Σχόλιο του αναγνώστη "atheologitos" στο διήγημα το "Φίδι στην Φάτνη"

Πέραν του ότι είμαι αθεολόγητος δεν είμαι επίσης και φιλόλογος ώστε να κρίνω το διήγημα φιλολογικά. Ώστε αν είναι "καλύτερο" ή χειρότερο το διήγημα αυτό από τα υποτιθέμενα δικά μου (δεν έχω γράψει κανένα έως τώρα) είναι ερώτηση χωρίς νόημα και με αφήνει εντελώς αδιάφορο τη στιγμή που το όλο πνεύμα του συγγραφέως είναι σε πολλές περιπτώσεις εκκλησιαστικά προκλητικό.
Ο συγγραφέας δηλαδή αφήνει ασχολίαστο και σχεδόν θεωρεί φυσιολογικό το γεγονός ότι η μητέρα έκανε πρώτα όλες της τις δουλειές και στη συνέχεια (σαν κερασάκι στην τούρτα = για το καλό του χρόνου) πήγε το παιδί της στην Εκκλησία να το κοινωνήσει.
Αυτό Εκκλησιαστικά είναι απαράδεκτο όχι γιατί το παιδί θα καταλάβαινε κάτι αν πήγαινε από την "αρχή" στην Εκκλησία, αλλά γιατί δεν βοηθήθηκε καθόλου να βιώσει η μικρή παιδική ψυχούλα του το μυστήριο με το δικό της τρόπο μέσα στο κλίμα της κατάνυξης που θα του προσέφερε ο ναός και το οποίο αντικαταστάθηκε από το κλίμα της αγοράς της κατανάλωσης του θορύβου και του παιχνιδιού που έκανε ο μικρός μέσα στο σούπερ μάρκετ. Κάτι το οποίο μπορεί να μην είναι από μόνο του καταδικαστέο όταν όμως προηγείται της προσευχής έχει ολέθρια πνευματικά αποτελέσματα για τον προσευχόμενο και για την προσευχή.
Η υποφώσκουσα αυτή διάθεση του συγγραφέα να προτάξει τα καταναλωτικά Χριστούγεννα από τα πνευματικά φαίνεται κι από το γεγονός ότι η ηρωίδα του με πάσα σχολαστικότητα και άνεση φρόντισε να κάνει τα ψώνια της και στη συνέχεια με "αρκετή" βιασύνη πήγε στην Εκκλησία για να "προλάβει" όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το κείμενο.
Ίσως κάποιος να παρατηρήσει ότι αυτά τα έκανε η ηρωίδα και όχι ο συγγραφέας. Αλλά η ηρωίδα είναι ο μοναδικός σχεδόν ήρωας του κειμένου όλο το κείμενο περιστρέφεται γύρω της και είναι απολύτως βέβαιο ότι ο συγγραφέας τη "βλέπει" ως εκφραστή του.
Στη συνέχεια όταν πηγαίνουν στο ναό αρχίζουν ένα σωρό περίεργες "συμπτώσεις" που πέραν του ότι είναι εντελώς αφύσικες και πάρα πολλές για να συμβούν δείχνουν τη φανερή προσπάθεια του συγγραφέα να χτυπήσει τον (κατ΄ αυτόν) πουριτανισμό των εντός της Εκκλησίας (λες και η ηρωίδα του είναι εκτός) θαμώνων και να τους κατακεραυνώσει.
Έτσι ενώ το παιδί μετά το δάγκωμα μονάχα έκλαιγε και μάλιστα εύκολα ησύχαζε, ενώ δεν είχε βγάλει καμμία κραυγή την ώρα του τσιμπήματος (άλλο αφύσικο κι αυτό) οι πόνοι του ξαφνικά δυνάμωσαν από την ώρα που μπήκε στην Εκκλησία. Ούτε πριν ούτε λίγο αργότερα. Λες και η Εκκλησία το δαιμόνισε. Κάτι που άλλωστε το βάζει και στο στόμα μερικών "πουριτανών" κατά τη γνώμη του που το έβλεπαν.
