Κυριακή ΙΣΤ Λουκά, κεφ.18, στχ.10-14, Τελώνου και Φραρισαίου

Η επικίνδυνη αυτάρκεια

Δυο χαρακτηριστικούς τύπους μας παρουσιάζει η σημερινή Ευαγγελική περικοπή: ένα Φαρισαίο και ένα τελώνη να προσεύχονται στο ναό. Ο ένας είναι ευσεβής και δίκαιος στα μάτια των ανθρώπων. Ο άλλος ανήκει στην τάξη των αμαρτωλών, αφού το επάγγελμά του ήταν συνυφασμένο με την αρπαγή και την φοροληστεία.

Τι λένε αυτοί οι δυο άνθρωποι στην προσευχή τους ;

Ο Φαρισαίος, ο τυπικός χριστιανός θα λέγαμε σήμερα, επαινεί τον εαυτό του και τις αρετές του. Ευχαριστεί τον Θεό ή μάλλον συγχαίρει τον εαυτό του γιατί υπερέχει απ’ όλους τους άλλους. Δεν αισθάνεται να του λείπει τίποτα. Κέντρο του κόσμου βλέπει τον εαυτό του με τις δήθεν αρετές του και όχι τον Θεό. Το Θεό τον χρειάζεται μόνο για να επιβεβαιώσει τις αρετές του.

Συμφωνεί άραγε ο θεός με αυτήν την βεβαιότητα των δικαίων; Την απάντηση την δίνει η παραβολή.

Ας δούμε όμως και την προσευχή του Τελώνη. Αυτός συντετριμμένος από τις αμαρτίες του ζητά ταπεινωμένος και χτυπώντας το στήθος του το έλεος του Θεού « «Ὁ Θεός ἰλάσθητί μοι τῷ ἀμαρτωλῷ». Δεν κρίνει κανένα, κατακρίνει μόνο τον εαυτό του, τον βλέπει χαμένο χωρίς το έλεος του Θεού.

Στο τέλος η παραβολή μας πληροφορεί ότι ο ταπεινός Τελώνης βρήκε χάρη και όχι ο υψηλόφρων Φαρισαίος, Διότι « πᾶς ὁ ὑψών ἑαυτόν ταπεινωθήσεται , ὁ δε ταπεινών ὑψωθήσεται».

Αυτό το τέλος της ευαγγελικής διηγήσεως θα πρέπει να τάραξε πολλούς από τους ακροατές του Χριστού, γιατί όλοι πίστευαν στην θρησκευτική υπεροχή των Φαρισαίων έναντι των αμαρτωλών τελώνων. Ο Ιησούς όμως θέλει να ανατρέψει την επικρατούσα γνώμη που βλέπει εξωτερικά τις ανθρώπινες εκδηλώσεις και να δείξει ότι τα βάθη της καρδιάς, που γνωρίζει μόνο ο Θεός, δεν συμφωνούν πάντα με την φαινομενική ζωή.

Ο Χριστός δεν κατηγορεί τον Φαρισαίο γιατί είναι ενάρετος άνθρωπος, αλλά γιατί στηρίζει την ζωή του σ’ αυτά που κάνει και όχι στον Θεό. Γιατί αισθάνεται αυτάρκεια και δεν υποπτεύεται ότι η βάση όλων των αρετών είναι η ταπείνωση.

Επίσης ο Ιησούς δεν επαινεί τον Τελώνη για τη αμαρτωλότητά του , αλλά γιατί έχει συνείδηση αυτής και τοποθετεί σωστά τον εαυτό του μπροστά στην κρίση του Θεού, ζητώντας το έλεός του, καθώς από τον Θεό περιμένει την σωτηρία του, μη έχοντας τίποτα δικό του στο οποίο να στηριχτεί.

Η παραβολή αυτή απευθύνεται προς τους «πεποιθότας ἑαυτοῖς ὅτι εἰσί δίκαιοι καί ἐξουθενούντας τούς λοιπούς» ανθρώπους που συνανατάμε σε κάθε εποχή και τοποθέτησε την περικοπή αυτή σαν ανάγνωσμα στην αρχή του Τριωδίου για να προφυλάξει τους πιστούς από τον «υψηλόφρονα λογισμό» του Φαρισαίου που μπορεί να φωλιάζει σε κάθε ευσεβή χριστιανό και να προβάλλει το υπόδειγμα του τελώνη που, μετανιωμένος για την ζωή του, προσεύχεται με συντριβή.