ΜΙΚΡΟΝ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, το Περιβόλι της Παναγίας

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ (α΄)

            Η μεγάλη μονή Ιβήρων κείται εις τας εκβολάς μεγάλου χειμάρρου, εις το μέσον ολοπρασίνου τοπίου και επί των ερειπίων προχριστιανικής κώμης. Απέχει από τας Καρυάς 1, 30 οδοιπορικήν ώραν περίπου. Η κατηφορική διαδρομή από την πρωτεύουσαν εις την μονήν είναι γοητευτική, αλλ’ η άνοδος είναι αρκετά κοπιώδης. Από την μονήν Σταυρονικήτα απέχει δια ξηράς μεν μίαν οδοιπορικήν ώραν, δια θαλάσσης δε εν τέταρτον της ώρας με βενζινόπλοιον,

            Έξω της μονής Ιβήρων και πλησίον της εισόδου υπάρχει το περίπτερον, από το οποίον οι επισκέπται αλλά και οι μοναχοί απολαμβάνουν το βουνόν και την θάλασσαν, το κύμα και το πράσινον. Την παράστασιν συμπληρώνει μία κρήνη με δροσερόν νερό, ευρισκομένη απέναντί του.

            Ο μεγαλοπρεπής πυλών είναι ανάλογος του μεγίστου τετραπλεύρου οικοδομήματος, το οποίον κυρίως συνιστά την μονήν των Ιβήρων. Η ευγένεια και η αρχοντική στάσις του πορτάρη μοναχού, του θυρωρού, τονίζουν την μεγαλοπρέπειαν της ιστορικής αυτής μονής, την οποία έκτισαν άρχοντες.

            Εισερχόμενος ο επισκέπτης εις την αυλήν, βλέπει εις το μέσον αυτής το καθολικόν, αριστερά το παρεκκλήσιον της Πορταϊτίσσης, έμπροσθέν  του δεξιά το σκευοφυλάκιον και την βιβλιοθήκην των εντύπων, εν συνεχεία την τράπεζαν και το κωδωνοστάσιον και εις το βάθος  δεξιά τον μεγάλον πύργον και το αρχονταρίκιον. Τα κτίρια αυτά περιβάλλονται από τετραώροφον τετράπλευρον οικοδόμημα, εις το οποίον υπάρχουν κατά ζώνας τα κελλία των μοναχών. Τα κελλία έχουν την όψιν των προς την εσωτερικήν αυλήν. Εξωτερικώς έχουν εξώστας, τους οποίους εδώ καλούν «απλωταριές». Εις τα ιδιόρρυθμα μοναστήρια, τώρα βέβαια δεν υπάρχουν, οι μοναχοί κατέχουν περισσότερα του ενός δωμάτια συνεχόμενα, ώστε να σχηματίζουν μικρά διαμερίσματα. Εις τα κοινόβια κάθε μοναχός έχει ένα δωμάτιον, συνήθως ορθογώνιον με μικράς διαστάσεις και παράθυρα προς τα έξω.

            Κατά την παράδοσιν εις τον όρμον, όπου ευρίσκεται σήμερον  η μονή, επάτησε κάποτε η Θεοτόκος, όταν παρέπλεε τα μέρη εκείνα με κατεύθυνσιν προς την Κύπρον, δια να επισκεφθεί μετά του ευαγγελιστού Ιωάννου, τον Λάζαρον. Απεβιβάσθη εκεί κατόπιν αιφνιδίας θαλασσοταραχής. Αν και ο τόπος ήτο «κατείδωλος», όμως η Παναγία τον εθαύμασε και τον εζήτησεν ως χάριν από τον Υιόν της. Τότε ήκουσε φωνήν λέγουσαν: «Έστω ο τόπος κλήρος σος και περιβόλαιον σον και παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». Έκτοτε η θεία μορφή της ηπλώθη εις ολόκληρον την χερσόνησον και ετιμήθη ιδιαιτέρως από τους αζύγους οικιστάς του Άθω, τους μοναχούς. Αργότερον, συνεχίζει η παράδοσις, ήλθεν εις τον ίδιον όρμον ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Κλήμης -3^ος αιών-.εκήρυξε τον χριστιανισμόν και ίδρυσε ομώνυμόν του μονύδριον.

Κατά τας ιστορικάς μαρτυρίας η μονή Ιβήρων ιδρύθη περί το τέλος του 10^ου αιώνος (986) από τον Ίβηρα  άρχοντα Ιωάννην Τορνίκιον. Ούτος, προτιμήσας αντί της στρατιωτικής στολής και του ξίφους τον σταυρόν και το πενιχρόν μοναχικόν ένδυμα, ήλθεν εις τον Άθωνα μετά του υιού του Ευθυμίου και του ανεψιού του Γεωργίου και υπετάχθη εις τον Άγιον Αθανάσιον. Προσκληθείς βραδύτερον υπό του αυτοκράτορος Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου ανέλαβε την αρχηγίαν των στρατευμάτων και εβάδισε κατή του στασιάσαντος Βάρδα του Σκληρού. Τον ενίκησεν εις την εν Παγκαλία μάχην το 979 και επέστρεψεν εις τον Άθωνα με πολλά δώρα. Τότε ίδρυσε ιδικήν του μονήν, ίσως  του Κλήμεντος. Αργότερον προσηρτίσθησαν εις αυτήν άλλαι  μικρότεραι μοναί, ως του Λεοντίου, του Ιωάννου του Κολοβού, του Αγίου Σάββα, του Κασπάκου κ. α.

(συνεχίζεται)

Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ-Πατρ. Ίδρυμα Πατ. Μελετών,