Επίσης έκπληξη προκαλεί το γεγονός, (όσοι έχουν παιδιά ή ασχολούνται με αυτά καταλαβαίνουν τι θα πώ) ότι ο μικρός καίτοι δυόμιση χρονών ούτε τη λέξη πονάει είπε στη μάνα του αλλά ούτε και το χεράκι του έβαλε στο μέρος που είχε τσιμπηθεί ώστε να δώσει στη μάνα του να καταλάβει τι συνέβαινε αλλά μέχρι που λιποθύμησε επέμενε να σφαδάζει και να χτυπιέται έτσι γενικά ώστε να δίνει την εντύπωση παιδιού άτακτου και υπερκινητικού παρά υποφέροντος. Φαίνεται ότι το παιδί "έτυχε" να έχει καθυστερημένη ανάπτυξη στην ομιλία ίσως και καθυστερημένη νοημοσύνη... αλλά αυτό δε μαρτυρείται στο κείμενο. Η άλλη σύμπτωση είναι ότι οι αταξίες του έβαιναν με αυξανόμενο ρυθμό επειδή προφανώς αυξανόταν και ο πόνος του παιδιού αλλά κορυφώθηκαν ΑΚΡΙΒΩΣ τη στιγμή που ήταν η σειρά του να κοινωνήσει. Τη στιγμή ακριβώς που "κατάφερε" να ανατρέψει το Άγιο Ποτήριο και να χύσει όλη τη Θεία Κοινωνία. Μετά και ησύχασε και η μάνα του μπορούσε να το "κάνει ζάφτι" και αμέσως μετά λιποθύμησε.
Εδώ βέβαια υπάρχουν και άλλες "συμπτώσεις": Πώς ο κατά πάντα προσεκτικός και ακριβής ιερέας δεν πρόσεξε και άφησε το παιδί να του κλωτσήσει το Άγιο Ποτήριο αλλά και πώς δεν το κρατούσε τόσο καλά ώστε να του φύγει από τα χέρια και να χυθεί όλη η Θεία Κοινωνία στο πάτωμα. Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες.

Όλα αυτά θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι είναι απλές περιγραφές γεγονότων που δεν άπτονται των απόψεων του συγγραφέα. Όμως οι περιγραφές του συγγραφέα για τον παπά και τις ενέργειές του είναι περιγραφές του συγγραφέα και απηχούν τον τρόπο που αυτός βλέπει τα πράγματα.
Έτσι "Σύρθηκε στο δάπεδο κι άρχισε να γλείφει τη μετάληψη μαζί με τα σκουπίδια και τα χώματα, τη σκόνη και τα υπολείμματα των παπουτσιών του κόσμου." Επιμένει πολύ σ΄ αυτό, θα μπορούσε να αναφέρει απλώς σκουπίδια και χώματα αλλά για να δημιουργήσει περισσότερη αποστροφή συμπληρώνει τη σκόνη και τα υπολείμματα των παπουτσιών του κόσμου. Αυτό δεν είναι κακό. Θα μπορούσε να επιμένει εδώ για να δείξει και να εξυμνήσει το μέγεθος της ταπείνωσης του ιερέα και την αφοσίωσή του στο Χριστό. Αλλά η συνέχεια δεν επιβεβαιώνει μια τέτοια εκτίμηση. "Σχολαστικά, επίμονα, σαν ατάιστο σκυλί. Πόντο πόντο, γουλιά γουλιά, ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΝΑ ΣΚΟΥΠΙΣΕΙΣ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ." Αυτή είναι λοιπόν η οπτική του συγγραφέα. Όχι γιατί είναι Σώμα και Αίμα Χριστού που είναι ό,τι ιερότερο έχουμε οι χριστιανοί. Όχι γιατί είναι ο ίδιος ο Χριστός αλλά γιατί μια απρόσωπη και χωρίς αιτιολογία διαταγή επιβάλει στους πιστούς χριστιανούς να συμμορφώνονται σαν "ατάιστα σκυλιά" σ΄αυτήν... Οπότε και ο ιερέας (με εσωτερικό γογγυσμό χωρίς άλλο σαν άνθρωπος "συμμορφώθηκε" και με μεγάλο κόπο τα κατάφερε. Αυτό το "Αίμα του Χριστού" (τα εισαγωγικά του συγγραφέα) "Το ήπιε όλο ο ιερέας." και έπειτα από αυτό εξουθενωμένος (αλήθεια πόσο σκληρά πράγματα ζητάει ο Χριστός και η Εκκλησία του απ΄ τους ανθρώπους) έπεσε στο πάτωμα να ξεκουραστεί.

