Τρίτη 30 Νοεμβρίου 2021

Ἀντίστροφον σταύρωσιν Ἀνδρέας φέρει, Φανεὶς ἀληθῶς οὐ σκιώδης ἀντίπους. Σταυρὸν κακκεφαλῆς τριακοστῇ Ἀνδρέας ἔτλη.

       

 

Ο Ανδρέας, ψαράς στο επάγγελμα και αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, ήταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και τον πατέρα του τον έλεγαν Ιωνά. Επειδή κλήθηκε από τον Κύριο πρώτος στην ομάδα των μαθητών, ονομάστηκε πρωτόκλητος.

Ο Ανδρέας (μαζί με τον Ιωάννη τον ευαγγελιστή) υπήρξαν στην αρχή μαθητές του Ιωάννου του Προδρόμου. Κάποια μέρα μάλιστα, που βρισκόντουσαν στις όχθες του Ιορδάνη κι ο Πρόδρομος τους έδειξε τον Ιησού και τους είπε «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», οι δύο απλοϊκοί εκείνοι ψαράδες συγκινήθηκαν τόσο πολύ, που χωρίς κανένα δισταγμό κι επιφύλαξη αφήκαν αμέσως τον δάσκαλο τους κι ακολούθησαν τον Ιησού.

Η ιστορία της ζωής του Ανδρέα μέχρι την Σταύρωση, την Ανάσταση και την Ανάληψη, υπήρξε σχεδόν ίδια με εκείνη των άλλων μαθητών. Μετά το σχηματισμό της πρώτης Εκκλησίας, ο Ανδρέας κήρυξε στη Βιθυνία, Εύξεινο Πόντο (μάλιστα ο Απόστολος, είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου αφού εκεί εγκατέστησε πρώτο επίσκοπο, τον απόστολο Στάχυ (βλέπε 31 Οκτωβρίου) κι αυτού διάδοχος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης), Θράκη, Μακεδονία και Ήπειρο. Τελικά, κατέληξε στην Αχαΐα.

Στην Αχαΐα, η διδασκαλία του καρποφόρησε και με τις προσευχές του θεράπευσε θαυματουργικά πολλούς ασθενείς. Έτσι, η χριστιανική αλήθεια είχε μεγάλες κατακτήσεις στο λαό της Πάτρας. Ακόμα και η Μαξιμίλλα, σύζυγος του ανθύπατου Αχαΐας Αιγεάτου, αφού τη θεράπευσε ο Απόστολος από τη βαρειά αρρώστια που είχε, πίστεψε στο Χριστό. Το γεγονός αυτό εκνεύρισε τον ανθύπατο και με την παρότρυνση ειδωλολατρών ιερέων συνέλαβε τον Ανδρέα και τον σταύρωσε σε σχήμα Χ. Έτσι, ο Απόστολος Ανδρέας παρέστησε τον εαυτό του στο Θεό «δόκιμον ἐργάτην» (Β΄ προς Τιμόθεον, 2: 15). Δηλαδή δοκιμασμένο και τέλειο εργάτη του Ευαγγελίου.

Οι χριστιανοί της Αχαΐας θρήνησαν βαθιά τον θάνατο του. Ο πόνος τους έγινε ακόμη πιο μεγάλος, όταν ο ανθύπατος Αιγεάτης αρνήθηκε να τους παραδώσει το άγιο λείψανο του, για να το θάψουν. Ο Θεός όμως οικονόμησε τα πράγματα. Την ίδια μέρα, που πέθανε ο άγιος, ο Αιγεάτης τρελάθηκε κι αυτοκτόνησε. Οι χριστιανοί τότε με τον επίσκοπο τους τον Στρατοκλή, πρώτο επίσκοπο των Πατρών, παρέλαβαν το σεπτό λείψανο και το 'θαψαν με μεγάλες τιμές.

Αργότερα, όταν στον θρόνο του Βυζαντίου ανέβηκε ο Κωνστάντιος, που ήταν γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, μέρος του ιερού λειψάνου μεταφέρθηκε από την πόλη των Πατρών στην Κωνσταντινούπολη και κατατέθηκε στον ναό των αγίων Αποστόλων «ένδον της Αγίας Τραπέζης». Η αγία Κάρα του Πρωτοκλήτου φαίνεται πως απέμεινε στην Πάτρα.

