Σάββατο 30 Μαρτίου 2013

ΚΥΡΙΑΚΗ Β΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά)



Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ :

Η ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ Η ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
εν ολίγοις
  
          Η σημερινή Β΄ Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγ. Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά. Η Εκκλησία τιμά σήμερα  έναν αγωνιστή ιεράρχη και πρόμαχο της Ορθοδοξίας, που αγωνίσθηκε σ’ ολόκληρη τη ζωή του για την αλήθεια, την αγάπη, την ανόθευτη πίστη και την πνευματική καλλιέργεια των πιστών.
          Έζησε σε εποχή έντονων κοινωνικών αναστατώσεων-14ος αι.- και σε μια περίοδο που η ορθοδοξία  ήρθε αντιμέτωπη με τον ορθολογισμό της Δύσης με κύριο αντίπαλο τον μοναχό Βαρλαάμ τον Καλαβρό.
          Ο Άγ. Γρηγόριος, αγιορείτης μοναχός –ησυχαστής και φορέας της νηπτικής-παράδοσης- αναδείχθηκε ο κατ’ εξοχήν υπερασπιστής του ησυχαστικού κινήματος. Υπήρξε σπουδαίος εκκλησιαστικός συγγραφέας και άριστος θεολόγος. Η Εκκλησία μας τον αναγνώρισε ως μεγάλο Πατέρα και διδάσκαλο.
          Η ιερά μνήμη του σήμερα μας δίνει την ευκαιρία να αναφερθούμε σε δύο σπουδαία σημεία της παλαμικής θεολογίας: την ύπαρξη και τη γνώση του Θεού.
          Η υπόθεση της ύπαρξης του Θεού δεν είναι σημερινό πρόβλημα, αλλά έχει διαχρονική σημασία. Λ.χ. στον προχριστιανικό κόσμο λίγοι φιλόσοφοι αρνούνταν τον Θεό. Οι περισσότεροι κατέληγαν από τη φιλοσοφία στη Θεολογία. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο της στρατευμένης αθεΐας. Και οι λόγοι που την προκαλούν είναι αρκετοί με κυριότερη αιτία την αμαρτία, γιατί σκοτίζει  τον νου του ανθρώπου και δεν του επιτρέπει να δει τον Θεό. Είναι γνωστό σε πολλούς το «ο Θεός πέθανε» του διακηρύττουν οι σύγχρονοι άθεοι.
          Πρέπει να πούμε όμως ότι δεν είναι δυνατό να αποδειχθεί με επιστημονικό τρόπο η ύπαρξη του Θεού. Αυτό ξεφεύγει από την δυνατότητα και την αρμοδιότητα του ανθρώπου. Η υπόθεση του Θεού δεν έχει σχέση με τη νόηση, αλλά με την καρδιά του ανθρώπου και την ελεύθερη επιλογή του.
          Γι’ αυτό και το πρόβλημα δεν είναι αν μπορεί ο άνθρωπος να νοήσει τον Θεό. Ο Άγ. Γρηγόριος μας διδάσκει, ότι ο άνθρωπος μπορεί να γευθεί την παρουσία Του. Όχι βέβαια να γνωρίσει την ουσία του Θεού, γιατί αυτό θα οδηγούσε στον πανθεϊσμό, αλλά να μεθέξει των ακτίστων ενεργειών Του.
          Ο ίδιος ο Θεός αυτό-αποκαλύπτεται με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου. Έτσι ο Θεός δεν είναι απών από την ιστορία και άγνωστος. Γίνεται γνωστός στο πρόσωπο του Χριστού. Ο Θεός δεν είναι μία απρόσωπη δύναμη όπως έλεγαν οι φιλόσοφοι, αλλά είναι ο ΩΝ, Αυτός που υπάρχει και είναι Ένας, μοναδικός και Ζωοδότης.
Η πίστη στο Θεό δεν συνδέεται με τη νοησιαρχία, αλλά κυρίως με την προσωπική βίωση της. Η ένθεη ζωή μεταξύ ενός πιστού και ενός απίστου βρίσκεται στο ότι ο πιστός δεν αποδέχεται απλά την  ύπαρξη του Θεού, αλλά η πίστη αυτή μεταμορφώνει τη ζωή του. Και η εμπειρία αυτή ήταν διαδεδομένη μεταξύ των ησυχαστών της εποχής του Αγ. Γρηγορίου.
Οι ησυχαστές με την αδιάλειπτη νοερά ή καρδιακή προσευχή και με την κάθαρση της καρδιάς πετύχαιναν τη μέθεξη της άκτιστης χάρης του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος μπορεί να έλθει σε επικοινωνία με τον Θεό ήδη από την παρούσα ζωή δια της μετοχής του στις άκτιστες θεωτικές ενέργειες του Θεού. Η έλλαμψη του άκτιστου φωτός είναι απόδειξη του  «καθ’ ομοίωσιν» του ανθρώπου προς τον Θεό. Και εξ αιτίας αυτής της μεταμόρφωσης του Θαβωρείου φωτός καταλαβαίνουμε και την τιμή και ευλαβική προσκύνηση των αγίων και  ιερών λειψάνων των Αγίων της Εκκλησίας μας, τα οποία ευωδιάζουν και θαυματουργούν.
Αποτελεί μάλιστα ιδιαίτερη ευλογία και επιβεβαίωση της θέωσης του κτιστού ανθρώπου η παρουσία του ιερού λειψάνου του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά στον ομώνυμο Ι. Ναό στη βυζαντινή συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη.   
Καλή Κυριακή

π.Γ.Στ.

Τη αυτή ημέρα...


Τη αυτή ημέρα Κυριακή Δευτέρα των Νηστειών,
 μνήμην επιτελούμεν του εν αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου, 
Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά.

Φωτός λαμπρόν κήρυκα νυν όντως μέγαν.
Πηγή φάους άδετον άγει προς φέγγος.

