ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
« Είπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην. Άνθρωπος τις ην πλούσιος…… πτωχός δε τις ονόματι Λάζαρος»
Ακούγοντας κανείς την σημερινή ευαγγελική περικοπή του πλουσίου και του Λαζάρου αναρωτιέται ποιον από τους δύο να ζηλέψει : τον πλούσιο ή τον Λάζαρο. Κι’ αυτό γιατί και στις δύο περιπτώσεις στη ζωή τους κυριαρχεί η έννοια του μηδέν.
Στην παραβολή ο Χριστός κάνει μια λεπτή και σοβαρότατη παρατήρηση : « εγένετο δε αποθανείν τον πτωχόν…. απέθανεν δε και ο πλούσιος και ετάφη». Επομένως τη ζωή και των δύο τη σκιάζει ο θάνατος, το χάος, το μηδέν και το τίποτα.
Ας δούμε πρώτα την περίπτωση του πλουσίου.
Είναι πράγματι ένας ήρωας, αλλά ο ηρωισμός του είναι ο τραγικός. Γνωρίζει ότι τον απειλεί το μηδέν και το χάος και ζητάει ν’ αποφύγει την απειλή με τη λήθη που του προσφέρει η συνεχής κατανάλωση υλικών αγαθών. Η λήθη αποτελεί φυγή μπροστά στην αλήθεια η οποία του φαίνεται τραγική. Μια ψευδής προϋπόθεση αποτελεί το έδαφος για την απώλεια της ζωής που του φαντάζει αληθινή. Η συνειδητοποίηση του επερχόμενου τέλους εκμηδενίζει τη ζωή, όταν δεν υπάρχει στη ζωή ελπίδα. Αυτό το γνωρίζει καλά ο πλούσιος της παραβολής και επειδή δεν έχει ελπίδα θέλει με κάθε τρόπο να αγνοεί το τέλος του. Η χωρίς ελπίδα ζωή απεχθάνεται τη μνεία του τέλους με το μηδέν. Ο άνθρωπος αυτός ζει σαν να μην τελειώνει ποτέ η ζωή του. Η τρομερή υπόθεση της ανυπαρξίας που φαίνεται να έρχεται απωθείται από τον πλούσιο στα σκοτεινά υπόγεια του υποσυνειδήτου του επειδή δεν έχει ελπίδα.
Τα λόγια του ιερού ευαγγελίου είναι χαρακτηριστικά: « άνθρωπος τις ην πλούσιος και ενεδιδύσκετο πορφύραν και βύσσον ευφραινόμενος καθ’ ημέραν λαμπρώς». Ήταν ανεβασμένος στην κορυφή των ψευδαισθήσεων του γι’ αυτό και η πτώση του έκανε πάταγο.
Ας έλθουμε τώρα στον πτωχό Λάζαρο.
Είναι κι’ αυτός ένας ρεαλιστής ήρωας.
Είναι ρεαλιστής στην επίγνωση της ανθρώπινης κατάστασης, αφού εκ των πραγμάτων γνωρίζει, ότι ο θάνατος ανήκει στη ζωή και η ζωή στο θάνατο. Ο Λάζαρος υπάρχει ως πιστός μπροστά στη δυνατότητα του τέλους που διέπει αναπόφευκτα τη ζωή. Ο πτωχός Λάζαρος γίνεται ισχυρός με την ελπίδα. Στη συνείδηση του πιστού Λαζάρου η ζωή συναρτάται προς τον θάνατο και ο θάνατος προς τη ζωή. Αλλά δεν είναι ο θάνατος το έσχατο κριτήριο για τη ζωή. Είναι η ζωή το έσχατο κριτήριο για τη ζωή.
Ούτε στη ζωή ούτε στο θάνατο ο Λάζαρος αισθάνεται μόνος του. Όχι γιατί τον περιβάλλει η κοινωνία της αγάπης, αλλά διότι τον περιβάλλει ο ίδιος ο Θεός. Γι’ αυτό από την περίοδο της κρίσης βγήκε νικητής. Αυτό είναι ίδιον της χριστιανικής πίστης, να βγαίνει σε περιόδους κρίσεων νικήτρια, όταν κάποιοι άνθρωποι , όπως ο πλούσιος της παραβολής ,εμφορούμενοι από πλούσια μηδαμινότητα γίνονται με έργα και λόγια πλούσιοι κήρυκες του μηδενός και του χάους.
Ο χριστιανός ζει την πίστη του ως ελπίδα. Και λόγω αυτής της ελπίδας ξεπερνάει την μηδαμινότητα με την αλήθεια και την ματαιότητα με την πλουσιότητα. Μ’ ένα λόγο ο Λάζαρος ξεπερνάει τη μηδαμινότητα του πλουσίου και με την πίστη και την ελπίδα του αντιστέκεται σε μια πληθωρική καταναλωτική συμπεριφορά που κατακλύζει την επιφάνεια ,αλλά αφήνει ανεπηρέαστο το βάθος της ζωής.
Μπορεί θέσει κανείς το εξής ερώτημα: μήπως με όλα αυτά γίνεται προσπάθεια να ξεφύγουμε το τρομακτικό πρόβλημα της αντίθεσης μεταξύ πτωχών και πλουσίων;
Ασφαλώς και όχι. Διότι η παραβολή όχι μόνο δεν παραβλέπει το πρόβλημα, αλλά το φέρνει στην επικαιρότητα χωρίς ωραιοποιήσεις και ταυτόχρονα τονίζει πως η αντίληψη που έχει ο άνθρωπος για τη ζωή και το θάνατο επηρεάζει βαθύτατα την οικονομική του συμπεριφορά.
