Η γλώσσα του Νεοέλληνα - Χρήστος Γιανναράς

Η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω. Ή Ίστανμπούλ δεν μπορεί να ξαναγίνει Κων­σταντινούπολη, ούτε το πολυτονικό να αποτελέσει και πάλι τον καθολικό τρόπο της ελληνικής γραφής. Η έκπτωση από υψηλότερο σε χαμηλότερο επί­πεδο πολιτισμού δεν αντιστρέφεται. [...] Αν απρόσμενα χαριζόταν σήμερα στους Έλληνες η Ίστανμπούλ, το δώρο θα ήταν άδωρο. Όχι ακτινοβολία ελληνικής ευγένειας και αρχοντιάς δεν θα μπορούσαμε να της προσδώσουμε, άλλα ούτε το παρελθόν της δεν είμαστε ικανοί να διαχειριστούμε — το αποδείχνουμε στη σημερι­νή Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Αν με ανάλογες παραμυθένιες πιθανότητες κάποια ελλη­νική κυβέρνηση αποφάσιζε να εισαγάγει και πάλι το πο­λυτονικό στα σχολειά (τη διδασκαλία των αρχαίων ως θεμελιώδες γλωσσικό μάθημα), εξ ίσου άδωρο θα ήταν το δώρο. Τα είκοσι χρόνια του χάσματος πού έχουν ήδη παρεμβληθεί στη γλωσσική μας συνέχεια, θα απέδειχναν ουτο­πικό, μη λειτουργικό το εγχείρημα.

Όταν διακόπτεται η συνέχεια της ζωής, το ρίζωμα σε πανάρχαια πατρογονικά εδάφη ή στη γλώσσα (στη γλώσ­σα πού είναι το «σπίτι» της ύπαρξης μας, καθώς έλεγε ο Χάιντεγκερ), η απώλεια είναι οριστική. Ό,τι χάθηκε μπορεί να ξανακερδηθεί ως μάθηση από κάποιους ελαχίστους λογίους, αλλά δεν είναι δυνατό να συγκροτήσει και πάλι καθολικό λαϊκό βίωμα.

Χρήστος Γιανναράς

Η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω, 1996