Ταις αυτού πρεσβείαις, ο Θεός, ελέησον, και σώσον ημάς.



Προσόμοιον  Ήχος Β΄. Ποίοις ευφημιών άσμασιν

Ποίοις ευφημιών άσμασιν, ανυμνήσωμεν τον ιεράρχην;
της θεολογίας την σάλπιγγα, το πυρίπνουν στόμα της χάριτος,
το σεπτόν του πνεύματος δοχείον, τον στύλον της Εκκλησίας
τον ακράδαντον, το μέγα της οικουμένης αγαλλίαμα, 
τον ποταμόν της σοφίας, του φωτός τον λύχνον, 
τον αστέρα τον φαεινόν,
τον την κτίσιν άπασαν καταλαμπρύνοντα.


Απολυτίκιον. Ήχος πλ. δ΄
  
Ορθοδοξίας ο φωστήρ, Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε, των μοναστών η καλλονή, των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος, Γρηγόριε  θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης το καύχημα, κήρυξ της χάριτος, ικέτευε δια παντός, σωθήναι τας ψυχάς ημών.


"Την πάνσεπτον εγκράτεια..."





«Την πάνσεπτον εγκράτειαν, εναρξώμεθα φαιδρώς, ακτίνας απολάμποντες, των αγίων εντολών, Χριστού του Θεού ημών. Αγάπης την λαμπρότητα, προσευχής την αστραπήν, αγνείας καθαρότητα, ευανδρίας την ισχύν, όπως λαμπροφόροι προφθάσωμεν, εις την αγίαν και τριήμερον Ανάστασιν, την καταλάμπουσαν αφθαρσίαν τω κόσμω»

Καθαρά Δευτέρα εις τον όρθρον

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2013

Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


«Τα μεγάλα αυτώ χαρίζου, μη τα μικρά»


  Να του χαρίζεις τα μεγάλα, όχι τα μικρά. "Άκουε τον Παύλο που λέγει: «Aνατρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Να μη φροντίζεις να τον κάνεις ρήτορα, αλλά να τον εκπαιδεύεις να φιλοσοφεί. Διότι όταν δεν υπάρχει η ρητορεία, δεν υφίσταται καμία βλάβη, όταν όμως δεν υπάρχει η φιλοσοφία, κανένα κέρδος δεν προκύπτει από τους αμέτρητους ρητορικούς λόγους.
Χρειάζονται τρόποι κι όχι λόγια, ήθος και όχι ικανότητα, έργα και όχι λόγια. Αυτά φέρνουν την Βασιλεία του Θεού, αυτά χαρίζουν και τα πραγματικά αγαθά.
Μην εξασκείς τη γλώσσα του, αλλά καθάριζε την ψυχή του. Δεν τα λέω αυτά για να σε εμποδίσω να μορφώνεις έτσι το παιδί σου, αλλά να σε εμποδίσω να προσφέρεις μόνο εκείνα."

Πηγή: Αγ. Ιωάν. Χρυσοστόμου, «Προς Εφεσίους ΚΑ΄ ΕΠΕ 21, 250-258)

Οι αρετές γίνονται γνωστές από τις πράξεις κι όχι από τα λόγια


«Εκείνον που είναι ζηλωτής της θείας διδασκαλίας, δεν τον παρουσιάζουν τέτοιον τα λόγια του, αλλά η έμπρακτη εφαρμογή των λόγων. Γιατί ούτε και ο αρχαίος αντάρτης, επειδή χρησιμοποίησε τα θεία λόγια, όταν πείραζε τον Κύριο, ήταν αξιέπαινος για τον λόγο αυτόν ότι τα εγνώριζε, αλλά απορριπτέος και απόβλητος, γιατί, ενώ τα γνωρίζει, δεν τα εφαρμόζει. Εάν λοιπόν δεν θέλεις να φαίνεσαι καινός περιεχομένου και ότι έχεις την αρετή μόνο στη γλώσσα, φανέρωσέ την με τα έργα σου. Γιατί ούτε ο Γολιάθ κέρδισε τίποτε με την εξαιρετική πανοπλία του, αφού δεν είχε τα εσωτερικά βοηθήματα.

Πηγή: Ισιδώρου Πηλουσιώτου, Επιστολή 180, προς Θεοφρόνιο


Πέμπτη 28 Μαρτίου 2013

Αφιερωμένο στους Έλληνες



 
"Λαχταρούμε την αλήθεια
μα δεν έχουμε φως αρκετό
να την ζήσουμε τώρα.
Ας περιμένουμε να τελειώσουν
Τα ψέματα κι ίσως βρεθή
η αλήθεια στον πόνο
που δημιούργησε το ψέμα."

Παύλος Βρέλλης

Καθημερινά σήματα πορείας




« Εν λιμώ ρύσεταί σε εκ θανάτου, εν πολέμω
δε εκ χειρός σιδήρου λύσει σε» (Ιώβ 5, 20)

          Ο λιμός και ο πόλεμος είναι δύο μεγάλα κακά, έχουν ως αιτία την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό, την επικράτηση της ανομίας και της αδικίας, την κατάργηση του νόμου και της αγάπης προς τον πλησίον. Όσοι έζησαν σε μέρες λιμού και στερήσεων, και όσοι δοκίμασαν τη φρίκη του πολέμου και της δουλείας, γνωρίζουν πόσο μεγάλες είναι αυτές οι δοκιμασίες.
          Αλλ’ ακριβώς οι περιστάσεις αυτές έρχονται να επιβεβαιώσουν τη μεγάλη αλήθεια που αναφέρει ο λόγος του Θεού. Σε εποχή λιμού ο Θεός θα σε γλυτώσει από τον θάνατο. Αυτός που έδωκε τα αγαθά για να συντηρούν τη ζωή του ανθρώπου, αυτός θα φροντίσει ώστε οι πιστοί να μη πεθαίνουν από την πείνα.
Και στον καιρό του πολέμου, ο λόγος του Θεού θα σε σώσει από τη φονική δύναμη των όπλων και του εχθρού.
          Ο Δημιουργός Θεός που μας χάρισε τη ζωή, θα ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για όσους ελπίζουν σ’ Αυτόν. Και είναι ικανός να τους προφυλάξει και να τους σώσει από μεγαλύτερους κινδύνους.

