Μαμά, φοβάμαι... (β')

Τι τρέμουν σε κάθε ηλικία;

Της Μαρίας Κυριαζή

Αν παρατηρήσουμε τα παιδιά, θα δούμε πως όπως αλλάζουν τα ίδια μεγαλώνοντας, έτσι αλλάζουν και οι φόβοι τους. Μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε τι φοβούνται και γιατί έχοντας ως βάση την ηλικία τους.

- Σ’ ένα νεογέννητο μωρό, μπορούμε να προκαλέσουμε φόβο από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του, κάνοντας έναν δυνατό κρότο ή με το να κάνουμε πως το αφήνουμε να πέσει. Αυτό συμβαίνει γιατί ορισμένες λειτουργίες όπως η ακοή και η ισορροπία έχουν κυρίαρχη σημασία για το βρέφος, αφού τώρα αρχίζουν να αναπτύσσονται.

- Από τον έβδομο μήνα και μετά, το μωρό αλλάζει στάση απέναντι στους αγνώστους. Τότε εμφανίζεται το άγχος προς τα ξένα πρόσωπα, το οποίο θα αρχίσει να υποχωρεί από τον δωδέκατο μήνα, και το άγχος του αποχωρισμού, το οποίο θα αρχίσει να υποχωρεί γύρω στο τρίτο έτος.

- Από ενός έως τριών ετών, τα παιδιά αρχίζουν να κάνουν νέες γνωριμίες και να ζουν πρωτόγνωρες καταστάσεις. Τότε εμφανίζεται ο φόβος για το γιατρό ή για τα ζώα, συνήθως όταν έχει προηγηθεί μια αρνητική εμπειρία, όπως, για παράδειγμα, μια επίσκεψη στο γιατρό η οποία τρόμαξε το παιδί ή το έκανε να πονέσει.

- Μετά την ηλικία των δύο ετών, το παιδί γίνεται όλο και πιο ανεξάρτητο, ενώ η φαντασία του αρχίζει να αναπτύσσεται. Τώρα δεν φοβάται μόνο πραγματικές καταστάσεις, αλλά καταστάσεις που δεν μπορεί να ελέγξει καθώς και τον δικό του εσωτερικό κόσμο. Εμφανίζεται λοιπόν ο φόβος για το σκοτάδι, τους κεραυνούς και τις αστραπές.

-Στα παιδιά τριών έως έξι ετών η φαντασία αναπτύσσεται ακόμη περισσότερο, όπως επίσης και οι γνώσεις τους για τη ζωή. Έτσι εμφανίζονται φόβοι που συνδέονται με γεγονότα ή καταστάσεις που προκαλούν ανασφάλεια. Ο φόβος για τα τέρατα, ο φόβος της ασθένειας, της αποτυχίας...

-Από την ηλικία των έξι ετών, οι φόβοι αφορούν περισσότερο την καθημερινή ζωή. Φοβάται μη χτυπήσει, μην πάθει κάτι είτε αυτό είτε οι γονείς του, ενώ εμφανίζεται και ο φόβος του θανάτου, ο οποίος γίνεται πιο έντονος συνήθως γύρω στην ηλικία των οχτώ ετών.

-Περίπου στην ηλικία των οχτώ ή εννέα ετών, οι φόβοι του παιδιού και το άγχος γύρω από αυτούς αρχίζουν σταδιακά να ελαττώνονται.

Όταν οι γονείς δημιουργούν ανασφάλεια

Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, οι περισσότεροι επίκτητοι φόβοι δημιουργούνται στα παιδιά από τους ίδιους τους γονείς, χωρίς απαραίτητα οι ίδιοι να το καταλαβαίνουν.

Υπάρχουν γονείς που άθελά τους μαθαίνουν στο παιδί τους να φοβάται. Με απειλές και τιμωρίες που προκαλούν τρόμο μπορεί να πετυχαίνουν συχνά το στόχο τους, όπως, για παράδειγμα, να πάει το παιδί για ύπνο για να μην έρθει ο μπαμπούλας και το βρει ξύπνιο ή να φάει το φαγητό του για να μην το πάρει η αστυνομία, παράλληλα όμως καλλιεργούν μέσα του το φόβο. Και μόνο στο άκουσμα της απειλής αυτής το παιδί νιώθει πως πραγματικά κινδυνεύει από τα πρόσωπα αυτά, φανταστικά ή υπαρκτά, και τρέμει στην ιδέα ότι μπορεί κάποια στιγμή να εμφανιστούν στο δρόμο του. Κι αυτή η αντίληψη είναι πολύ ισχυρή, αφού μάλιστα υποστηρίζεται από τα πιο ισχυρά πρόσωπα της ζωής του, τους γονείς του.

Για το παιδί είναι πολύ σημαντική η στάση των γονιών του απέναντί του, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι ζουν. Έτσι, όταν αυτοί είναι υπερβολικά προστατευτικοί, μαθαίνει πως προστατεύεται τόσο, γιατί υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι στον κόσμο που μάλλον δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του. Όταν αδιαφορούν ή υποτιμούν τους φόβους του, χωρίς να δημιουργούν ένα ασφαλές γι’ αυτό περιβάλλον, δεν το βοηθούν να βρει τη δύναμη να τους αντιμετωπίσει. Κι όταν οι ίδιοι είναι γεμάτοι φόβους, μαθαίνει να διαχειρίζεται τις καταστάσεις όπως εκείνοι, με φόβο.

in