Παιδεία β'

Φώτης Κόντογλου

Ας πούμε τα σημερινά μας. Τα σχολειά - αν βγάλει κανένας λίγα στην μπά­ντα— τ' άλλα όλα δουλεύουν για να βγάλουνε λεβαντίνους κι όχι Έλληνες, μ' όλα τα ψευτοελληνικά εξωτερικά πασαλείμματα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς πού διδάσκουνε τα παιδιά μας κινήσανε από το χω­ριό, και πέσανε με τα μούτρα στα «μοντέρνα». Γινήκανε θεριακλήδες του μοντερνισμού. Ο νους κι ο λογισμός τους, μέρα-νύχτα, στριφογυρίζει στις μοντέρνες ανοησίες. Την Ελλάδα δεν θέλουνε μηδέ να την ακούσουνε, την «Ψω­ροκώσταινα» ! Δεν υπάρχει πιο αντιπαθητικό και πιο μικρόμυαλο πλάσμα από τον ξιππασμένο άνθρωπο πού αρνή­θηκε το γάλα της μάνας του και ρεμπεύεται κιόλας γι' αυτό το κατόρθωμα.

Λοιπόν, από τέτοιους δασκάλους τί θα μάθουνε τα παιδιά μας, τα κακόμοιρα τα παιδιά μας; Θα μάθουνε, πώς για να γίνει κανένας σπουδαίος και για να φαίνεται πώς είναι έξυπνος, πρέπει να μην έχει τίποτα ελληνικό απάνω του. Ακόμα και το μόρτικο ύφος, πού είναι σήμερα της μοντέρνας μόδας, πρέπει να είναι ξενικό, τεντυμποϊκό. Είτε βιβλίο, είτε τραγούδι, είτε παιδικό θέατρο, είτε χορός, είτε προσευχή, όλα πρέπει να μην είναι ελληνικά, για να είναι καλά για τους μαθητές των σκολειών μας. [...] Λοιπόν, θαρρώ πώς άνθρωπος πού έχει έστω και μια στάλα ελληνικό αίμα μέσα στις φλέβες του, ή και μοναχά λίγη φυσική ευαισθησία, δηλαδή πού δεν είναι από κείνους πού σφεντονιστήκανε μονομιάς από τη στρούγκα στην πολυ­κατοικία, θαρρώ λοιπόν, πώς δεν μπορεί να αντέξει [...] τέ­τοια μασκαριλίκια πού βλέπουνε κι ακούνε τα παιδιά μας κ' η ψυχή τους πλάθεται «ελληνοπρεπώς». [...] Τραγουδάνε με ευρωπαϊκή μουσική (όχι με ελληνική, για τ' όνομα του Θεού!) πώς η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει!

Η πνευματική ξενοδουλεία μας, 5.1.1960