Πέραν αυτών των απόψεων του συγγραφέα να μου επιτραπεί να παρατηρήσω ότι δεν τον τιμά σα συγγραφέα η σχεδόν παντελής έλλειψη της γνώσης του χώρου που περιγράφει. Όσο και αν του προκαλεί αηδία (ενδεχομένως) ο χώρος της Εκκλησίας, αφού "μπαίνει" μέσα θα πρέπει να τον περιγράφει σωστά, με τη γλώσσα του. Έτσι το "κουταλάκι" λέγεται Εκκλησιαστικά Αγία Λαβίδα. Στη θεία μετάληψη προτιμά τον πιο λαϊκό και λιγότερο εκκλησιαστικό όρο μεταλαβιά (πράγμα που προδίδει και τη στάση του). Τέλος (και κυρίως) οι Κανόνες της Εκκλησίας (αν υπάρχει κανείς κανόνας που να υποδεικνύει τον τρόπο συλλογής της Θ. Κοινωνίας δεν ξέρω) δεν συγχέονται με τίποτα με τα Δόγματα της Εκκλησίας που είναι κάτι άλλο και αναφέρονται αλλού. Ώστε κανένα δόγμα της Εκκλησίας δεν υπαγορεύει τον τρόπο συμπεριφοράς του ιερέα.
Για να κάνω και μία παρατήρηση φιλολογικού τύπου είναι λίγο δηλωτική της διαθέσεως του συγγραφέα το γεγονός ότι η φωτιά που έκαψε τη Θ. Κοινωνία "φώτισε" με τη λάμψη της τον τρούλο και τον Παντοκράτορα αντί να φωτιστεί απ΄ αυτόν. Φυσικά κάποιος θα ισχυριστεί ότι είναι απλή περιγραφεί του γεγονότος. Όμως στη λογοτεχνία τα πράγματα σχεδόν πάντοτε λειτουργούν και συμβολικά... Ένας φιλόλογος όμως μπορεί να μιλήσει καλύτερα γι΄ αυτά...
Αν ο παπάς μετά το συμβάν έβαλε "κρασί και ψίχα" στο δισκοπότηρο για να συνεχίσει τη θεία μετάληψη, τότε είναι ο ασεβέστερος των ιερέων και ο υποκριτικότερος των πιστών. Γιατί το σώμα και αίμα του Χριστού δεν αντικαθίσταται στην Εκκλησιαστική πράξη από λίγο πρόσφορο και λίγο νάμα που απλώς έχουν την ίδια γεύση αλλά πρέπει να γίνει η μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού για να γίνουν Θεία Μετάληψη. Άρα ή ο παπάς από εκεί και πέρα κορόιδευε τους πιστούς ή είχε στο Άγιο δισκάριο κι άλλο Αμνό που τον τοποθέτησε στο Άγιο Ποτήριο (δεν ξέρω αν είναι δυνατόν αυτό ας με πληροφορήσει κάποιος ιερέας) με το Αίμα όμως τί γίνεται αφού είχε χυθεί όλο; Σε κάθε περίπτωση η ασέβεια του συγγραφέα είναι ολοφάνερη.
Τότε είναι που το παιδί της Ζέφης λιποθύμησε. Και η Ζέφη το αρπάζει κλαίγοντας και το πάει στους γιατρούς όπου σώζεται.
Πέραν του καθαρού ιατρικού μέρους (ας μας πληροφορήσει ένας γιατρός κατά πόσον ένα παιδί 2,5 ετών μπορεί να ζήσει χωρίς καμμιά ιατρική βοήθεια επί τόση ώρα μετά από τσίμπημα φιδιού και μάλιστα χωρίς να είναι έκδηλα τα σημάδια της επίδρασης του δηλητηρίου πάνω του αφού χρειάστηκε να το γδύσουν το παιδί για να διαπιστώσουν τί συνέβαινε)υπάρχει και το συμβολικό - φιλολογικό μέρος: Η πονεμένη μάνα ήρθε στην Εκκλησία και εκεί όχι μόνο δεν βρήκε ανακούφιση αλλά "μάλλον εις το χείρον ελθούσα" πήγε στους γιατρούς κι εκεί βρήκε τη σωτηρία.

