Άγιος Μελέτιος Αντιοχείας

Πρωτ.π.Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ο άγιος Μελέτιος γεννήθηκε στην Μελιτινή της μικρής Αρμενίας γύρω στο 310 μ. Χ. Χειροτονήθηκε Επίσκοπος Σεβαστείας και στην συνέχεια, το 360 μ. Χ., Αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας. Ήταν άνθρωπος ευσεβής, πράος, ευθύς και μορφωμένος. Λόγω του ορθοδόξου φρονήματός τους, εξορίσθηκε από τους Αρειανούς τριάντα μέρες μετά την ενθρόνισή του. Αλλά κατά το σύντομο αυτό χρονικό διάστημα που αρχιεράτευσε στην Αντιόχεια κατόρθωσε να στερεώση το ποίμνιό του στην Ορθόδοξη πίστη, ούτως ώστε να μπορέση να αντέξη την δοκιμασία από την επέλαση των αιρετικών.

Οι φανατικοί Ορθόδοξοι κατόρθωσαν να ενθρονισθή στην Αντιόχεια ο Παυλίνος και έτσι δημιουργήθηκε σχίσμα με δύο Ορθοδόξους Επισκόπους, το οποίο διήρκεσε σαράντα χρόνια. Ο Αρχιεπίσκοπος Ρώμης και οι περισσότεροι Επίσκοποι της Δύσεως, καθώς και οι Επίσκοποι της Αιγύπτου υποστήριζαν τον Παυλίνο και τους διαδόχους του. Αντίθετα, η πλειοψηφία των Επισκόπων της Ανατολής αναγνώριζαν το άγιο Μελέτιο. Ο Μέγας Βασίλειος, βοηθούμενος και από τον Επίσκοπο Σαμωσάτων Ευσέβιο, ανέλαβε επίμοχθο αγώνα προκειμένου να επιβάλη την αναγνώριση του αγίου Μελετίου και την επάνοδό του στην Αντιόχεια, αλλά και την τακτοποίηση του Επισκόπου Παυλίνου με άλλον τρόπο και γι’ αυτό έγραψε επιστολές προς τον άγιο Αθανάσιο, τον Αρχιεπίσκοπο Ρώμης Δάμασο και τους Επισκόπους της Δύσεως, καθώς και προς τον Κόμητα Τερέντιο. Στις επιστολές αυτές αποκαλεί τον άγιο Μελέτιο άνθρωπο του Θεού, θαυμασιώτατον Επίσκοπο, και τονίζει ότι «κατά την πίστη είναι ανεπίληπτος και κατά τον βίο του δεν δέχεται σύγκριση με κανέναν άλλο... ώστε από πάσης πλευράς είναι αναγκαίο, αλλά και συμφέρον, επίσης, όλοι οι άλλοι να ενωθούν με τον άνδρα τούτον, όπως οι μικροί με τους μεγάλους ποταμούς» (Ε.Π.Ε., τομ. 1ος, σελ. 371).

Ο άγιος Μελέτιος, ο οποίος αξίζει να σημειωθή ότι χειροτόνησε Διάκονο τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, προήδρευσε της Β Οικουμενικής Συνόδου, η οποία συνεκλήθη το 381 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, πριν λήξουν όμως οι εργασίες της «εξεδήμησε προς Κύριον». Η εξόδιος ακολουθία του, όπως αναφέρεται στα Συναξάρια, θύμιζε πανηγύρι, αφού έλαβαν μέρος σε αυτήν όλοι οι άγιοι Πατέρες της εν λόγω Συνόδου.
Ο βίος και η πολιτεία του μας δίνουν την αφορμή να τονίσουμε τα ακόλουθα.

Πρώτον. Έχουν τεράστια ευθύνη ενώπιον Θεού και ανθρώπων όσοι δημιουργούν σχίσματα και διαιρέσεις στην Εκκλησία, επειδή, συν τοις άλλοις, σκανδαλίζουν τους ασθενεστέρους στην πίστη, παραλύουν την διάθεση τους για πνευματικό αγώνα και οδηγούν πολλούς στην απώλεια. Επίσης, ανάλογη ευθύνη έχουν και εκείνοι, οι οποίοι με το κύρος και την εξουσία τους ενθαρρύνουν και στηρίζουν όσους διασπούν την ενότητα του Σώματος του Χριστού. Ασφαλώς θα δώσουν λόγο στον Θεό, ωστόσο όμως οι άνθρωποι του Θεού, όταν υπομένουν τις θλίψεις, τις αδικίες και τις παντός είδους δοκιμασίες ευχαριστώντας και δοξολογώντας τον Θεό ωφελούνται πνευματικά και αγιάζονται.