Πηγή: Δ. Γ. Παναγιωτοπόυλου, «Από την Πηγή  της Αλήθειας»  

Το παιδί είναι η γέφυρα



  " Το παιδί αποτελεί μία γέφυρα μεταξύ των συζύγων, ώστε οι τρείς γίνονται ένα σώμα, καθώς το παιδί συνδέει και από τις δύο μεριές τον καθένα. Διότι όπως εάν υπάρχουν δύο πόλεις και τις διαιρεί εντελώς κάποιος ποταμός, γίνεται μία πόλις, εάν μία γέφυρα συνδέει το ένα μέρος της πόλεως με το άλλο, έτσι συμβαίνει κι εδώ. Και πιο πολύ, όταν η γέφυρα αυτή είναι από την ίδια ουσία του καθενός για τον ίδιο σκοπό όπως το σώμα και η κεφαλή είναι ένα σώμα, διαιρείται όμως με τον τράχηλο.
          Αλλά συνδέονται μάλλον ή διαιρούνται, διότι βρισκόμενος στη μέση ενώνει και τα δύο. Και το ίδιο συμβαίνει, όπως, εάν κάποιος χορός, ενώ είναι χωρισμένος στα δύο, θελήσει να λάβει το ένα μέρος του από εδώ και το άλλο από τα δεξιά και κάνει έτσι ένα. Ή όπως εάν είναι συγκεντρωμένοι αυτοί και απλώνοντας τα χέρια γίνονται ένα, διότι τα χέρια που έχουν απλωθεί, δεν επιτρέπει να είναι δύο.
          Γι’ αυτό λοιπόν και με ακρίβεια είπε, δεν θα είναι ένα σώμα, αλλά «σε ένα σώμα», συνδεόμενοι δηλ. με το σώμα του παιδιού."

Αγ. Ιωάν. Χρυσόστομος

Τετάρτη 27 Μαρτίου 2013

Περί του πνευματικού αγώνος




          Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών κ. κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

          «…..Πολλάκις αισθάνομαι λύπην βαθυτάτην στην ψυχή μου, όταν σκέπτομαι ότι λίγοι αγωνίζονται σωστά και συνειδητά τον καλόν αγώνα κατά την διάρκειαν της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αλλά και καθ’ όλην την διάρκεια του έτους και ακόμη λιγότεροι φθάνουν στο τέρμα.
          Είναι φανερό ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν «βίον επίπλαστον», χωρίς ιδιαίτερο κόπο και πνευματική άσκηση, και για τούτο έχουν αδύναμες πνευματικές αισθήσεις και δεν αντέχουν στους δεινούς ανέμους των φρικτών πειρασμών. Έτσι, ενώ κάνομε λόγο για την πνευματική ζωή, πόρρω απέχομε αυτής, και ενώ ετοιμαζόμαστε για τον εορτασμό του Πάσχα, ουδέν επιτυγχάνομε, αφού δεν κατορθώνομε το πέρασμά μας από το σκοτάδι στο φως, από τα πρόσκαιρα και τα βοσκηματώδη, στη χαρά των τέκνων της Βασιλείας του Θεού.
          Η δυνατότης υπάρχει και η χάρις πλουσία δίδεται παρά Κυρίου. Ας καταθέσωμε την θέληση μας και την υπομονή μας για τον σωστό πνευματικό αγώνα…».

Πηγή: «Εκκλησιολόγος», 16 Μαρτίου 2013, αριθμ.304 

Φέτος τη Σαρακοστή!







Φέτος τη Σαρακοστή, ας κάνουμε κάτι, ό,τι μπορεί ο καθένας.

Αυτή τη Σαρακοστή, μη σχολιάσεις κανέναν αρνητικά, μην κουτσομπολεύεις, μην κατακρίνεις. Μόνο καλά να μιλάς για όλους. Εξασκήσου σ' αυτό το δύσκολο. Για να μπορείς να κοινωνάς. Νήστεψε όσο μπορείς από φαγητά, κι απ' το χρόνο της τηλεόρασης. Αντί γι' αυτό, διάβασε αρκετά βιβλία, κάνε προσευχή, πήγαινε Εκκλησία. 
Αυτή τη Σαρακοστή μη χαζογελάς. Να χαμογελάς όμως!.. Κι αυτό το χαμόγελο, να βγαίνει με αγάπη, από καρδιά αθώα. Δε χρωστούν τίποτα οι διπλανοί σου να σε βλέπουν μες στη μελαγχολία και να ψυχοπλακώνονται, επειδή είναι Σαρακοστή. Είναι όμως μεγάλη ιεραποστολή να έχεις νόημα στη ζωή!
Αυτή τη Σαρακοστή, φτιάξε ένα μυστικό κήπο στην ψυχή σου. Να 'χεις κάποια πράματα που θα τα ξέρεις μόνο εσύ κι ο Θεός. Μυστικά. Μυστικά δάκρυα ευγνωμοσύνης, μετάνοιας ή χαράς, μυστικές προσευχές, μυστικές ελεημοσύνες, μυστική καλοσύνη. Για να ακούσεις το μπράβο, μόνο απ' το Θεό και τους Αγγέλους Του. Για να μην ξέρουν οι άνθρωποι ότι προοδεύεις, για να μη ξεχωρίζεις εγωιστικά.

π.Ανδρέας Κονάνος

Τρίτη 26 Μαρτίου 2013

"Να αγαπάμε..."


