο» (γκούρου), ἐπιδιώκουν νὰ ἀφομοιώσουν καὶ νὰ βιώσουν τὶς θεωρίες περὶ τοῦ νόμου τοῦ «κάρμα» (karma) βάσει τοῦ ὁποίου καθορίζεται ἡ μετενσάρκωση, τῆς «σαμσάρα» (samsara) – δηλαδὴ τῆς ἀνακυκλήσεως τῶν μεταβιώσεων -, ἀναζητώντας σὲ τελευταία ἀνάλυση τὴ λύτρωση, «μόξα» (moksa), ἀπὸ αὐτὸ τὸν κόσμο, τὸν μὴ πραγματικὸ (maya), σὲ «ὁδούς» ποὺ ἔχει καθορίσει ἡ ἰνδουϊστικὴ παράδοση, ὅπως εἶναι οἱ «κάρμα-γιόγκα», «τζνάνα-γιόγκα», «μπάκτι-γιόγκα» (ποὺ ἀναφέραμε στὸ πρῶτο μέρος τοῦ ἄρθρου) καὶ οἱ ποικίλες παραλλαγές τους, ὅπως ἡ «μάντρα-γιόγκα», ἡ «χάθα-γιόγκα», ἡ «ράτζα-γιόγκα» κ.λ.π.

Αὐτὸ τὸ «θρησκευτικὸ πυρῆνα» ἀποσιωποῦν καὶ καλύπτουν τὰ διάφορα καταστατικὰ τῶν Κέντρων Γιόγκα μὲ γενικὲς φράσεις. Π.χ. ἰσχυρίζονται ὅτι σκοπός τους εἶναι «ἡ δημιουργία ἀνθρώπων ὁλοκληρωμένων φυσικά, διανοητικὰ καὶ πνευματικά». Τὰ προσφερόμενα στὴ δημοσιότητα κείμενα συχνὰ ἐμφανίζονται κάτω ἀπὸ δῆθεν ἁπλὸ κοινωνικὸ καὶ φιλοσοφικὸ ἔνδυμα, συχνὰ μάλιστα ἐπικαλύπτονται μὲ ἀποφθέγματα ἀρχαίων ἑλλήνων σοφῶν, ἢ καί... πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Γι᾿ αὐτοὺς ὅμως ποὺ ἔχουν γνώση τοῦ πράγματος οἱ θεωρίες καὶ οἱ ἀπόψεις τους εἶναι διαφανεῖς σὰν φύλλα ἀπὸ πλαστικὴ ὕλη, ποὺ ἐπιτρέπουν νὰ διακρίνεται ὁ βαθύτερος ἰνδουϊστικὸς χαρακτῆρας τους.

Ἄλλωστε, τὰ ἔντυπα ποὺ κυκλοφοροῦν σὲ ἑλληνικὴ μετάφραση φανερώνουν τὶς θρησκευτικο-φιλοσοφικὲς θέσεις τους. (Λ.χ. σ᾿ ἕνα περιοδικὸ μὲ τὸν τίτλο «Γιόγκα» συνωθεῖται ἀπίθανο ὑλικὸ ἰνδουϊστικῶν διδασκαλιῶν, ἀκόμα καὶ προσκλήσεις γιὰ συμμετοχὴ σὲ ἰνδουϊστικὲς γιορτές, ὅπως τῆς Σιβαράρτι, 15.2.80). Οἱ σκοποὶ ποὺ περιγράφονται στὰ καταστατικὰ τῶν σωματείων αὐτῶν εἶναι γεμάτοι ἀπὸ προσηλυτιστικὸ ἐνθουσιασμό, ὅπως «ἡ ἐξάπλωσις καὶ ἡ διάδοσις τῆς Γιόγκα σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ἀνεξαρτήτως φύλου, ἐθνικότητος, θρησκείας καὶ κοινωνικῆς τάξεως», «ἡ δημιουργία στερεῶν θεμελίων διὰ τὴν ἐφαρμογὴν τῆς Γιόγκα εἰς τὴν καθημερινὴν ζωήν».

Θρησκευτικὴ ἐλευθερία καὶ παραπλάνηση

Στὴν Ἑλλάδα βέβαια κατοχυρώνεται ἀπὸ τὸ Σύνταγμα «ἡ ἀνεξιθρησκεία καὶ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως». Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι ἐπιτρέπεται ἡ παραπλάνηση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ ἀπὸ διάφορες ὁμάδες, μὲ παραπειστικὲς δηλώσεις γιὰ τὴν ταυτότητά τους καὶ τοὺς ἐπιδιωκόμενους σκοπούς τους.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία - φορεὺς τῆς αἰώνιας ἀλήθειας τοῦ ζῶντος Λόγου τοῦ Θεοῦ - αἰῶνες τώρα ἀντιμετωπίζει γαλήνια, δίχως φόβο κάθε εἴδους ἀναμέτρηση μὲ τὰ διάφορα θρησκευτικό-φιλοσοφικὰ ἀνθρώπινα κατασκευάσματα. Ἀλλὰ δικαιοῦται νὰ ἀπαιτήσει ἀπὸ κάθε ἁρμόδια ἀρχή, εἰδικότερα δὲ ἀπὸ τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως, νὰ δείχνουν καθαρὰ τὸ πρόσωπο καὶ τὴν ἱστορία τοὺς οἱ κατὰ καιροὺς προπαγανδιστὲς διαφόρων ξένων θρησκευτικῶν ἰδεῶν. Μοιάζει μὲ ἐμπαιγμὸ ὁ ἰσχυρισμὸς ὅτι θέλουν νὰ μᾶς προετοιμάσουν γιὰ νὰ «λειτουργήσουμε ὑπεύθυνα καὶ δημιουργικὰ μέσα στὸ κοινωνικὸ σύνολο» (ὅπως γράφει τὸ καταστατικὸ κάποιου Κέντρου Yoga), μὲ θεωρίες καὶ μεθόδους ποὺ ἔχουν τόσο καθυστερήσει τὴν ἀνάπτυξη ἐκλεκτῶν ἀσιατικῶν λαῶν.

Συγχρόνως ὅμως, ὅλοι ὅσοι ἔχουμε μία μικρὴἢ μεγάλη εὐθύνη στὴν Ἐκκλησία εἶναι ἀνάγκη νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι, σὲ μιὰἐποχὴἐλεύθερης διακινήσεως τῶν ἰδεῶν σὲ παγκόσμια κλίμακα, τὸἀνήσυχο ἐρευνητικὸ πνεῦμα τῶν Ἑλλήνων εἶναι φυσικὸ νὰ δείχνει περιέργεια καὶἐνδιαφέρον γιὰἰδέες νεοφανεῖς στὸν τόπο μας, δυτικῆς ἢἀνατολικῆς προελεύσεως. Θὰ χρειαστεῖ συνεπῶς σοβαρὴ κατάρτιση τῶν κληρικῶν, τῶν θεολόγων, τῶν χριστιανῶν διανοουμένων καί, γενικότερα, νηφάλια ἐνημέρωση τοῦἑλληνικοῦ λάου. Ἡ καλύτερη, τέλος, ἀντίσταση στὰ ποικίλα πνευματικὰ ρεύματα παραμένει ἡ συνεχής, δυναμικὴ προσφορὰὁλοκλήρου του φάσματος τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως, ἡ προσωπικὴ καὶ κοινωνικὴ βίωσή της