Μέχρι εδώ πάντως δεν έχω τίποτα να προσάψω στην ηρωίδα. Η γυναίκα στην άγνοιά της έκανε ό,τι έκανε και είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Αλλά η συνέχεια είναι αποκαρδιωτική ως προς την αγάπη της ως μάνα. Αφού έκανε τα δέοντα στο παιδί της, φρόντισε με τήν ίδια κι ίσως και μεγαλύτερη φροντίδα τον εχθρό του παιδιού της το φίδι εξισώνοντας έτσι την ανθρώπινη με τη ζωώδη αγάπη ("κι αυτό μάνα το γέννησε"). Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο συγγραφέας που βλέπει με "ιλαρόν όμμα" τις ενέργειες αυτές της ηρωίδας του αφιερώνει πολύ περισσότερες λέξεις στην περιγραφή της αγάπης της για το ζώο απ΄ ότι στην περιγραφή της αγάπης της προς το παιδί της. Φαίνεται είναι εκστασιασμένος από την ...ανεξικακία της μάνας προς τον εχθρό του παιδιού της που είναι το φίδι.
Σε συμβολικό επίπεδο βλέπουμε ότι το μήνυμα αγάπης του Χριστού επεκτείνεται προς όλους ακόμα και προς το Διάβολο (το νοητό όφη) ο οποίος τελικά σώζεται και δεν τιμωρείται...
Τώρα πώς μέσα σ΄ αυτήν την πανδαισία αγάπης (εκτός Εκκλησίας και ανώτερη των ανθρώπων της Εκκλησίας που χαρακτήριζαν το παιδί της δαιμονισμένο) ο πρώην σύζυγος δεν έχει θέση είναι ένα ερώτημα που ο συγγραφέας δεν απαντά και μάλλον υπαινίσσεται την μη πραγματοποίησή του αφού αναβολή σημαίνει ματαίωση... Φαίνεται πως τα φίδια δικαιούνται αγάπης έστω κι άν θανατώνουν το παιδί ενώ ο σύζυγος ούτε ενημέρωσης...
Τελικά η Ζέφη (πριν καταλλαγεί τω συζύγω της) επιστρέφει στο ναό για να αναπέμψει δοξολογία ή παράκληση στο θεό μια δοξολογία ή παράκληση που δεν δικαιολογείται από πουθενά από πού ξεπήδησε: Η ίδια νοιώθει "εντελώς μόνη, αδύναμη, άδεια. Στο έλεος." Τίνος το έλεος; Η έκφραση είναι του Θεού. Αλλά με την κοσμική έννοια (χωρίς βοήθεια από πουθενά) γι΄ αυτό και νοιώθει μόνη. "Βουρκώνει – μετά τα μάτια της αρχίζουνε να τρέχουνε ανεξέλεγκτα." Αυτά δεν είναι με τίποτα δάκρυα μετανοίας. Αν ήταν τέτοια θα είχε συγχωρήσει τον κυριότερο εχθρό της (όχι το φίδι) αλλά τον άντρα της. Άρα εκκλησιαστικά τα δάκρυα αυτά μικρή αξία έχουν για το Θεό. Μπορεί να είναι συναισθηματικά δάκρυα ή ακόμη και δάκρυα οργής γι΄ αυτά που συνέβησαν. Δεν είναι δάκρυα μετανοίας όμως. Έτσι η αλάλητη προσευχή της αλλά και η έν-λογη, το "Η παρθένος σήμερον" που ξεπήδησε από μέσα της μόνο σαν αρχή διάθεσης μετανοίας μπορούν να θεωρηθούν και τίποτα άλλο. Δηλαδή σαν εκζήτηση του ελέους του Θεού να στείλει τη χάρη του να μπορέσει να κάνει το κυριότερο να συγχωρήσει όλους τους εχθρούς της.
Αυτά "βλέπω" εγώ στο παρόν διήγημα και γι΄ αυτό δεν με αναπαύουν. Αν σας αναπαύουν εσάς με γειά σας με χαρά σας.