"Να ανεχώμεθα λοιπόν τον άλλον όπως είναι. 
Ο ένας θα με υβρίση μάλιστα. 
Ο άλλος θα με επαινέση μάλιστα. 
Ο ένας θα μου δώση μισό ποτήρι νερό· μάλιστα. 
Να μην μπερδευώμαστε στην ζωή του άλλου. 
Μόνον, όταν μας ζητήσουν την αγάπη μας, 
να την δώσωμε, όπως την δίνει ο Θεός 
“επί δικαίους και αδίκους”. 
Να τηρούμε “την ενότητα του Πνεύματος”, 
ήτοι την πίστι την αγία πού μας έδωσε ο Θεός. 
Αυτά είναι ο προκείμενος αγώνας μας, τον οποίον αγαπάει ο Θεός…"

Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης

Μικρό οδοιπορικό στο Άγ. Όρος, το περιβόλι της Παναγίας



Γ΄
       
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΟΥ ΑΓ. ΟΡΟΥΣ

          Οι συνθήκες που ασκείται στο Άγ. Όρος ο μοναχικός  βίος παρουσιάζει πλεονεκτήματα ανάμεικτα με σοβαρά μειονεκτήματα. Η αδιαφορία στα θρησκευτικά πράγματα ή και η έχθρα των σημερινών καθεστώτων συνετέλεσαν στην οικονομική απογύμνωση των μονών με την απαλλοτρίωση εντός και εκτός ελληνικής επικράτειας κτημάτων τους σε σημείο που σήμερα οι μονές να συντηρούνται με πολλές δυσκολίες και στερήσεις. Να σημειώσουμε, ότι οι μονές ευχάριστα παρεχώρησαν τα κτήματά τους για να διανεμηθούν σε ακτήμονες γεωργούς.
          Σύμφωνα με το ισχύον Ελληνικό Σύνταγμα και τον Καταστατικό Χάρτη του Αγ. Όρους αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας. Στις Καρυές εδρεύει ο πολιτικός διοικητής της περιοχής εξαρτώμενος από το υπουργείο Εξωτερικών. Υπ’ αυτόν υπηρετεί κι ένας μικρός αριθμός διοικητικών, αστυνομικών, οικονομικών και δασικών υπαλλήλων.
          Πνευματικώς το Άγ. Όρος υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Κατά τα άλλα η περιοχή ανήκει κατά εδαφικά τμήματα καθορισμένα  στις είκοσι (20) κυρίαρχες μονές.
          Την διοικητική εξουσία ασκεί η εικοσαμελής  ιερά κοινότητα. Αποτελείται από γέροντες και προϊσταμένους, έναν από κάθε μονή που εκλέγεται κατά τις πρώτες μέρες του Ιανουαρίου με ετήσια θητεία. Προεδρεύεται από τον Πρώτο, ασκώντας μάλλον εποπτεία στις μονές και των εξαρτημάτων τους, παρά διοίκηση.
          Την εκτελεστική εξουσία ασκεί τετραμερής ιερά Επιστασία προς συγκρότηση της οποίας οι μονές είναι διαιρεμένες σε πέντε τετράδες, ως εξής:
1.     Λαύρας, Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Εσφιγμένου
2.     Βατοπεδίου, Κουτλουμουσίου, Καρακάλλου, Σταυρονικήτα
3.     Ιβήρων, Παντοκράτορος, Φιλοθέου, Σιμωνόπετρας
4.     Χιλανδαρίου, Ξηροποτάμου, Παύλου, Γρηγορίου
5.     Διονυσίου, Ζωγράφου, Παντελεήμονος, Κωνσταμονίτου.
Κάθε τετράδα αναλαμβάνει την επιστασία για ένα χρόνο, ο δε εκπρόσωπος της πρώτης τετράδας καλείται πρωτεπιστάτης, δηλώνοντας τα ονόματα του αρχαίου «πρώτου» και του νεώτερου «επιστάτη».
Οι μονές μετά την απαλλοτρίωση των μετοχίων τους πτώχυναν και αντιμετωπίζουν υπέρογκες δαπάνες για την διατροφή των αδελφών, την συντήρηση των κτηρίων και την ατέλειωτη φιλοξενία των επισκεπτών από τα έσοδα πώλησης ξυλείας και των λίγων αστικών ακινήτων και ακόμα από μια μικρή κρατική επιχορήγηση.
Κυρίαρχα ιδρύματα σήμερα στο Άγ. Όρος είναι οι είκοσι μονές και όπλα τα άλλα ιδρύματα είναι εξαρτήματα των μονών.
Οι μονές ονομάζονται βασιλικές, πατριαρχικές και σταυροπηγιακές κυρίαρχοι. Βασιλικές λέγονται είτε γιατί ιδρύθηκαν μα τη συνδρομή των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, είτε γιατί επικυρώθηκε η ίδρυσή τους με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο. Πατριαρχικές και σταυροπηγιακές ονομάσθηκαν οι μονές αργότερα, όταν ο πατριάρχης Νήφων μετά την καταστροφή των Καταλανών, συνέδεσε αυτές με το Πατριαρχείο και τις έθεσε υπό την προστασία του (1313). Η εξουσία του πατριαρχείου είναι πνευματική και δικαστική, και ο αριθμός τους είναι κλειστός δηλ. δεν μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί. Οι μονές σήμερα είναι όλες κοινοβιακές.
Εξαρτήματα των μονών είναι τα καθίσματα, τα κελλία, οι καλύβες, οι σκήτες και τα ησυχαστήρια.
Κάθισμα είναι ένα μικρό οίκημα (καλύβη) κοντά στην μονή στο οποίο εγκαθίσταται ένας μοναχός παίρνοντας τρόφιμα από την οικεία μονή με μικρό τίμημα.
Το κελλίο είναι ένα ευρύχωρο μοναστικό οικοδόμημα με ενσωματωμένο ναύδριο και σχετική ευρεία περιοχή εδάφους. Παραχωρείται από τη μονή σε όμιλο τριών ή τεσσάρων προσώπων που ασχολούνται και με τη γεωργία.
          Η καλύβη είναι οίκημα μικρότερο από το κελλίο με ενσωματωμένο ναύδριο και χωρίς γεωργική έκταση. Οι ασκούμενοι ζουν οικογενειακό βίο, ασχολούνται με τις τέχνες και τα εργόχειρα και ασκούνται αυστηρότερα. Οι καλύβες αποτελούν συνήθως συνοικισμούς χωρίς καμία οργάνωση. Κυριότερες είναι η Καψάλα, η Μ. Αγ. Άννα, τα Κατουνάκια και ο Άγ. Βασίλειος.
          Οι σκήτες είναι ένα ιδιόρρυθμο κοινόβιο. Αποτελούν οργανωμένες κοινότητες και αποτελούνται από αριθμό καλυβών, οι οποίες είναι συνήθως μεγαλύτερες από τις καλύβες. Εξωτερικά έχουν την όψη χωρίου. Κέντρο τους είναι το Κυριακό, ο κεντρικός ναός γύρω από τον οποίο απλώνονται οι καλύβες. Διοικούνται από τον Δικαίο που εκλέγεται από τους γέροντες βοηθούμενος από δύο ή τέσσαρες συμβούλους που εκλέγονται από τους γέροντες της σκήτης και από την κυρίαρχο μονή.
          Οι κυριότερες σκήτες - τέσσαρες τον αριθμό- ανήκουν σε αλλοεθνείς: Ρώσους, Ρουμάνους και Βουλγάρους. Είναι μάλλον διογκωμένα κελλία, που μετετράπησαν σε μεγαλοπρεπή οικήματα με σκοπό να αναγνωρισθούν αργότερα ως μονές. Ο βίος της σκήτης είναι κοινόβιος, αλλά ο προϊστάμενός της καλείται Δικαίος
          Τέλος σε έρημους τόπους νοτιοδυτικότερα της χερσονήσου, όπου τα Καρούλια, υπάρχουν ως φωλεές ερημικά ησυχαστήρια για όσους θέλουν ν’ ακολουθήσουν υψηλότερη και απρόσκοπτη άσκηση.
         
Πηγή: ΠΑΝ. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, το Άγ. Όρος. Πατρ. Ιδρ. Πατ. Μελετών 
                   

Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013

Διπλή γιορτή




25 Μαρτίου, Ο Ευαγγελισμός  της Θεοτόκου

Απολυτίκιον Ήχος δ΄

          «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις. Ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίνεται και  Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν. Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου».

Κοντάκιον Ήχος πλ. δ΄

     «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια, αναγράφω σοι η πόλις σου Θεοτόκε. Αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον, εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον, ίνα κράζω σοι, χαίρε Νύμφη ανύμφευτε».


Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ

          Ο Eυαγγελισμός της Θεοτόκου γιορτάζει στον τόπο μας αντάμα μ’ έναν άλλο ευαγγελισμό, τον ευαγγελισμό της αναστάσεως και της απελευθερώσεως του Γένους, απ’ έναν βαρύτατο ζυγό δουλείας, που βάσταξε γύρω στα τετρακόσια χρόνια. Αυτό το δεύτερο σκέλος της γιορτής, το εθνικό, δίνει αφορμή σ’ ένα πλήθος από σύγχρονους «ρήτορες πολυφθόγγους», για να μιλήσουν και να γράψουν αυτές τις μέρες πολλά, τονίζοντας τον ψυχικό και το σωματικό, ηρωισμό των σκλαβωμένων πατεράδων μας, με τον οποίο η χάρη του Θεού τους ικάνωσε να κατακτήσουν την πνευματική και πολιτικήν ελευθερία τους κι ελευθερία μας. Δεν είναι σκόπιμο λοιπόν ν’ ασχοληθούμε κι εμείς εδώ με το ίδιο θέμα. Γι’ αυτό, θα πούμε λίγα λόγια μόνο για το θρησκευτικό μέρος της γιορτής, δηλ. τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
       Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είν’ ένα θαύμα, που μόνον ο πολύ πνευματικός, δηλ. ο πολύ πιστός άνθρωπος μπορεί να νιώσει. Γι’ αυτό κι όταν ακούμε ή μιλάμε γι’ αυτό το θέμα, πρέπει να παρακαλούμε το Θεό να μας φωτίζει την καρδιά και τη διάνοια. Ή να λέμε: «Φώτισον μου το σκότος», όπως λέγει ο άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, για να νιώθουμε τι μέγα Μυστήριον είναι ο Ευαγγελισμός, και πόσο μεγάλη σημασία έχει για την σωτηρία της ψυχής του κάθε χριστιανού. Και είναι μέγα θαύμα και Μυστήριο, γιατί ποτέ δεν ακούστηκε, ούτε έγινε, ούτε θα ξαναγίνει: μία Παρθένος-Μητέρα, και μία Παρθένος, με φύση και με σάρκα ανθρώπινη, Μητέρα του ίδιου του Θεού!
          Τα γεγονότα είναι γνωστά από το ιερό Ευαγγέλιο.
          Ποιος άνθρωπος μπορεί να συλλάβει το άπειρο βάθος του Μυστηρίου του Ευαγγελισμού; Ο θείος Λόγος, γίνεται εκείνο που δεν ήταν, δηλ. άνθρωπος. Και γινόμενος άνθρωπος, μένει πάλι κι εκείνο που ήταν, δηλ. Θεός. Αλλά και η Παναγία έγινε εκείνο που δεν ήταν, δηλ. Μητέρα, και έμεινε κι εκείνο που ήταν πρώτα, δηλ. Παρθένος! Μυστήριο, που αν δεν πιστεύει ο άνθρωπος στην αγάπη και την παντοδυναμία του Θεού, όσο και να παιδέψει το μυαλό του δεν πρόκειται ποτέ να τα κατανοήσει.
          Αν όμως οι άνθρωποι του ορθού λόγου, δεν μπορούν να εισχωρήσουν στο Μυστήριο και το θαύμα με το μυαλό τους, οι άνθρωποι της πίστεως αισθάνονται με τις πνευματικές αισθήσεις τους και τη χριστιανική καρδιά τους, την αγάπη του Θεού  να βάζει μια γέφυρα μεταξύ των ουρανών και της γης, για ν’ ανεβούν κοντά του. Απ’ αυτή τη θεία γέφυρα κατέβηκε κοντά μας ο Χριστός, κι από την ίδια γέφυρα, μπορεί ο κάθε πιστός, με τις πρεσβείες και τις ικεσίες της προς τον Υιόν της και Θεόν, να περάσει από τη χώρα της αμαρτίας και των βασάνων στη χώρα του παραδείσου της τρυφής.

Π. Β. Π.

Ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου



 
«Ε λ ε υ θ ε ρ ί α ! Είναι λέξις που περικλείει το νόημα της σημερινής μεγάλης εορτής, εθνικής και θρησκευτικής.
          Ελευθερία. Αυτό ήτο και το ιδανικόν και το κίνητρον που ενεψύχωνε τους ήρωας του 1821. Αυτή τους ωδήγει εις αγώνας μεγαλειώδεις και θυσίας αποτελεσματικάς.
          Αλλά η «ελευθερία η Χριστός ημάς ελευθέρωσεν είναι και το θέμα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ουράνιον  προμήνυμα που αναγγέλλει την προσεχή έλευσιν του θείου Λυτρωτού και ελευθερωτού των ανθρώπων από την πνευματικήν  δουλείαν της αμαρτίας και των συνεπειών της….
          Αληθινή ελευθερία είναι η «ελευθερία η Χριστός ημάς ηλευθέρωσεν». Η απελευθέρωσις δηλ. από την δύναμιν και την πίεσιν που εξασκεί επί του ανθρώπου η αμαρτία. Οι δούλοι δεν εξουσίαζον τον εαυτόν των. Μόνο οι ελεύθεροι είναι κύριοι του εαυτού των. Ερωτήσατε όμως οιονδήποτε οπαδόν της δήθεν «ελεύθερης ζωής»: μπορεί εύκολα να απαλλαγή από τας κακάς έξεις του; -Θέλω, αλλά δεν μπορώ, θα απαντήση. Μου έχουν γίνει δευτέρα φύσις. Ιδού λοιπόν ο δούλος. Ο ανελεύθερος, που έχει εν τούτοις την αυταπάτην να θεωρή τον εαυτόν του ελεύθερον πνεύμα, αδέσμευτον από τους περιορισμούς των θρησκευτικών αντιλήψεων.
          Αλλ’ ιδού και ο ηρωικός άνθρωπος. Με θέλησιν ισχυράν αντιτάσσει ένα μεγαλόστομον «όχι» προς όλας τας πιέσεις του κακού. Και όποιος έχει την δύναμιν να λέγη αυτό το «όχι» προς τας εκ των έσω και έξω επιθέσεις της αμαρτίας είναι αληθινά γενναίος. Είναι άξιος θεματοφύλαξ της κληρονομίας του ηρωικού ‘21.
          Δια τούτο, εις το πλαίσιον του θρησκευτικού εορτασμού της ψυχικής απελευθερώσεως που εσήμανεν ο Ευαγγελισμός της Παναγίας Παρθένου, βροντοφωνείται σήμερον το σύνθημα: Η χριστιανική ζωή είναι ζωή της πραγματικής ελευθερίας. Φυγαδεύεται η ελευθερία των ατόμων και των λαών, όταν υπάρχη υποδούλωσις εις την αμαρτίαν.
          «Τη ελευθερία η Χριστός υμάς ελευθέρωσε στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε».

Μητροπολίτου πρ. Πατρών κυρού ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ

Σάββατο 23 Μαρτίου 2013

ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Ορθοδοξίας),Ιωάν.1, 44-52



 Η ορθόδοξη πίστη, ένα συλλογικό άθλημα

            Η σημερινή Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί το σπουδαιότερο γεγονός του εκκλησιαστικού έτους. Η σημερινή γιορτή είναι αφιερωμένη στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού που είναι η Αλήθεια. Ο άνθρωπος είναι πάντα ένας αναζητητής της Αλήθειας που η ανακάλυψή της ειρηνεύει την ταραγμένη και ανήσυχη ψυχή του.
           Ο Χριστός είναι η ενσαρκωμένη Αλήθεια για την οποία ο άνθρωπος πρέπει ν’ αγωνισθεί για να την κατακτήσει και να την βιώσει στον καθ’ ημέραν βίο.
            Τι είναι η Αλήθεια; Πάντως δεν είναι κάποια αφηρημένη έννοια ή θεωρία ή ένα σύστημα ιδεών. Η Αλήθεια που αποκάλυψε ο Θεός στον κόσμο είναι ζώσα. Είναι η ενσαρκωμένη αποκάλυψη του Λόγου του Θεού. Είναι ο ίδιος ο Χριστός. Η Αλήθεια δεν είναι έννοια, αλλά πρόσωπο, όπως λέγει ο Κύριος: «Εγώ είμι η αλήθεια».
            Και ο Χριστός –Αλήθεια υπάρχει μέσα στην Εκκλησία. Φύλακας είναι ο λαός του Θεού. Είναι η Εκκλησία. Και την Αλήθεια αυτή την ομολογεί η Εκκλησία εν Πνεύματι Αγίω διά των Αγίων, των Αποστόλων και των Πατέρων και του ορθοδόξου πληρώματος. Η ορθόδοξη Αλήθεια γίνεται υπόθεση όλων των πιστών και εμφανίζεται ως ένα ομαδικό-συλλογικό άθλημα, όπως εύστοχα το παρουσιάζει ο απ. Παύλος. Και το άθλημα αυτό έχει ορισμένα γνωρίσματα τα οποία δεν πρέπει να τα αγνοούμε.
            Πρώτα- πρώτα  πρέπει να έχει μία συνέχεια, γιατί αν δεν υπάρχει τότε δεν υπάρχει και άθλημα. Αυτό συμβαίνει στην ορθοδοξία. Υπάρχει η συνέχεια και η συνείδηση πως κάθε πιστός ανήκει στη ίδια ομάδα. Και η συνέχεια αυτής της Αλήθειας αποτελεί την παράδοση της Εκκλησίας. Και παράδοση είναι η ίδια η ομάδα. Είμαστε ορθόδοξοι γιατί βρισκόμαστε στην πορεία των πατέρων που αγωνίστηκαν για να μας την παραδώσουν και να την παραδώσουμε σε όσους θέλουν να μας ακολουθήσουν.
            Ένα δεύτερο γνώρισμα είναι  ότι το άθλημα αυτό απαιτεί αγωνιστικότητα. Δεν υπάρχει αγώνισμα που να είναι στάσιμο. Η ορθόδοξη Αλήθεια είναι ένας συνεχής αγώνας, μία αδιάκοπη πορεία χωρίς ανάπαυση, γιατί αν σταματήσουμε, τότε παύει να είναι αγώνισμα και αυτό σημαίνει και το τέλος όλης της ομάδας.
            Η Εκκλησία όμως του Χριστού δεν σταματά, αλλά πορεύεται προς το τέρμα που είναι η Β΄ παρουσία του Χριστού. Όλος αυτός ο χρόνος από τώρα μέχρι τότε είναι το διάστημα αγώνα και πορείας μέσα στην ιστορία και το χρόνο.   
            Τέλος ένα άλλο γνώρισμα που διακρίνει την ορθόδοξη Αλήθεια είναι η ομαδικότητα. Το ομαδικό-συλλογικό της πνεύμα για  να προχωρήσει μπροστά η Εκκλησία. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και ο κίνδυνος, γιατί πολλές φορές οι πιστοί δεν είχαν πάντα αυτό το συλλογικό πνεύμα για τη διατήρηση της παρακαταθήκης των πατέρων. Έτσι δόθηκε η αφορμή να παρουσιασθούν φαινόμενα απειθαρχίας και διαφωνιών μέσα στην Εκκλησία, πολλές φορές για ασήμαντες αφορμές και προσωπικά θέματα. Αυτό οδήγησε σε αποσχίσεις, αιρέσεις και σχήματα των οποίων οι συνέπειες ταλαιπωρούν μέχρι σήμερα το σώμα της Εκκλησίας.
            Παρ’ όλα αυτά όμως το πνεύμα της αποδοχής της ίδιας Αλήθειας δεν έπαψε ποτέ να συνδέει τους ορθοδόξους. Πάντα υπάρχει ο πόθος και η επιθυμία και η προσευχή «ίνα πάντες ώσιν εν». 
            Πάντως ο μεγαλύτερος κίνδυνος αυτού του αγώνα είναι να χάσει τη συνέχεια και τη συνέπειά του, την εμμονή του στην Αλήθεια και την άσκηση της αγάπης, δηλ. τη γνήσια μαρτυρία της μέσα στον κόσμο.
            Η Εκκλησία μας σήμερα Κυριακή της Ορθοδοξίας προβάλλει μπροστά μας μία ιερή ιστορία θαυμαστής και αδιάκοπης συνέχειας της Αλήθειας, από τους αρχαίους χρόνους της Π. Διαθήκης μέχρι σήμερα: πατριάρχες, προφήτες, αποστόλους, μάρτυρες, όσιους, αγίους, πατέρες, νεομάρτυρες, όλοι στην ίδια ομάδα, αγωνίστηκαν και καταξίωσαν τη ζωή τους και την πίστη τους  στην Αλήθεια του Χριστού.
            Τώρα σ’ εμάς εναπόκειται να συνεχίσουμε αυτό το συλλογικό άθλημα της ορθοδοξίας, ώστε από τη δική μας πνευματική εμπειρία να προέλθει η πρόσκληση προς τους άλλους. «Έρχου και ίδε» είπε ο Φίλιππος στον Ναθαναήλ τον φίλο του.
Αυτό εξ άλλου σημαίνει και ιεραποστολή: κατάθεση αγάπης και διακονίας στην υπόθεση της εν Χριστώ Αλήθειας. 
            Η Ορθοδοξία δεν αποδέχθηκε ποτέ κοσμικές μορφές ιεραποστολικής δράσης, αλλά μορφές μαρτυρία της Αλήθειας με το μαρτύριο σε προσωπικό επίπεδο ζωής.

Καλή Κυριακή

π. γ. στ.
                
           

Η βυζαντινή εικόνα

Η εικόνα μας φανερώνει την δοξασμένη κατάσταση του αγίου, το μεταμορφωμένο αιώνιο πρόσωπό του.
Σκοπός της εικόνας δεν είναι να μας προκαλέσει ένα φυσικό συναίσθημα. Η εικόνα δεν συγκινεί, δεν είναι συναισθηματική. Έχει σκοπό να κατευθύνει όλα τα αισθήματά μας προς την μεταμόρφωση, αποβάλλοντας  κάθε έξαρση αρρωστημένη ή βλαβερή.
Η εκκλησιαστική τέχνη της ορθοδοξίας είναι μία ορατή έκφραση του δόγματος της Μεταμόρφωσης.
Η εικόνα δείχνει την ωραιότητα-αγιότητα που πηγή της είναι το Άγ. Πνεύμα, που δείχνει το θεώμενο άνθρωπο. Η θέωση του ανθρωπίνου σώματος μεταδίδεται πράγματι και στο ένδυμά του. ‘Έτσι βλέπουμε ιάσεις πιστών από απλή αφή των ενδυμάτων του Χριστού, της Θεοτόκου, των Αποστόλων, των αγίων (αιμορροούσης), ιάσεις από τα ενδύματα του Απ. Παύλου.
Οι εικόνες είναι σαν σηματοδότες στο δρόμο προς την καινή κτίση. Η εικόνα είναι μέρος της χριστολογικής θεολογίας και μαρτυρεί κυρίως το γεγονός της σάρκωσης και της θέωσης του ανθρώπου.
Η εικόνα είναι χρήσιμη τόσο για τους σοφούς όσο και για τους αμαθείς, για όλα τα μέλη της Εκκλησίας.
Η θέα του Χριστού κατά την Β΄ παρουσία προϋποθέτει την ομολογία της πρώτης Του εμφάνισης, της εικόνας του προσώπου Του. Η τιμητική προσκύνηση των ιερών εικόνων είναι κατά κάποια έννοια το προοίμιο της θέας του Θεού. 

Βλ. Λόσκυ    

Ο παιδαγωγικός σκοπός των ιερών εικόνων


            Οι ιερές εικόνες δεν είναι ούτε είδωλα, ούτε ζωγραφικοί πίνακες. Η αξία τους έγκειται στο θεολογικό τους περιεχόμενο και την εξαγιαστική επίδραση που εξασκούν πάνω στον άνθρωπο. Όπως κάθε σελίδα του Ευαγγελίου με το λόγο, έτσι και κάθε εικόνα με τις μορφές και τα σχήματα, εκφράζει αλήθειες της χριστιανικής πίστεως. Γι’ αυτό και πολύ εύστοχα  ονομάσθηκε Αγία Γραφή των αγραμμάτων.

 Κάθε εικόνα είναι και ένα κήρυγμα, μια ομολογία πίστεως.   Αλλά ταυτόχρονα και μια κλήση προς την αγιότητα, πρότυπο και αποκάλυψη της οποίας είναι ο  ίδιος ο Κύριος και οι άγιοί Του.

 Οι εικόνες μας εμπνέουν και μας δίνουν θάρρος στον πνευματικό μας αγώνα. Γιατί μας δημιουργούν τη βεβαιότητα, ότι πριν από μας προηγήθηκαν άλλοι και νίκησαν. Κοιτάζοντας τις ιερές εικόνες εξαγιάζονται οι αισθήσεις μας. Και σαν από ένα παράθυρο του ουρανού βλέπουμε μέσα απ’ αυτές  τη δόξα που μας περιμένει. Οι εικόνες είναι σε τελευταία ανάλυση, σημείο της παρουσίας του Θεού και κριτήριο για τη χριστιανική κατανόηση της ζωής και του κόσμου.

Πηγή: «ΦΩΝΗ ΚΥΡΙΟΥ», φ.1297                                                                                                        

Παρασκευή 22 Μαρτίου 2013

Μεγάλη Τεσσαρακοστή



«Εγκρατεία την σάρκα, ταπεινώσαι πάντες σπουδάσωμεν, το θείον υπερχόμενοι στάδιον, της αμώμου Νηστείας, και ευχαίς και δάκρυσιν, Κύριον τον σώζοντα ημάς εκζητήσωμεν, και λήθην της κακίας πάντες ποιήσωμεν βοώντες. Ημάρτομέν σοι, σώσον, ως πάλαι Νινευίταις, Χριστέ Βασιλεύ, και κοινωνούς ημάς, ουρανίου Βασιλείας ποίησον, εύσπλαχνε».

           Κυριακή Τυρινής εσπέρας εις το Λυχνικόν

Καθημερινά σήματα πορείας




«Μη παραζήλου εν πονηρευομένοις, μηδέ ζήλου τους ποιούντας την ανομίαν»
                                                ( Ψαλμ. 36, 1)

          Άνθρωποι πονηροί και πανούργοι που δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν  για τους σκοπούς των την απάτη, τη συκοφαντία, την ατιμία, ακόμη και αυτό το έγκλημα υπάρχουν πολλοί μέσα στην κοινωνία, και μάλιστα παρουσιάζονται ως έξυπνοι και ικανοί. Και το φοβερό είναι ότι υπάρχουν κάποιοι που τους θαυμάζουν και τους επαινούν ή και τους ζηλεύουν.
          Εν τούτοις ο Προφήτης Δαβίδ που είχε όχι μόνο τη θεία σοφία, αλλά και την πείρα, διαμαρτύρεται και φωνάζει, ότι δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από το κακό τους παράδειγμα.
Διότι αν για κάποιο διάστημα φαίνονται να σημειώνουν επιτυχίες, ότι κερδίζουν τις εντυπώσεις, ότι προχωρούν προς τα πάνω και αποκτούν δύναμη και επιρροή μεταξύ των ανθρώπων, εν τούτοις σε λίγο θα φανούν ποιοι είναι. Και τότε θα ταπεινωθούν, θα ξεπέσουν και θα εξευτελισθούν και θα χάσουν το μέλλον τους.
        Αυτό μας διδάσκει η πείρα και η κοινωνική ζωή. Η εξυπνάδα της πονηρίας, της ψευδολογίας, της αδικίας, της καπατσοσύνης μόνο για λίγο καιρό θριαμβεύει για να οδηγήσει μετά στην οριστική αποτυχία και καταστροφή.

Δ. Γ. Παναγιωτόπουλου, «Από την Πηγή της Αλήθειας»   



Πέμπτη 21 Μαρτίου 2013

Προσευχή




«…Όσο έχεις ακόμη τα χέρια σου, 
άπλωσέ τα στον ουρανό σε προσευχή, 
πριν τα χέρια αυτά αποκοπούν 
από τους συνδέσμους τους 
που και να θέλεις να τα υψώσεις δεν θα μπορείς.
Όσο έχεις δάκτυλα, 
κάνε το σημείο του σταυρού, 
πριν έλθει ο θάνατος 
και διαλύσει τη σφριγηλή δύναμη 
των δεσμών τους.
Όσο έχεις μάτια, 
γέμιζέ τα με δάκρυα 
πριν έλθει η στιγμή 
που η σύνοδος θα καλύψει το σάβανό σου».


Αββάς Ισαάκ ο Σύρος