Στο σημείο αυτό αξίζει να περάσουμε στη δεύτερη εικόνα της σημερινής παραβολής όπου παρουσιάζεται ο φτωχός Λάζαρος, μετά θάνατο να πλέει σε πελάγη ευτυχίας στους κόλπους του πατριάρχη Αβραάμ.
Με την εικόνα αυτή το ευαγγέλιο δείχνει, ότι το καλύτερο κοινωνικό οικονομικό σχήμα είναι εκείνο που εξασφαλίζει σε κάθε κατάσταση την προσωπική αξιοπρέπεια και την προσωπική ελευθερία, διαφυλάσσοντας αυτή την ελευθερία από τη φυσική φτώχεια και την κοινωνική υποδούλωση.
Αυτό δεν μπορούσε να το καταλάβει ο πλούσιος της παραβολής που τον διακρίνει ο οικονομικός εγωισμός. Με την κατανάλωση απομονωνόταν από τον κόσμο και τον συνάνθρωπο. Έτσι έβλεπε το Λάζαρο εγκλωβισμένο μέσα στη φτώχεια και την αρρώστια και δεν έκανε τίποτα ή μάλλον έκανε ελάχιστα. Μια ανώδυνη ελεημοσύνη έδινε στο Λάζαρο λίγα ψίχουλα. Μ’ άλλα λόγια καθιέρωνε ένα απαράδεκτο κοινωνικό σχήμα στο οποίο η φιλανθρωπία γίνεται αντιληπτή ως αδυναμία, απαξία, ανώδυνη, αλλά επαίσχυντα. Το σχήμα αυτό το κατακρίνει ο Χριστός παρουσιάζοντας τον Αβραάμ να λέει στον πλούσιο : « μεταξύ ημών και υμών χάσμα μέγα έστιν».
Ο Χριστός όμως κάνει και κάτι άλλο ακόμα.
Στο τελευταίο σημείο της παραβολής παρουσιάζει τον πλούσιο στην κόλαση και παρακαλεί τον Αβραάμ να στείλει το Λάζαρο στ’ αδέλφια του και να τα προειδοποιήσει για το τι πρέπει να κάνουν, Ο Αβραάμ αρνείται λέγοντας ότι έχουν τον Μωυσή και τους προφήτες για να διδαχθούν.
Ο πλούσιος επιμένει ισχυριζόμενος ότι μόνο ένα θαύμα θα τους σώσει. «ο δε είπε. Ουχί πάτερ Αβραάμ αλλ’ εάν τις εκ των νεκρών πορευθεί προς αυτούς μετανοήσουσιν». Το αίτημα και πάλι απορρίπτεται: « είπε δε αυτώ, ει Μωυσέως και των προφητών ουκ ακούσουσι, ουδέ εάν τις των νεκρών αναστεί πεισθήσονται».
Το νόημα αυτών των λόγων είναι συγκλονιστικό. Ο Χριστός υποστηρίζει πως το κοινωνικό πρόβλημα δεν επιλύεται με θρησκευτικό ή άλλου είδους λαϊκισμό, αλλά με σοβαρότητα και ευθύνη. Ακόμα περισσότερο ο χριστιανισμός δεν μπορεί να παίζει το ρόλο του φρουρού του α ή β συστήματος με θαύματα. Μπορεί .όμως από τη μια να αρνείται στα συστήματα αυτά την εκμετάλλευση, την κερδοσκοπία, την πλεονεξία, την απανθρωπιά, τη σκληρότητα και από την άλλη να ζητάει από όλα τα οικονομικά συστήματα το σεβασμό στο πρόσωπο και αξιοπρέπεια και ελευθερία, στην εικόνα του Θεού. Και συνεπώς η σημερινή παραβολή είτε φωτίζει είτε απειλεί τα διάφορα οικονομικά συστήματα ανάλογα.
Η ετήσια έκθεση του Ο.Η.Ε. για την παγκόσμια ανάπτυξη έδειξε, ότι 225 άνθρωποι εκατομμυριούχοι έχουν όσα χρειάζονται για να ζήσουν 25 εκατομ. Πάμπτωχοι του κόσμου. Επίσης έδειξε ότι 1 δισεκατομ. Άνθρωποι έχουν μόνο 1 δολ. Εισόδημα την ημέρα και φυσικά δεν έχουν όνειρα για τροφή, νερό, σπίτι, ρούχα, περίθαλψη, εκπαίδευση. Ακόμα έδειξε ότι στις θεωρούμενες ανεπτυγμένες χώρες ξοδεύονται για την παιδεία 6 δισεκατ. δολ., για νερό και ύδρευση 8 δισεκατ. δολ., για διατροφή και περίθαλψη 3 δισεκατ. δολ., ενώ για στρατιωτικές δαπάνες τρισεκατομμύρια δολάρια.
Σ’ ένα τέτοιο κόσμο λοιπόν η παρουσία των Αγίων βρίσκεται στο περιθώριο μαζί με τους απόκληρους της γης. Το σημερινό ευαγγέλιο όμως προειδοποιεί: προσέξτε, γιατί η αντίθεση μεταξύ αφθονίας και στερήσεως μοιάζει σαν να είναι ένα σώμα δεμένο μ’ ένα πτώμα που όμως θέλει να ζήσει.
Συνέλθετε λοιπόν πριν το πτώμα μυρίσει και φάει το σώμα. Διότι σε κάθε περίπτωση ο Χριστός θα είναι με τον Λάζαρο.
Καλή Κυριακή.
π.Γ.Στ.