Γκρινιάζει, κάνει φασαρία και σκανταλιές... συμπεριφέρεται άσχημα. Και το χειρότερο; Σας είναι δύσκολο να το αντιμετωπίσετε... Υπάρχει όμως ένας «μαγικός» τρόπος, χωρίς φωνές και τιμωρίες, να επαναφέρετε στην... τάξη το μικρό σας όταν δημιουργεί προβλήματα με τη συμπεριφορά του.
Γράφει ο Hans Grothe, ειδικός σε θέματα διαπαιδαγώγησης και ανατροφής του παιδιού.
Ένας μπαμπάς πήγε με τον τρίχρονο γιο του για ψώνια στο βιβλιοπωλείο. Ο μικρός άγγιζε τα πάντα, τους μαρκαδόρους, τα στυλό, τα πολύχρωμα λούτρινα ζωάκια, τα μπρελόκ κλπ. Όσο κι αν τον συμβούλευε, στην αρχή με καλό τρόπο και ύστερα με αυστηρό, να μην τα πειράζει και να σταματήσει να πιάνει τα πάντα, εκείνος τον αγνοούσε, λες και δεν τον άκουγε καν… Δεν είναι η πρώτη φορά που του δημιουργεί δυσκολίες και πραγματικά ο μπαμπάς του πιτσιρικά δεν ξέρει πώς να αντιδράσει όταν ο γιος του φέρεται έτσι. Βάζει τις φωνές, αλλά αυτό δεν έχει τελικά κανένα αποτέλεσμα…».
Ορισμένες φορές τα παιδιά από αγγελάκια γίνονται... διαβολάκια. Η συμπεριφορά τους είναι εκνευριστική και φέρνει εκτός εαυτού τους γονείς. Άλλοι προσπαθούν με απαγορεύσεις, π.χ. περιορίζοντας το παιδί στο δωμάτιό του, άλλοι με καλοπιάσματα, άλλοι με φωνές, να το… επαναφέρουν στην τάξη. Και όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις όλα αυτά δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Μπορεί το μικρό να σταματήσει να δημιουργεί για λίγο δυσκολίες, αλλά έπειτα συνεχίζει… ακάθεκτο.
Τι κάνουμε, λοιπόν; Χρειάζεται κάποια πιο δραστική τιμωρία; Στην εποχή μας το θέμα της τιμωρίας διχάζει τόσο τους γονείς όσο και τους ειδικούς. Από τη μια προσπαθούμε να καταφεύγουμε όσο το δυνατόν πιο σπάνια -ή ακόμη και καθόλου- στην τιμωρία. Από την άλλη, όμως, τα παιδιά μάς δημιουργούν με τη συμπεριφορά τους προβλήματα τα οποία δεν μπορούμε συνήθως να αντιμετωπίσουμε χωρίς να χρησιμοποιήσουμε κάποια μορφή τιμωρίας.
Αυτό που βασικά μάς ενδιαφέρει σήμερα ως γονείς -και είναι και ο βασικότερος στόχος της διαπαιδαγώγησης του παιδιού μας- είναι να του μάθουμε να φέρεται σωστά και συνετά, συνειδητά, από μόνο του, και όχι επειδή φοβάται την τιμωρία. Θέλουμε να ακολουθεί τους κανόνες, ακόμη και όταν νιώθει ότι δεν το παρακολουθεί κανείς και δεν έχει το φόβο για κυρώσεις. Αυτή η «ελευθερία», όμως, έχει και τις… παρενέργειές της. Δηλαδή, το παιδί γίνεται αλαζονικό και προκλητικό, αναζητά τρόπους να δοκιμάσει τα όριά μας και έτσι κάνει πράγματα που εμείς δεν μπορούμε να τα αποδεχτούμε έτσι απλά. Και ενώ παιδαγωγικά είμαστε σωστοί, στην πράξη δεν ξέρουμε πώς να χειριστούμε από εκεί και έπειτα την κατάσταση. Τι κάνουμε, λοιπόν; Πώς πρέπει να προχωρήσουμε, πώς πρέπει να αντιδράσουμε; Πόσο βοηθούν οι κλασικές μορφές τιμωρίας;
Τιμωρία ναι, όχι… εκδίκηση
Ένας διάσημος «γκουρού» της Παιδαγωγικής στις δεκαετίες του '60 και του ’70, Ο Rudolf Dreikurs, που έχει ασχοληθεί όσο κανείς άλλος με το θέμα της τιμωρίας, ήταν ο πρώτος που είδε την τιμωρία στις σωστές της βάσεις. Δηλαδή, τη διαχώρισε από την εκδίκηση και τα αντίποινα. Γι’ αυτό και σύστηνε στους γονείς να βάζουν στο παιδί τιμωρίες οι οποίες έχουν άμεση και λογική σχέση με το παράπτωμά του. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Εκδίκηση: Αν απαγορεύσω στο μικρό να φάει γλυκό μετά το φαγητό επειδή δεν τακτοποίησε τα παιχνίδια του, τότε η πράξη μου είναι μια καθαρή μορφή εκδίκησης και δεν έχει κανένα νόημα και αποτέλεσμα.
Λογική τιμωρία: Αντίθετα, αν πω στο παιδί «Δεν θα φας κέικ, αν δεν φας όλο το φαγητό σου», τότε υπάρχει μια λογική αντιστοιχία ανάμεσα στην πράξη του παιδιού και στην τιμωρία που του βάζουμε και η απαγόρευσή μας δεν ακούγεται σαν αντίποινα, σαν κάτι αυθαίρετο που πηγάζει από τη δική μας εξουσία.
Η τιμωρία που εκλαμβάνεται από τα παιδιά σαν εκδίκηση, τα κάνει να παραφέρονται. Τα μικρά αισθάνονται ότι οι γονείς τα μεταχειρίστηκαν άδικα και σχεδιάζουν τη… ρεβάνς. Οι παράλογες τιμωρίες και τα συναισθήματα εκδίκησης που γεννούν, δηλητηριάζουν μακροπρόθεσμα τις σχέσεις γονιών και παιδιών και δημιουργούν ένα άσχημο κλίμα μεταξύ τους.
Αντίθετα, οι λογικές τιμωρίες, αυτές δηλαδή που έχουν μια λογική, συνδέονται άμεσα με τη σκανταλιά του παιδιού (είναι δηλαδή μια φυσική συνέπεια της πράξης του) και μας βοηθούν να αποφύγουμε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις.
Να δύο παραδείγματα τέτοιων «λογικών» τιμωριών:
Ένα οκτάχρονο παιδί που έσπασε πάνω στα νεύρα του ένα βάζο, θα πρέπει να συμμετέχει με το χαρτζιλίκι του στην αγορά του καινούργιου βάζου.
Ένα πεντάχρονο κοριτσάκι που κάθε πρωί κάνει νάζια με το ντύσιμό της και φτάνει με καθυστέρηση στον παιδικό σταθμό, θα πρέπει κάποια μέρα να την αφήσουν οι γονείς να πάει μισοντυμένη ή ακόμη και με τις πιτζάμες στο σχολικό.
Η λογική πίσω από αυτές τις τιμωρίες είναι… «ό,τι κάνεις, το πληρώνεις». Δηλαδή, μόνο αν ένα παιδί αναγκαστεί να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του και της συμπεριφοράς του, μαθαίνει εγκαίρως να υπακούει και να κάνει το σωστό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου