Η ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ (α')

του ενορίτου μας Νικολάου Βοϊνέσκου

Μετά από τη γαστριμαργία και την πορνεία, τρίτος της κακίας λογισμός ή τρίτο θανάσιμο αμάρτημα είναι, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Κασσιανό, η φιλαργυρία. Τι είναι η φιλαργυρία; Είναι η αγάπη προς το αργύριον, προς τα χρήματα. Γενικότερα είναι ο βλαστός της ρίζας της φιλαυτίας, είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να ζήσει υλιστική ζωή. Γι’ αυτό το λόγο σωρεύει χρήματα και κτήματα για να ζήσει όσο μπορεί πιο άνετα.

Η φιλαργυρία δεν έχει φυσική βάση. Αντίθετα, η γαστριμαργία και η πορνεία έχουν φυσική βάση. Η μεν γαστριμαργία τη θρέψη, η δε πορνεία την τεκνογονία. Η φιλαργυρία είναι καθαρά ψυχικό πάθος, εδράζει στην ψυχή του ανθρώπου και προέρχεται από την κακίστη και διεφθαρμένη προαίρεσή του.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος χαρακτηρίζει τη φιλαργυρία ως μυριοκέφαλο δαίμονα, δαίμονα δηλαδή με μύρια κεφάλια. Γι’ αυτό το λόγο είναι δυσθεράπευτο πάθος. Ένας καλοφαγάς ή ένας γλεντζές είναι συμπαθής στους άλλους ανθρώπους, ενώ αντίθετα ο τσιγκούνης ποτέ δεν είναι συμπαθής.

Η φιλαργυρία προέχεται από την απιστία. Ο άνθρωπος μέσα στο τεράστιο σύμπαν νιώθει ότι είναι ένας κόκκος άμμου, πράγμα που γεννά το συναίσθημα της ανασφάλειας. Εάν, λοιπόν, ο άνθρωπος πιστέψει στον Πανάγαθο, Παντοδύναμο και Πάνσοφο Θεό, πιστέψει ότι ο Θεός φροντίζει γι’ αυτόν και έχει εμπιστοσύνη στις υποσχέσεις του Θεού, τότε η ανασφάλεια εξαφανίζεται και ο άνθρωπος ζει ειρηνικός και ασφαλής. Όταν όμως δεν πιστεύει στον Παντοδύναμο Θεό, τότε για να ξεπεράσει την ανασφάλεια που νιώθει, γαντζώνεται στην κτήση, στα χρήματα και στα κτήματα και μ’ αυτόν τον τρόπο νιώθει κάποια ασφάλεια. Έτσι καταντά ουσιαστικά ειδωλολάτρης, αντί να λατρεύει τον Άγιο Τριαδικό Θεό, λατρεύει τα κτίσματα. Γι’ αυτό ο Απόστολος Παύλος φωνάζει να αποφεύγουμε την πλεονεξία, διότι η πλεονεξία είναι ειδωλολατρία.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει ότι η φιλαργυρία είναι ειδώλων προσκύνησις και απιστίας θυγάτηρ. Παρατηρεί ότι οι άνθρωποι που είναι φιλάργυροι χρησιμοποιούν για να δικαιολογήσουν το πάθος τους τέσσερις κυρίως δικαιολογίες: α) ότι μπορεί να τους βρουν κάποιες ασθένειες στη ζωή τους, οπότε πρέπει να έχουν χρήματα στην άκρη, β) ότι θα έρθουν τα γεράματα, γ) ότι μπορεί να συμβεί ανομβρία, οπότε δεν θα υπάρχει καρποφορία και δ) ότι μπορεί να έρθει πείνα, γι’ αυτό ας σωρεύουμε αγαθά για να επιζήσουμε.

Σ’ άλλο σημείο του υπέροχου δεκάτου έκτου λόγου του περί φιλαργυρίας ο Άγιος σημειώνει ότι αρχή της φιλαργυρίας είναι υπόθεση ελεημοσύνης, δηλαδή ο φιλάργυρος μαζεύει χρήματα λέγοντας πως τα μαζεύει για να τα δώσει αργότερα ελεημοσύνη, τέλος δε της φιλαργυρίας είναι το μίσος για τους φτωχούς, δηλαδή όταν μαζέψει τα χρήματα ούτε να δει στα μάτια του θέλει τους φτωχούς. Ακόμη, παρατηρεί ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ότι όταν μαζεύει ο φιλάργυρος λέει ότι κάποτε θα τα δώσει, όταν όμως γεμίσει το πορτοφόλι του, τότε το ασφαλίζει για να μη δώσει σε κανέναν τίποτα.