Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολογος, ένας τραγικός αυτοκράτορας

Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ, 29 ΜΑΪΟΥ 1453

 

            Στις 6 Ιανουαρίου 1449 ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ εισήρχετο στη χορεία των βυζαντινών αυτοκρατόρων. Τότε όλοι «κρεμάστηκαν» πάνω του, γιατί ένοιωθαν ότι η αυτοκρατορία, όση είχε απομείνει, κατέρρεε. Κι’ αυτός απτόητος πήρε στα χέρια του το πηδάλιο του κλυδωνιζόμενου σκάφους. Άρχισε μια προσπάθεια ανασύνταξης , οχύρωσης αλλά και επαφής με τη Δύση για βοήθεια. Το 1451 πεθαίνει ο Σουλτάνος Μουράτ και τον διαδέχεται ο γιος του Μωάμεθ Β΄, μόλις εικοσιενός ετών. Ο Μωάμεθ μοναδικό του στόχο έθεσε να πετύχει αυτό που επί διακόσια χρόνια προσπαθούσαν, αλλά αποτύγχαναν οι προκάτοχοι του. Στις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ο Κωνσταντίνος  ΙΑ΄ ήταν και οι εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των ενωτικών και των ανθενωτικών. Η βοήθεια που προσδοκούσε από τη Δύση δε φαινόταν διότι ο Πάπας δε διέθετε δικό του στρατό κι ακόμη δεν έβλεπε υλοποιούμενη τη συμφωνία της ένωσης των Εκκλησιών. Κι ενώ αυτά συνέβαιναν στη Βασιλεύουσα ένας πανίσχυρος  οθωμανικός βρόγχος άρχισε να την περισφίγγει. Ο σουλτάνος, πριν αρχίσουν οι μάχες και αφού είχε κατασκευάσει το φρούριο στην ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου, διεμήνυσε στον Κωνσταντίνο να του παραδώσει την Πόλη αμαχητί με την υπόσχεση να του χαρίσει τη ζωή, να του δώσει προνόμια και άλλα. Και τότε ακούστηκε από το στόμα του Κωνσταντίνου η φωνή του Γένους:

            « Το να σου παραδώσω την Πόλη ούτε σε μένα αρμόζει ούτε σε κανέναν άλλον από αυτούς που την κατοικούν. Γιατί πήραμε την απόφαση ελεύθερα όλοι μας να πεθάνουμε και δε θα λυπηθούμε τη ζωή μας».

            Η συνέχεια είναι σε όλους γνωστή. Τη νύχτα της Δευτέρας 28^ης Μαΐου η δραματική λειτουργία στην Αγία Σοφία, όπου ο Κωνσταντίνος ζήτησε συγχώρεση από όλους , μετάλαβε των Αχράντων Μυστηρίων και μετά  ρίχτηκε στη μάχη, για να χαθεί κάπου στην πύλη του Ρωμανού. Ο λαός τον θέλει « μαρμαρωμένο» να ζει αιώνες τώρα περιμένοντας να βασιλέψει κάποτε…. Πολλοί θρύλοι γεννήθηκαν γύρω από το θάνατο του. Ένα είναι βέβαιο :

            Το Βυζάντιο  παρά τα κατά καιρούς εσωτερικά του προβλήματα ακτινοβόλησε πάνω από χίλια χρόνια. Γνώρισε μεγάλους προσοντούχους που οι συγκυρίες δεν τους επέτρεψαν να μεγαλουργήσουν. Μερικοί κατέστησαν και τραγικοί αυτοκράτορες, όπως ο Ρωμανός Δ΄ Διογένης και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.  

( Γ. Α. Παπαδημητρίου, ερευνητή Ιστορίας της Ν. Ελλάδας)