ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΥΡΙΝΗΣ, Ματθ.6, 14-21

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ»

Η χριστιανική πίστη είναι μια οδός ζωής – ένας δρόμος που συνεχίζεται όσο ζει ο άνθρωπος. Σ’ αυτό το δρόμο ο άνθρωπος αντιμετωπίζει ένα κόσμο γεμάτο από αλλαγές και μεταβολές με αιφνιδιασμούς και απρόοπτα. Χρειάζεται προσοχή γιατί δεν ξέρει κανείς τι θα βρεθεί μπροστά του. Πάντα ελλοχεύει κάποιος κίνδυνος.

Αυτή η πορεία έχει την ομορφιά της γιατί κρατά τον πιστό ξύπνιο και πρόθυμο να συναντήσει το αναπάντεχο.

Η συνεχής αυτή πορεία παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη δυσκολία, ακόμη κι’ όταν είναι πορεία προς την ελευθερία. Έτσι είναι. Η συνεχής πορεία κουράζει, το άγνωστο τρομάζει, έστω και αν είναι η γη της επαγγελίας.

Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τον χριστιανό. Η ζωή με τη μορφή της αδιάκοπης πορείας προς την τελειότητα τον φοβίζει και τον κάνει να νοιώθει ανέστιος και πάροικος. Η αλήθεια αυτή που έκανε τους αποστόλους και τους πιστούς των πρωτοχριστιανικών χρόνων να νοιώθουν έτοιμοι για κάθε κίνδυνο, έγινε βάρος για πολλούς σήμερα.

Οι περισσότεροι προτιμάμε τη σιγουριά της επίγειας πόλης, παρά την προσδοκία της μέλλουσας.

Δεν μιλάμε για τους υλιστές, γιατί αυτοί δεν γνώρισαν ποτέ την ομορφιά του ουρανού, γιατί βυθίστηκαν από νωρίς στο τέλμα. Μιλάμε για όσους ξεκίνησαν και κάπου λιγοψύχησαν. Αυτοί πιάστηκαν στην παγίδα της «θρησκευτικότητας». Διατηρούν τους εξωτερικούς τύπους και μετέβαλαν την «ὁδόν Κυρίου» σ’ έναν τύπο που έχει ως σκοπό να διασφαλίσει την πρόσκαιρη ζωή τους από επικίνδυνες αλλαγές για την επισφαλή εσωτερική τους ισορροπία. Έτσι η πίστη αντί να είναι ο τελικός του σκοπός γίνεται μέσον. Και τελικά αυτή η παραποιημένη πίστη, που καλύπτεται από το ιμάτιο της «θρησκευτικότητας» γίνεται μια παγίδα και ένας κίνδυνος που κρατά τον άνθρωπο δέσμιο και ανίκανο να συνεχίσει την πορεία του προς τη Βασιλεία Του Θεού.

Μια τέτοια καθαρή εικόνα μας δίνει η σημερινή ευαγγελική διήγηση.

Ο Ιησούς φέρνει τρία παραδείγματα που δείχνουν που ακριβώς βρίσκεται ο κίνδυνος της «θρησκευτικότητας» δηλ. της μεταβολής της πορείας σε στασιμότητα.

Το πρώτο είναι η προσευχή του ανθρώπου. Λίγο νωρίτερα ο Χριστός είχε διδάξει στους μαθητές την Κυριακή προσευχή. Πρόκειται για ένα περιεκτικό κείμενο που αποφεύγει τη φλυαρία και δεν είναι μόνο σύντομο, αλλά είναι και νέο ως προς το περιεχόμενό του. Ο Χριστιανός ζητάει από τον Θεό βασικά δύο πράγματα : τον ερχομό της βασιλείας Του και την συγχώρηση των ανομιών του ανθρώπου.

Ο κίνδυνος όμως της «θρησκευτικότητας» παραμονεύει παντού, ακόμα και την ώρα της προσευχής. Εδώ παρουσιάζεται με τη μορφή της αποκοπής από την ζωή του ανθρώπου. Κι’ αυτό ακριβώς επισημαίνει ο Χριστός. Η προσευχή είναι δραστική και σωστή τότε μόνον, όταν συνοδεύεται από συγχώρεση για τους ανθρώπους που μας έβλαψαν. Η προσευχή είναι το σημείο που δεν μπορούν να μας πειράξουν οι άλλοι. Κι’ εδώ ακριβώς βρίσκεται η παγίδα. Να μεταβάλλουμε την προσευχή σε εξωπραγματική πράξη, στατική, έξω από τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Αυτό ακριβώς τον κίνδυνο, δηλ. τη μεταβολή της ζωντανής επικοινωνίας με το Θεό σε μια θρησκευτική πράξη αποκομμένη από τη ζωή. Αυτόν τον κίνδυνο επισημαίνει ο Χριστός.

Αλλά δεν περιορίζεται στο να δείξει τον κίνδυνο , δείχνει και πως μπορούμε να τον αποφύγουμε : με την αίτηση συγνώμης από όσους βλάψαμε, απ’ όσους χωρίσαμε με το μίσος από την κοινωνία. Η κοινωνία με τον Θεό είναι δραστική, μόνο αν αποκαταστήσουμε την κοινωνία μας με τους συνανθρώπους μας, χωρίς να ρωτάμε αν έχουν εκείνοι το φταίξιμο. Διαφορετικά η προσευχή μας γίνεται φαρισαϊκή.

Το δεύτερο παράδειγμα είναι η νηστεία που αρχίζει αύριο. Η νηστεία είναι θεσμός, που εύκολα μπορεί να γίνει η αιτία για εξωτερική ικανοποίηση του ανθρώπινου εγωισμού, για μια ψεύτικη υπεροχή απέναντι σ’ αυτούς που δεν νηστεύουν.

Στην εποχή του Χριστού οι φαρισαίοι διακρίνονται για την τήρηση της νηστείας και την διατυμπάνιζαν για να τονίσουν την υπεροχή τους.

Ο χριστός καταδικάζει τη μεταβολή της νηστείας από ένα μέσο ανάνηψης σε αυτοσκοπό, σε αυτοπροβολή της ατομικότητάς του. Η νηστεία είναι ένα μέσο εγκράτειας και δυνατότητας για κοινωνικό έργο. Είναι πρόσκληση για φιλανθρωπική δράση και η ανθρώπινη ματαιοδοξία τη μετέβαλε σε τόπο και τύπο αυτοδικαίωσης. Όποιος υποκύψει στην παγίδα της «θρησκευτικότητας» μεταβάλλει την νηστεία σε εγωιστική προβολή, σε διακριτικό διάφραγμα που ξεχωρίζει την δική του ευσέβεια από την ασέβεια των πολλών. Έτσι αντί να ενώνει, χωρίζει τους χριστιανούς.

Ο Χριστός φέρνει και ένα τρίτο παράδειγμα που δείχνει πόσο εύκολα ξεγελιέται ο άνθρωπος και μεταβάλλει την συνεχή πορεία σε στάση και αδιέξοδο.

Είναι το ερώτημα που βρίσκεται ο θησαυρός του ανθρώπου. Εδώ φαίνεται πόσο βαθειά είναι ριζωμένος ο χριστιανισμός του. Γιατί η καρδιά μας βρίσκεται εκεί, όπου βρίσκεται και ο θησαυρός μας.

Εδώ η απόκλιση γίνεται ευκολότερα, γιατί συνδέεται με την καθημερινή μας ζωή. Θησαυρός είναι αυτό που θεωρούμε πολύτιμο, αυτό που παρακαλάμε το Θεό να μας δώσει, αυτό που κυνηγάμε με τον κόπο μας. Κι’ αυτό δεν είναι πολλές φορές η «βασιλεία του Θεού και η δικαίωση» αλλά κάποιο εγκόσμιο αγαθό. Η θρησκευτικότητα δεν φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο εδώ. Η προσκόλληση στα επίγεια φαίνεται να μην συνδέεται με την θρησκευτικότητα, έστω των τύπων. Κι’ όμως φαίνεται πως κι’ αυτό είναι δυνατό. Γι’ αυτό άρχισε να επινοεί θεωρίες για την χρησιμότητα του πλούτου, για τον έπαινο του καλού χριστιανού με επίγεια αγαθά, για τη χριστιανική διαχείρισή του κ.α.

Κι’ όλα αυτά για να μην χάσει από τα χέρια του αυτό που υποκαθιστά το Θεό, τον επίγειο θησαυρό του. Κάνει τα αδύνατα δυνατά για να συνδυάσει την πίστη του με την ειδωλολατρία του. Αρκείται σε μια ψεύτικη - υποτονική θρησκευτικότητα, αρκεί να έχει την βεβαιότητα του θησαυρού του.

Και τα τρία παραδείγματα έχουν κοινά γνωρίσματα. Δείχνουν πόσο εύκολα λησμονεί ο άνθρωπος την πορεία και παραμένει σ’ ένα πρόσκαιρο παρόν. Συγχρόνως όμως δείχνουν και πόσο αισθάνεται την ανάγκη να μείνει σ’ επαφή με το Θεό. Αυτός ο εσωτερικός διχασμός του εκφράζεται με μια ρηχή θρησκευτικότητα , που όχι μόνο διαλύει, αλλά επιτείνει το πρόβλημα. Δεν μπορεί κανείς να δουλεύει συγχρόνως σε δυο Κυρίους.

Η ψεύτικη θρησκευτικότητα τον εμποδίζει να δει καθαρά και τον δένει σε μια γωνιά με την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Έτσι όμως μένει μόνος μέσα στην έρημο, αδύναμος και ανασφαλής.

Η παγίδα και ο κίνδυνος της θρησκευτικότητας των τύπων και του εγωισμού δεν είναι γνώρισμα μόνο του φαρισαϊσμού. Παραμένει δίπλα μας κάθε στιγμή έτοιμη να μας προσβάλλει πνευματικά.

Γι’ αυτό η εκκλησία μας καλεί σε συνεχή εγρήγορση. Σε πνευματική νήψη. Ιδιαίτερα τώρα την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής που η νηστεία είναι αληθινή, όταν συνοδεύεται από συνεχή νήψη ψυχής, από αγάπη και συγνώμη για τους άλλους, από αληθινή νηστεία, από αποχή όχι μόνο τροφής αλλά και παθών.

π.Γ.Στ.