Μία από τις βασικότερες αιτίες της σύγχυσης που υπάρχει στη χριστιανική ανθρωπολογία προέρχεται από το γεγονός, ότι ο ορθολογισμός πολλών χριστιανών έχει αμαυρώσει την οντολογική διάκριση ανάμεσα στην ουσία και την υπόσταση, τη φύση και το πρόσωπο. Το πρόσωπο δεν είναι φύση. Ο Θεός είναι μία φύση σε τρία πρόσωπα. Το κάθε πρόσωπο, όμως, από τα τρία είναι μοναδικά.
Το γεγονός ότι ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «κατ’εικόνα Θεού», συνεπάγεται, εκτός των άλλων, ότι και στον άνθρωπο όπως και στον Θεό, υπάρχει η ίδια διάκριση φύσεως και προσώπων. Και ο άνθρωπος, όπως και ο Θεός, είναι ένας κατά την φύση, αλλά σε μύρια πρόσωπα.
Η φύση μας είναι κοινή σε όλους μας. Αυτό που κάνει τον καθένα μας ον μοναδικό και ανεπανάληπτο είναι το πρόσωπο μας. Και την μεν φύση μας είδαμε από που την έχουμε και πως δημιουργήθηκε. Τα πρόσωπο μας, όμως, είναι ένα μυστήριο. Ένα μυστήριο, εν τούτοις, πέρα για πέρα χειροπιαστό, αφού είναι κάτι που το ζούμε καθημερινά στον εαυτό μας και στους ανθρώπους που μας περιβάλλουν.
Αυτό που μας κάνει ανθρώπους, όντα διαφορετικά από τα ζώα, είναι το πρόσωπο. Τα ζώα δεν έχουν πρόσωπο, έχουν μόνο φύση. Πρόσωπο δεν υπάρχει παρά μόνο στα λογικά όντα. Ο Θεός είναι πρόσωπο και, κατ’εικόνα Θεού, οι άνθρωποι και οι άγγελοι είναι κι αυτοί πρόσωπα.
Τι είναι το πρόσωπο μας και από πού το έχουμε; Είναι το αποτύπωμα της σφραγίδας επάνω στη χωμάτινη φύση μας. Η σφραγίδα είναι θεία και μοναδική. Είναι το πρόσωπο του Λόγου του Θεού. Τα αποτυπώματα της σφραγίδας είναι όσα είναι και οι άνθρωποι. Λέγονται εικόνες του Θεού. Το πρωτότυπο μιας βασιλικής σφραγίδας, του βασιλικού δακτυλιδιού, είναι χρυσό. Τα αποτυπώματα της σφραγίδας, όμως είναι από την ύλη επάνω στην οποία ακούμπησε το χρυσό δακτυλίδι, κερί ή πηλός. Το σχέδιο που αποτυπώνεται είναι αυτό που υπάρχει επάνω στο χρυσό βασιλικό δακτυλίδι.
Στη δική μας περίπτωση, η θεία σφραγίδα είναι το πρόσωπο του Λόγου του Θεού. Ο πηλός που δέχεται τη σφραγίδα είναι η χωμάτινη φύση μας. Το σχέδιο που αποτυπώνεται επάνω στη χωμάτινη φύση είναι η εικόνα του Θεού. Το άγγιγμα της θείας σφραγίδας επάνω στη χωμάτινη φύση είναι η σάρκωση του Θεού Λόγου.
Το σφράγισμα αυτό της χωμάτινης φύσης μας με το πρόσωπο του Θεού Λόγου δεν είναι μόνο μια ιστορική πραγματικότητα. Είναι κυρίως μια οντολογική πραγματικότητα, πάνω και πέρα από τον χρόνο, με τα θεμέλια της στηριγμένα πάνω στον Ανθρώπου Ιησού Χριστό.
Τα θεία λοιπόν χαρακτηριστικά του είναι μας δεν είναι από τη χωμάτινη φύση μας, αλλά από την εικόνα του Θεού που τυπώθηκε πάνω στη φύση. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η ελευθερία, λόγος, η αθανασία, η δεκτικότης της ενέργειας του Αγίου Πνεύματος, η δυνατότητα της δημιουργίας και άλλα παρόμοια. Δεν είναι χαρακτηριστικά φύσεως, αλλά προσώπου.
Όπως όλα τα μυστήρια, το πρόσωπο δεν είναι κάτι που μπορεί να ορισθεί. Είναι το άπιαστο «κάτι» που έδωσε στους ανθρώπους η ενανθρώπιση του Λόγου και τους έκανε δεκτικούς του Αγίου Πνεύματος. Δεν είναι φύση, δεν είναι μια δεύτερη ουσία. Είναι μια ιδιότητα της χωμάτινης φύσης που όμως είναι δοσμένη απ’ έξω, το αποτύπωμα του Θείου Προσώπου του Υιού και Λόγου του Θεού στον καθένα από μας. Αυτό είναι που κάνει τον καθένα από μας όν μοναδικό, ανεπανάληπτο, ελεύθερο, γνωστό στον Θεό και επομένως, εσαεί υπαρκτό στη θεία μνήμη, έτσι ώστε και μετά το θάνατο και τη διάλυση της φύσεως του, αυτό να μένει «εν χειρί Θεού». Η θεία μνήμη είναι ύπαρξη και ζωή αιώνιος εν Θεώ».
Το πρόσωπο είναι ό,τι μένει από τον άνθρωπο μετά θάνατον. ΄Ο,τι τον συνδέει με την καινούργια φύση που θα αποκτήσει με την Ανάσταση, αυτό που γεφυρώνει το παλιό σώμα της φθοράς με το καινούργιο της αφθαρσίας και κάνει και το παλιό και το καινούργιο σώμα, σώμα του ίδιου και ανεπανάληπτου ανθρώπου.
Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του χώμα της γης, έχει το πρόσωπο επειδή ο Θεός τον θέλησε κατ’ εικόνα Του και έγινε άνθρωπος γι αυτόν. Επάνω σ’ αυτό το πρόσωπο ενεφύσησε ο Θεός πνοή ζωής, την χάρη του Αγίου Πνεύματος και έγινε ο άνθρωπος ψυχή ζώσα. Όπως γίνεται το σίδερο, που είναι δεκτικό της φωτιάς και έρθει σε επαφή με τη φωτιά πυρακτώνεται κι’ αυτό από την ενέργεια της φωτιάς.
Το μυστήριο της διάκρισης ανάμεσα στη φύση και τα πρόσωπα είναι πολύ σημαντικό. Τα μυστήρια δεν τα καταλαβαίνουμε, αλλά τα ζούμε. Όποιος ζει την ορθοδοξία κάτι καταλαβαίνει από τα παραπάνω. Όλοι οι υπόλοιποι προσπαθούν να κατανοήσουν τα μυστήρια με τη δύναμη του μυαλού τους.
Ό,τι κι’ αν είναι αυτό που είμαστε, είναι εν Χριστώ. Μπορούμε να ξεφύγουμε από τη σύγχυση του τι είναι ο άνθρωπος, εάν καταλάβουμε ο Χριστός είναι η ρίζα του είναι μας και το θεμέλιο της ύπαρξης μας.
(Το πρόσωπο, περιοδικό «ΕΠΙΓΝΩΣΗ» τ. 89»
π.Γ.Στ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου