26 χρόνια ψευδοκράτους στην Ελληνική Κύπρο!

Είκοσι έξι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που ο Ραούφ Ντενκτάς παράνομα ανακήρυξε τα κατεχόμενα από τον τουρκικό στρατό εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας, «ανεξάρτητο κράτος». Ζητήσαμε από τους πολιτικούς αρχηγούς να ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο και να μας δώσουν μία εκτίμηση για τα λάθη που έγιναν και οδήγησαν σε αυτήν τη μονομερή κίνηση των Τούρκων.

ΤΗΣ ΜΙΚΑΕΛΛΑΣ ΛΟΪΖΟΥ
loizoum@simerini.com

Οι απόψεις διίστανται. Αν και φαίνεται ότι όλοι, σχεδόν, συγκλίνουν στο γεγονός πως επρόκειτο για εφαρμογή της τουρκικής στρατηγικής για την Κύπρο, αρκετοί αποδίδουν την κίνηση και σε δικές μας εσφαλμένες εκτιμήσεις και πράξεις.
Η αποδοχή του μοντέλου της διζωνικής, το γεγονός πως αντί να συζητούμε με τους Τούρκους, προσδώσαμε υπόσταση στους Τ/κ ως ανεξάρτητη μονάδα και οι πολιτικές μας διακυμάνσεις, εντάσσονται στο πλαίσιο αυτών των λαθών.
Τέθηκε, παράλληλα, στη συζήτηση και το ενδεχόμενο αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Οι πολιτικοί αρχηγοί δεν διαβλέπουν άμεσο κίνδυνο, αλλά το ενδεχόμενο της αναβάθμισής του ή της υποβάθμισης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκτιμούν ότι αυτή μπορεί να επιτευχθεί κυρίως με δύο τρόπους: Είτε μέσω των προτάσεων που προσπαθεί η τουρκική πλευρά να εντάξει στη λύση είτε μέσω κάποιων ισλαμικών χωρών, που έχουν συμφέροντα από ένα τέτοιο «χατίρι» στην Άγκυρα.

Η Τουρκία έψαχνε αφορμή
Άντρος Κυπριανού (Γενικός Γραμματέας ΑΚΕΛ): «Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους υπήρξε και παραμένει παράνομη, αποσχιστική ενέργεια, στην οποία η Τουρκία προέβη εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι οι συνομιλίες που διεξήγοντο τότε, οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Αυτό δημιούργησε πρόσφορο έδαφος και έσπευσε να δημιουργήσει τετελεσμένα. Όσοι, κακόπιστα, επιρρίπτουν ευθύνες στη δική μας πλευρά, αγνοούν ότι η Τουρκία έψαχνε την αφορμή για την ανακήρυξη του ψευδοκράτους και τη βρήκε εκείνη τη δεδομένη στιγμή, ενεργώντας εντελώς έξω από τα πλαίσια των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
»Είναι συζητήσιμο το κατά πόσον και σε ποια έκταση εκφράζονται προθέσεις αναγνώρισης από διάφορες ισλαμικές χώρες. Μόλις πρόσφατα, στα πλαίσια της Συνόδου του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, η τουρκική πλευρά εξέφραζε παράπονα για τη μη αναγνώριση. Με τα σημερινά δεδομένα, δεν διατρέχουμε κίνδυνο επίσημης αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Ελλοχεύει, όμως, πάντοτε ο κίνδυνος αναβάθμισής του και αυτό μας υποχρεώνει σε πολύ προσεχτικούς και μελετημένους χειρισμούς. Τυχόν κατάρρευση της παρούσας διαδικασίας ή εγκατάλειψή της όπως εισηγούνται ορισμένοι, θα μας έφερνε ένα βήμα πιο κοντά στην αναβάθμιση. Όσο παραμένει το status quo, τόσο παγιώνονται τα κατοχικά δεδομένα και αυξάνεται ο κίνδυνος για μονιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής. Γι’ αυτό και ως ΑΚΕΛ υποστηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας».

Προσοχή στα νέα τετελεσμένα
Αβέρωφ Νεοφύτου (αναπληρωτής πρόεδρος ΔΗΣΥ): «Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους ήταν, δυστυχώς, η συνέχεια της διχοτομικής πολιτικής της Τουρκίας, που με την παράνομη εισβολή κατέλαβε το 40% του κυπριακού εδάφους. Δεν είναι η ώρα να ανατρέχουμε σε τυχόν λάθη μεταξύ 1974 και 1983, όταν όλοι γνωρίζουμε την τουρκική πολιτική. Κίνδυνοι για αναγνώριση πάντα υπάρχουν. Η διέλευση του χρόνου δημιουργεί, δυστυχώς, νέα τετελεσμένα και επί του εδάφους. Από το 1974 σταδιακά γίνονται προσπάθειες αναβάθμισης των κατεχομένων. Γι’ αυτό ήταν και παραμένει η θέση μας ότι πρέπει να επιδιώκουμε την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Γιατί το status quo είναι απαράδεκτο και με τη διέλευση του χρόνου εμπερικλείει περαιτέρω κινδύνους. Την ίδια, όμως, ώρα θα πρέπει να διεκδικήσουμε μια λειτουργική και βιώσιμη λύση, που να διασφαλίζει το μέλλον του κυπριακού Ελληνισμού».

Δουλεύουμε για την αποτροπή
Μάριος Καρογιάν (πρόεδρος ΔΗΚΟ): «Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους δεν υπήρξε μία στιγμιαία ενέργεια. Στόχος πάντοτε της στρατηγικής της Άγκυρας ήταν η εμπέδωση των αποτελεσμάτων της τουρκικής εισβολής και κατοχής και πάντοτε εργαζόταν για να δώσει οντότητα στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Κατά συνέπειαν, η ανακήρυξη δεν οφείλεται σε λανθασμένους χειρισμούς της δικής μας πλευράς, αλλά αποτελούσε μόνιμο στόχο της τουρκικής πολιτικής.
Ο στόχος αυτός είναι σταθερός και αναλλοίωτος. Πολλές είναι οι προσπάθειες που καταβάλλουν η Άγκυρα και το κατοχικό καθεστώς, κυρίως στους κόλπους των ισλαμικών χωρών, προκειμένου να διαμορφωθούν συνθήκες αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Τον τελευταίο καιρό οι προσπάθειες αυτές έχουν ενταθεί. Από τη δική μας πλευρά καταβάλλονται προσπάθειες, σε συνεργασία με την ελληνική Κυβέρνηση, για αποτροπή μιας τέτοιας εξέλιξης. Επειδή η τουρκική πλευρά προβάλλει το θέμα της αναγνώρισης του ψευδοκράτους και ως απειλή σε περίπτωση αποτυχίας της παρούσας διαπραγματευτικής διαδικασίας στο Κυπριακό, οφείλουμε να εργαζόμαστε προληπτικά για τη ματαίωση των τουρκικών σχεδίων, προτάσσοντας με σταθερότητα και αποφασιστικότητα τα σχετικά ψηφίσματα των Η.Ε. και τους κανόνες της διεθνούς έννομης τάξης».

Είχαμε λάθος συνομιλητή
Γιαννάκης Ομήρου (πρόεδρος ΕΔΕΚ): «Το μέγα λάθος που ακολούθησε την τουρκική εισβολή ήταν η μη επιμονή μας για να είναι συνομιλητής το πραγματικό αντίπαλο μέρος, που είναι η Τουρκία. Δυστυχώς, αυτό το τραγικό σφάλμα επέτρεψε στη μεν Τουρκία να εμφανίζεται ως ουδέτερος τρίτος, στη δε διεθνή κοινότητα να σχηματίσει μια παραμορφωμένη εικόνα του Κυπριακού. Ένα πρόβλημα παράνομης εισβολής και κατοχής μεγάλου μέρους της ανεξάρτητης και κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας παρουσιαζόταν ως δήθεν διακοινοτική διαμάχη, που θα επιλυόταν με τις διακοινοτικές συνομιλίες. Αυτό, αναμφίβολα, επέτρεψε στην τ/κ πλευρά να παρουσιάζεται ως οντότητα χωριστή, που με την απόλυτη καθοδήγηση της Τουρκίας ακολούθησε μια σταδιακή πολιτική "αυτονόμησης", με αποκορύφωμα την ανακήρυξη του ψευδοκράτους.
»Η αναγνώριση είναι εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο για την Τουρκία και το παράνομο μόρφωμα των κατεχομένων. Παραλληλισμοί δεν είναι εύκολο να επιχειρηθούν π.χ. με το Κόσοβο, δεδομένων των διαφορετικών συνθηκών που αφορούν την Κύπρο. Η Κύπρος είναι χώρα μέλος του ΟΗΕ, η νομική της οντότητα κατοχυρώθηκε με πλήθος ψηφισμάτων, η δε ένταξή της στην Ε.Ε. αποτέλεσε έναν πρόσθετο νομικό και πολιτικό θώρακα. Αποκλείω εκδήλωση ευρύτερων αναγνωρίσεων, πέραν μεμονωμένων κινήσεων, δεδομένης της ισχυρής, εξ επόψεως Διεθνούς Δικαίου, θωράκισης της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και του φόβου που υπάρχει διεθνώς ότι νομιμοποίηση των αποσχίσεων θα είναι δυνατόν να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου για μεγάλο αριθμό κρατών».

Δεν διαμορφώσαμε στρατηγική
Δημήτρης Συλλούρης (πρόεδρος Ευρωπαϊκού Κόμματος): «Οι συνθήκες αμέσως μετά την τουρκική εισβολή ήταν τέτοιες, που θα μπορούσαν ν' αξιοποιηθούν προς απαλλαγή από την κατοχή. Δυστυχώς αυτές οι συνθήκες δεν αξιοποιήθηκαν. Η διεθνής κοινότητα, παρά την επιρροή των ΗΠΑ και της Βρετανίας, καταδίκασε την εισβολή. Αρκετά μέλη του ΟΗΕ είχαν δημιουργήσει κλίμα διακείμενο φιλικά προς τη χειμαζόμενη Κυπριακή Δημοκρατία. Εμείς, όμως, δεν καταφέραμε τη δημιουργία αρραγούς θέσης για αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο. Σ’ αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι η πλευρά μας δεν είχε διαμορφώσει συγκεκριμένη θέση και, ως εκ τούτου, δεν είχε χαράξει συγκεκριμένη, αδιαπραγμάτευτη στρατηγική. Αυτό καθιστούσε την ηγεσία έρμαιο των εγχώριων και εξωτερικών πιέσεων, που μας οδήγησαν να έχουμε ως σημαία οδυνηρές διευθετήσεις. Το 1963, όταν η τουρκοκυπριακή κοινότητα παραβίασε τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης, δεν απειλήθηκε η αναγνώριση και η λειτουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία συνέχισε να είναι διεθνώς αναγνωρισμένη μετά την τουρκική εισβολή και την επιβολή διαχωρισμού διά της βίας, ακόμα και μετά την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Από το 2003 και εντεύθεν είναι μέλος της Ε.Ε. Άρα είναι θωρακισμένη και μόνο με τη δική μας υπογραφή μπορεί να από-αναγνωριστεί. Γι’ αυτό, το ΕΥΡΩΚΟ έχει καταθέσει από της ιδρύσεώς του την πρόταση για ευρωπαϊκή λύση και αντιτίθεται σε διευθετήσεις τύπου σχεδίου Ανάν, οι οποίες στοχεύουν στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Μας «έκαψε» η διζωνική
Ιωάννα Παναγιώτου (γενική γραμματέας Οικολόγων): «Η αποδοχή ενός διαπεριφερειακού, δικοινοτικού ομοσπονδιακού μοντέλου λύσης, με τις συμφωνίες κορυφής του '77 και του '79, οδήγησε στην ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να χωρέσει ως περιεχόμενο μια κατ’ ουσίαν συνομοσπονδία με την ταμπέλα της ομοσπονδίας και ο φόβος της αναγνώρισης του ψευδοκράτους είναι ένα χρήσιμο εργαλείο πίεσης για πραγμάτωση αυτού του στόχου. Η πιθανή αναγνώριση δουλεύει συνεχώς σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια μας, πιέζοντας για περαιτέρω υποχωρήσεις, θέτοντας ανά πάσα στιγμή το πλαστό δίλημμα - ομοσπονδία όπως την θέλουν οι Τούρκοι ή διχοτόμηση και αναγνώριση του ψευδοκράτους;
»Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της αναγνώρισης και ίσως σήμερα να είναι και κάπως μεγαλύτερος, αφού αριθμός κρατιδίων στην Κεντρική Ασία και την Αφρική βιώνουν καταστάσεις παρόμοιες με αυτές της Κύπρου και ίσως να αναγνώριζαν το ψευδοκράτος για λόγους δικού τους συμφέροντος αλλά και λόγω στήριξης προς ένα αδελφό ισλαμικό κράτος. Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει ο ισχυρός παράγοντας που λέγεται Κίνημα των Αδεσμεύτων, το οποίο θα αποτελούσε ένα αντίποδα. Μετά το Σχέδιο Ανάν η εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει εξασθενήσει. Όμως η Τουρκία δεν έχει συμφέρον να επιδιώξει αναγνώριση από 3-4 ισλαμικά κράτη, όταν ο στόχος της είναι να εξασκεί έλεγχο σε ολόκληρη την Κύπρο, μέσω μιας συνομοσπονδιακού τύπου ομοσπονδίας, που θα της παρέχει αναγνωρισμένο διεθνώς πολιτικό ρόλο με κοινωνικά, οικονομικά και άλλα οφέλη (π.χ. πλεονεκτήματα στη θαλάσσια οικονομική ζώνη, FIR κλπ)».

ΣΗΜΕΡΙΝΗ

πηγή