Αυτό επισημαίνει ο Μ. Βασίλειος στους Χριστιανούς της Αντιοχείας, που υπέφεραν εξ αιτίας του ότι εστερούντο για αρκετά χρόνια τον εξόριστο ποιμένα τους. «Απαιτώ να έχετε και σεις την ιδία παρηγορία και να υπομένετε τον παρόντα πόνο των θλίψεων με την ελπίδα της παρηγορίας της... Ας μη αποκάμουμε, λοιπόν, αθλούντες στους αγώνες υπέρ της ευσεβείας και ας μη πετάξουμε λόγω απελπισίας όλους τους έως τώρα κόπους μας... Να προσδοκάς θλίψη έπειτα από θλίψη, ελπίδα έπειτα από ελπίδα, ολίγον ακόμη, ολίγον ακόμη. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει να ψυχαγωγή το Άγιο Πνεύμα τους τροφίμους του με την επαγγελία του μέλλοντος. Διότι μετά τις θλίψεις έρχεται η ελπίδα και τα ελπιζόμενα ευρίσκονται πολύ κοντά. Και εξ άλλου όλον τον ανθρώπινο βίο να υπολογίση κανείς είναι εντελώς μικρότατο διάστημα σε σύγκριση με εκείνο τον απέραντον αιώνα, ο οποίος απόκειται στις ελπίδες» (ενθ. αν. σελ. 337).

Δεύτερον. Η επικοινωνία με πρόσωπα τα οποία είναι φορείς της γνήσιας αγάπης, είναι γεγονός πάντοτε ευχάριστο, περισσότερο όμως σε περίοδο δοκιμασιών και πόνου, επειδή γίνεται πρόξενος αληθινής παρηγοριάς και πνευματικής αγαλλίασης. Ιδαίτερα μάλιστα σε μια εποχή, όπως η δική μας, όπου η ανθρώπινη επικοινωνία, στην αυθεντική της μορφή, έχει καταχωρηθεί στον κατάλογο των ειδών προς εξαφάνιση. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να έχη κανείς γνησίους φίλους, κυρίως στις δύσκολες στιγμές της ζωής του. Βέβαια, το σημαντικότερο είναι να βρη κανείς τον τρόπο να «στέκεται στα πόδια του», κατά το κοινώς λεγόμενο, και η παρηγοριά να πηγάζη εσωτερικά από μέσα του, το ένα όμως δεν αναιρεί το άλλο και σίγουρα αισθάνεται κανείς ευχαρίστηση, καρδιακή γλυκύτητα και αληθινή παρηγοριά από την επικοινωνία με αληθινούς ανθρώπους, όπως είναι οι άγιοι.

Μελετώντας κανείς τους βίους και τους λόγους των αγίων θαυμάζει τον τρόπο με τον οποίο συμπαραστέκονταν και παρηγορούσαν τους πονεμένους, καθώς επίσης αντιλαμβάνεται και την αξία της επικοινωνίας των αγαπωμένων προσώπων. «Εάν η θεοσέβειά σου ημπορούσε να αντιληφθή κάπως το μέγεθος της ευφροσύνης που εμπνέεις σε μας όσες φορές γράφεις, γνωρίζω ότι δεν θα άφηνες να περάση καμμιά ευκαιρία για αποστολή γράμματος• θα επινοούσες, μάλιστα, αφορμές για να μας γράφης συχνά, αφού γνωρίζεις την αμοιβή που επιφυλάσσεται από τον φιλάνθρωπο Δεσπότη, για την περίπτωση της ψυχαγωγήσεως των θλιβομένων... Ώστε, όταν λαμβάνουμε επιστολή σου... δοκιμάζουμε χαρά για κάθε λόγο που συναντούμε, ενώ όταν προσεγγίζουμε στο τέλος αυτής στενοχωρούμεθα. Τόσο αγαθό είναι ο,τι και να λέγης στις επιστολές σου! Διότι το περίσσευμα που ρέει από αγαθή καρδία είναι αγαθό» (Μ. Βασιλείου, προς Μελέτιο Αντιοχείας, ενθ. αν. σελ. 315).
Η μεγαλύτερη παρηγοριά, κατά την περίοδο των πειρασμών και των θλίψεων είναι εκείνη που απορρέει από την επικοινωνία με τον Τριαδικό Θεό και τους φίλους Του, τους Αγίους, ζώντας και κεκοιμημένους. Άλλωστε, δεν υπάρχουν γνησιότεροι φίλοι από τους Αγίους. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Μελέτιος, του οποίου είθε να έχουμε τις ευχές και τις πρεσβείες.

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον