Μικροί νάρκισσοι (β')

Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας).

Ένας ματαιόδοξος κόσμος

Ωστόσο, πέρα από την προσωπικότητα κάθε παιδιού, σημαντικό ρόλο για το ματαιόδοξο προφίλ του μπορεί να παίξουν οι γονείς και οι κοινωνικές συνθήκες. Για παράδειγμα, αν οι γονείς δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση, αυτό θα επηρεάσει σίγουρα και το παιδί. Συνήθως οι γονείς προσφέρουν στα παιδιά το ακριβότερο πιστεύοντας πως είναι το καλύτερο. Αυτό όμως που παραβλέπουν είναι πως ένα παιδί χρειάζεται σωστό χτίσιμο της προσωπικότητας και όχι ακριβά υλικά αγαθά. Μακροπρόθεσμα, λοιπόν, αυτή η λανθασμένη καταναλωτικότητα μπορεί να προκαλέσει ναρκισσιστικό τραύμα στο παιδί, μια που η εμφάνισή του περνάει σε πρώτο πλάνο. Κάποιοι κοινωνιολόγοι επιμένουν πως αυτές οι συνήθειες παράγουν μια γενιά ματαιόδοξων και ρηχών νάρκισσων, που η μοίρα τους είναι να αποζητούν μονίμως την κοινωνική αποδοχή. Τα παιδικά παραμύθια αντιμετώπιζαν τη ματαιοδοξία ως κάτι αποτρόπαιο. Θυμηθείτε πόσο γελοίος καταλήγει ο βασιλιάς στο παραμύθι «Τα ρούχα του βασιλιά» από την ανάγκη του να τον θαυμάζουν. Αλλά τι σημαίνει ματαιοδοξία σήμερα; Μήπως αυτό που οι προηγούμενες γενιές ονόμαζαν ματαιοδοξία έχει μετατραπεί σε υγιή αυτοεκτίμηση; Σε μια κοινωνία όπου πρωταγωνιστεί η εικόνα, τα ριάλιτι και η τέλεια ομορφιά, η ματαιοδοξία των ενηλίκων φαντάζει σαν πταίσμα. Και αν όντως συμβαίνει αυτό, πώς μπορούν οι γονείς να αντιμετωπίσουν τη ματαιοδοξία των παιδιών τους; Οι γονείς του 21ου αιώνα θέλουν να μεγαλώνουν παιδιά με αυτοεκτίμηση. Και αυτό γιατί γνωρίζουν πως ένα ντροπαλό και συνετό παιδί θα δυσκολευτεί να επιβιώσει σ’ έναν σκληρό κόσμο. Σύμφωνα πάντως με τους ψυχολόγους, οι γονείς δεν θα πρέπει να σταματήσουν να επαινούν τα παιδιά από φόβο μήπως γίνουν αυτάρεσκα. Αν χαρακτηρίσουμε ένα παιδί ματαιόδοξο, είναι σαν να αποδίδουμε στις σκέψεις του κίνητρα των ενηλίκων, κάτι που τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν.

Πότε υπάρχει πρόβλημα;

Όταν η ματαιοδοξία εμποδίζει το παιδί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, αν εξαιτίας του ναρκισσισμού του παραμελεί τα μαθήματά του ή έχει προβλήματα με τους φίλους του, τότε οι γονείς πρέπει να το αντιμετωπίσουν. Αυτό που θα πρέπει να αποφύγουν όμως είναι να του δημιουργήσουν ενοχές για τη συμπεριφορά του και να απαιτήσουν να αλλάξει. Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει είναι να προσπαθήσουν να του αποσπάσουν την προσοχή. Από την ηλικία των έξι ετών τα παιδιά γίνονται λιγότερο εγωκεντρικά και μπορούν να καταλάβουν τα συναισθήματα των άλλων. Αυτή είναι λοιπόν και η ιδανική ηλικία για να προσπαθήσουν να περιορίσουν την αλαζονεία. Από την άλλη, αν το παιδί δείχνει πως θα εξελιχθεί σε... Μαντόνα, ίσως αυτό που χρειάζεται τελικά είναι να του ενισχύσετε αυτή την τεράστια ιδέα που έχει για τον εαυτό του.