Μικρέ μου Πινόκιο! (β')

Της Τούσας Ζάππα

Μην το πείτε ψεύτη

Τι πρέπει όμως να κάνει ο γονιός σε αυτές τις περιπτώσεις; Κατ’ αρχήν, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλέσετε το παιδί «ψεύτη». Δεν χρειάζεται καν να το μαλώσετε. Μπορείτε απλώς να το επαναφέρετε στην τάξη και να του πείτε ποια είναι η αλήθεια. Ή ακόμα, ήρεμα κι απλά, βοηθήστε το να ξεκαθαρίσει ποιο είναι το πραγματικό και ποιο το φανταστικό. Δώστε του να καταλάβει με παραδείγματα αυτές τις διαφορές. Η τιμωρία είναι το πλέον ακατάλληλο μέσο. Προτιμήστε να του εξηγήσετε πού έκανε λάθος και κυρίως να του δώσετε το σωστό παράδειγμα.

Αν δεν θέλουμε ένα παιδί να λέει ψέματα, θα πρέπει οι άνθρωποι που αποτελούν γι’ αυτό πρότυπο, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, να μην το τιμωρούμε όταν λέει την αλήθεια. Όταν, για παράδειγμα, ρωτάμε ποιος έκανε μια αταξία και το παιδί ομολογήσει το φταίξιμό του, αν το μαλώσουμε, θα είναι σαν να του δείχνουμε ότι την επόμενη φορά το να πει την αλήθεια δεν πρόκειται να το βοηθήσει. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να του δείξουμε τις φυσικές συνέπειες των πράξεών του. Το παιδί συνήθως εκλαμβάνει ως τιμωρία τις φωνές, το θυμό και τον κακό τρόπο της μητέρας ή του πατέρα του. Όταν με ψυχραιμία και ηρεμία ο γονιός του δηλώσει, π.χ., «χάλασες το DVD, λυπάμαι πάρα πολύ, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα δεις ταινία το απόγευμα», αυτό δεν είναι τιμωρία, είναι φυσική συνέπεια των πράξεών του κι έτσι είναι πολύ πιο εύκολο για το παιδί να δεχτεί ότι το έκανε. Ακόμα, κάνουμε μια συζήτηση μαζί του ώστε να καταλάβει ότι τα ψέματα δεν βοηθάνε και ότι μερικές φορές μπορεί ένα ψέμα βραχυπρόθεσμα να βοηθήσει ή να ακούγεται καλό, αλλά μακροπρόθεσμα θα αποκαλυφθεί η αλήθεια κι αυτό θα είναι τελικά εις βάρος του.

Όταν το παρακάνει

Κάποιες φορές τα ψέματα δεν είναι απλή ιστορία. Κυρίως όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε το βαρόνο Μινχάουζεν μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Όταν τα παιδιά αρχίσουν να λένε το ένα ψέμα πίσω απ’ το άλλο και οι συζητήσεις τους περιλαμβάνουν περισσότερα ψέματα παρά γεγονότα, τότε έχουμε ένα σημαντικό πρόβλημα. Αν το παιδί φτάσει στο σημείο να υπερβάλλει συνέχεια, ειδικά μετά την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, πρέπει να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει στην ψυχή του και για ποιο λόγο καταφεύγει στα ψέματα. Είναι πολύ πιθανόν αυτό να γίνεται είτε γιατί νιώθει ανασφάλεια είτε γιατί υπάρχουν κάποια προβλήματα τα οποία δεν μπορεί να διαχειριστεί με άλλο τρόπο. Τότε χρειάζεται σοβαρή αντιμετώπιση και η βοήθεια ειδικού. Μέχρι την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, όμως, δεν θα πρέπει να ανησυχούμε, μια που τα ψέματά του χαρακτηρίζονται ως… αθώα. Είναι τα μικρά ψεματάκια που βοηθάνε σιγά σιγά ένα παιδί να καταλάβει τι είναι αλήθεια.

Γονεϊκά ψέματα

«Άντε καλέ που πονάει η ένεση!», «Η μαμά δεν θα αργήσει!», «Το σιρόπι είναι πολύ νόστιμο». Πολύ συχνά εμείς οι γονείς επαναλαμβάνουμε μικρά ψεματάκια προκειμένου να καθησυχάσουμε τα παιδιά μας. Με αυτό τον τρόπο –άθελά μας– εμπλεκόμαστε κι εμείς σε μια διαδικασία εξαπάτησης. Θα είναι πιο ειλικρινές από μέρους μας αν κάθε φορά που πηγαίνουμε στη δουλειά τού λέμε πότε ακριβώς θα επιστρέψουμε. Θα πληγωθεί ίσως περισσότερο στην αρχή, όμως μετά θα καταλάβει πως η μαμά του πάντα επιστρέφει.