Έκτρωση: Μύθοι και Πραγματικότητα (στ')

ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΕΚΤΡΩΣΗΣ

π.Σάββας Μιχαηλίδης


Όπως ανέφερα προηγουμένως οι αντίπαλοι της έκτρωσης δεν περιορίζονται αποκλειστικά στο χώρο της Εκκλησίας και τα κίνητρά τους μπορεί να έχουν λίγη ή καθόλου σχέση με το βαθμό της θρησκευτικότητάς τους.
Η Εκκλησία όμως —με την έννοια του συνόλου των πι­στών— είναι αναντίρρητα ένα συγκεκριμένο σύνολο ανθρώπων εκ πεποιθήσεως αντίθετων προς την έκτρωση που προσφέρεται σαν βάση ενός οργανωμένου αντιεκτρωτικού αγώνα. Μου φαίνεται ότι συνήθως τα συνειδητά μέλη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, παρ' όλη την αντίθεσή τους στην έκτρωση είναι γενικά συγκρατημένα. Η κατάσταση αλλάζει κάπως, όταν γίνεται κάποια νέα προσπά­θεια περαιτέρω αποποινικοποίησης της έκτρωσης. Ίσως να συμ­βάλλει σ' αυτή τη στάση και η εφησυχαστική αντίληψη ότι η προσπάθεια της Εκκλησίας για χριστιανική καλλιέργεια του λαού είναι συγχρόνως έμμεση καταπολέμηση της έκτρωσης, επομέ­νως μια ειδική αντιεκτρωτική εκστρατεία είναι αχρείαστη. Η θέση ότι εφ' όσο οι συνειδητοί χριστιανοί θα αυξάνουν, θα λιγο­στεύει το κακό της έκτρωσης είναι σωστή. Το συμπέρασμα όμως ότι περιττεύει συγκεκριμένο πρόγραμμα διαφώτισης και πρακτι­κής βοήθειας για αποτροπή της έκτρωσης είναι λανθασμένο. Εί­ναι ιστορική αλήθεια ότι ο Χριστιανισμός αναμόρφωσε τον αρχαίο κόσμο αργά και σταθερά κυρίως με την εξάπλωση της διδασκα­λίας του και όχι με απ' ευθείας ιδεολογική επίθεση σε επί μέρους θέματα. Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική. Η πλειονότη­τα του λαού παρά τα νεο-ειδωλολατρικά στοιχεία που τη χαρα­κτηρίζουν στη θεωρία και πράξη, έχει ένα βασικό χριστιανικό υ­πόβαθρο, έστω κι' αν δεν είναι σε θέση ή δεν θέλει να το αντιλη­φθεί. Ειδικά η καίρια για την έκτρωση εντολή «ου φονεύσεις», έχει μια καθολική αναγνώριση ανεξάρτητα της θρησκευτικότητας του ατόμου. Το κύριο πρόβλημα είναι να διαφωτιστεί ο σύγχρο­νος άνθρωπος για την πραγματικότητα της ανθρώπινης ενδομή­τριας ζωής, ώστε να αντιληφθεί ότι η έκτρωση είναι θανάτωση ανθρώπου. Πολλοί άνθρωποι έχουν μια πολύ γενική και αόριστη εικόνα για το έμβρυο ιδίως στους πρώτους μήνες της εγκυμοσύ­νης. Παράλληλα η αυξανόμενη κοινωνική αποδοχή της έκτρω­σης στην οποία συμβάλλει η εκτρωτική μυθολογία και το γεγο­νός ότι το θύμα είναι αθέατο οπτικά και απρόσιτο συναισθηματι­κά, διευκολύνει την υιοθέτηση της έκτρωσης σαν διεξόδου από την προβληματική εγκυμοσύνη. Όταν ένας συνειδητοποιήσει ότι η έκτρωση σκοτώνει άνθρωπο, το μεγαλύτερο μέρος, της μάχης έχει κερδηθεί. Λέγω το μεγαλύτερο, γιατί πάντα υπάρχει χώ­ρος για τη σοφιστική επιχειρηματολογία ή την ανθρώπινη αδυ­ναμία.

Εγώ προσωπικά άρχισα να ενδιαφέρομαι για την έκτρωση, όταν κατά την παραμονή μου στη Γερμανία, έπεσε στα χέρια μου ένα σχετικό διαφωτιστικό φυλλάδιο. Ήταν η γερμανική έκδοση του αμερικανικού εντύπου Life or Death με μια σειρά από σπάνιες φωτογραφίες για την εξέλιξη του εμβρύου και τα διάφορα είδη εκ­τρώσεων. Αυτές οι εικόνες των διαμελισμένων από την απόξεση ή απορρόφηση μωρών ήταν περισσότερο εύγλωττες και ακαταμά­χητες απ' όλα τα επιχειρήματα που γνώριζα.
Το εντυπωσιακό μήνυμα που αφήνουν στους θεατές τέτοιες εικόνες το διαπίστωσα πολλές φορές με την προβολή διαφανειών για την εμβρυακή εξέλιξη και ιδίως την έκτρωση. Εξαιρετικά πρόσφορο έδαφος είναι το σχολείο. Το διαφωτιστικό οπτικοακου­στικό υλικό μπορεί να ενταχθεί στα πλαίσια του μαθήματος των θρησκευτικών (στο βιβλίο της Ηθικής της Γ' Λυκείου υπάρχει μάλιστα και σχετική αναφορά στην έκτρωση).
Η οπτική εμπειρία του εμβρύου και της έκτρωσης παρου­σιάζεται ιδιαίτερα εντυπωσιακή και πειστική με τη μέθοδο της υπερηχογραφίας. Ο Β. Nathanson που διεδραμάτισε κύριο ρόλο στην αμερικανική τραγωδία της έκτρωσης μετά τη μεταστροφή του ασχολήθηκε συστηματικά με την υπερηχογραφία του εμβρύου. Πρόσφατα παρουσίασε μια εικοσάλεπτη βιντεοταινία μιας πρα­γματικής έκτρωσης, εμβρύου δέκα εβδομάδων. Η έκτρωση έγι­νε από ένα γνωστό του γιατρό που του επέτρεψε να την κινημα­τογραφήσει με υπερήχους. Ιδού η δραματική περιγραφή του ιδίου του Nathanson: «… Όταν η άκρη του απορροφητήρα κτυπά τον αμνιακό σάκο... το παιδί αναπηδά. Τώρα καθ' όσο γνωρίζου­με ο αμνιακός σάκος δεν έχει νευρικούς ιστούς, ώστε σαφώς το παιδί δεν αισθάνεται, αλλά αντιλαμβάνεται ότι κάτι επιθετικό γίνεται και αναπηδά μακριά... Τη στιγμή που το άκρο του απορ­ροφητήρα αρχίζει να κινείται το έμβρυο το καταλαμβάνει και αρ­χίζει να αναρριχάται στην κορυφή της μήτρας. Μπορείς να δεις το στόμα του να ανοίγει σε μια σιωπηλή κραυγή..., την καρδιά να επιταχύνει το ρυθμό της, τα άκρα να κινούνται γρηγορότερα, το παιδί να γυρίζει ταχύτατα... ακόμη και η αναπνοή αυξάνεται». Το δράμα τελειώνει με «το διαμελισμό του παιδιού μπροστά στα μάτια σου». Η ακαταμάχητη επίδραση μιας τέτοιας ταινίας, φαίνεται από την επίδρασή της στους ίδιους τους γιατρούς. Ο Nathanson παρόλο που έκαμε ο ίδιος χιλιάδες εκτρώσεις και ή­ταν κάπως προετοιμασμένος για το θέαμα που τον περίμενε, λέγει ότι αισθάνθηκε αναγούλα, όπως και ο ίδιος ο γιατρός που έ­καμνε την έκτρωση, όταν προς στιγμή είδε στην οθόνη τί ακριβώς έκαμνε. Ο τελευταίος δεν στράφηκε να κοιτάξει άλλη φορά την οθόνη κατά την διάρκεια της έκτρωσης και με πολύ κόπο τον έ­πεισε ο Nathanson να δει αργότερα την ταινία για να το βοηθήσει στην περιγραφή· τελικά ο γιατρός που έκαμε την επέμβαση στα­μάτησε να κάμνει εκτρώσεις.

Ολόκληρη η εκτρωτική μυθολογία αποσκοπεί στην απανθρωποίηση του εμβρύου και στην όσο το δυνατό περισσότερη αποφυγή της αναφοράς του. Αντίθετα η αντιεκτρωτική διαφώτιση πρέπει να φέρει στη συνείδηση του λαού με εικόνες και κείμενα τις πρα­γματικότητες της ανθρώπινης ενδομήτριας ζωής και της έκτρω­σης. Είναι ευκολώτερο να σκοτώνεις ένα απρόσιτο στις αισθήσεις και το συναίσθημα πλάσμα, παρά ένα ορατό και συγκεκριμένο. Στο έργο του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ «Ουδέν νεώτερο από το Δυτικό μέτωπο» ο ήρωάς του τότε μόνο συνειδητοποιεί το δράμα του φό­νου, όταν ο ίδιος σκοτώνει πρόσωπο προς πρόσωπο το γάλλο στρα­τιώτη και παρακολουθεί την επιθανάτια αγωνία του.

Εκτός από τη διαφώτιση υπάρχει ανάγκη ηθικής συμπα­ράστασης και πρακτικών μέτρων βοήθειας, ιδίως στην περίπτω­ση εξώγαμου εγκυμοσύνης. Η πίεση, από το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον της ανύπαντρης εγκύου γυναίκας για καταφυγή στην έκτρωση μπορεί να υπερνικήσει την τυχόν θεωρητική γνώση και αντίθεσή της γι' αυτή. Η ανθρώπινη αδυναμία χρειάζεται συμ­παράσταση και πρακτική βοήθεια (κατάλληλο μέρος διαμονής, ιατρική φροντίδα, οικονομική ενίσχυση κλπ.). Τώρα είναι η στι­γμή της βοήθειας και όχι της κριτικής. Εφ όσον η ανύπαντρη μητέρα κάτω από τις σημερινές συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας αισθάνεται δύσκολο να κρατήσει το παιδί της, η λύση της υιοθεσίας είναι η πιο κατάλληλη υπό τας περιστάσεις. Ασφαλώς είναι προτιμότερο να θυμάται ότι έδωσε το παιδί της σε μια οι­κογένεια που το περιβάλλει με αγάπη, παρά να ζει με την ανάμνηση του θανάτου του μωρού.

alopsis