Όταν όμως οι Τούρκοι επρόκειτο να καταλάβουν την πόλη το 1460 μ.Χ., τότε ο Θωμάς Παλαιολόγος, αδελφός του τελευταίου αυτοκράτορας Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου και τελευταίος Δεσπότης του Μοριά, πήρε το πολύτιμο κειμήλιο και το μετέφερε στην Ιταλία. Εκεί, αφού το παρέλαβε ο Πάπας Πίος ο Β, το πολύτιμο κειμήλιο εναποτέθηκε στον ναό του αγίου Πέτρου της Ρώμης.

Τον Νοέμβριο του 1847 μ.Χ. ένας Ρώσος Πρίγκηπας, ο Ανδρέας Μουράβιεφ δώρησε στην πόλη της Πάτρας ένα τεμάχιο δακτύλου του χεριού του Αγίου. Ο Μουράβιεφ είχε λάβει το παραπάνω ιερό Λείψανο από τον Καλλίνικο, πρώην Επίσκοπο Μοσχονησίων, ο οποίος μόναζε τότε στο Άγιο Όρος.

Στην πόλη της Πάτρας, επανακομίσθηκαν και φυλάσσονται από την 26η Σεπτεμβρίου 1964 μ.Χ. η τιμία Κάρα του Αγίου και από την 19ην Ιανουαρίου 1980 μ.Χ. λείψανα του Σταυρού, του μαρτυρίου του. Η αγία Κάρα του Πρωτοκλήτου ύστερα από ενέργειες της Αρχιεπισκοπής Κύπρου μεταφέρθηκε και στην Κύπρο το 1967 μ.Χ. για μερικές μέρες κι εξετέθηκε σε ευλαβικό προσκύνημα.

Όπως αναφέρει μια Κυπριακή παράδοση, σε μια περιοδεία του, ο Απόστολος Ανδρέας, πήγε και στην Κύπρο. Το καράβι, που τον μετέφερε στην Αντιόχεια από την Ιόππη, λίγο πριν προσπεράσουν το γνωστό ακρωτήρι του αποστόλου Ανδρέα και τα νησιά, που είναι γνωστά με το όνομα Κλείδες, αναγκάστηκε να σταματήσει εκεί σ' ένα μικρό λιμανάκι, γιατί κόπασε ο άνεμος. Τις μέρες αυτές της νηνεμίας τους έλειψε και το νερό. Ένα πρωί, που ο πλοίαρχος βγήκε στο νησί κι έψαχνε να βρει νερό, πήρε μαζί του και τον απόστολο. Δυστυχώς πουθενά νερό. Κάποια στιγμή, που έφτασαν στη μέση των δύο εκκλησιών, που υπάρχουν σήμερα, της παλαιάς και της καινούργιας, που 'ναι κτισμένη λίγο ψηλότερα, ο άγιος γονάτισε μπροστά σ' ένα κατάξερο βράχο και προσευχήθηκε να στείλει ο Θεός νερό. Ποθούσε το θαύμα, για να πιστέψουν όσοι ήταν εκεί στον Χριστό. Ύστερα σηκώθηκε, σφράγισε με το σημείο του Σταυρού τον βράχο και το θαύμα έγινε. Από τη ρίζα του βράχου βγήκε αμέσως μπόλικο νερό, που τρέχει μέχρι σήμερα μέσα σ' ένα λάκκο της παλαιάς εκκλησίας κι απ' εκεί προχωρεί και βγαίνει από μια βρύση κοντά στη θάλασσα. Είναι το γνωστό αγίασμα. Το ευλογημένο νερό, που τόσους ξεδίψασε, μα και τόσους άλλους, μυριάδες ολόκληρες, που το πήραν με πίστη δρόσισε και παρηγόρησε. Και πρώτα-πρώτα το τυφλό παιδί του καπετάνιου.

Ήταν κι αυτό ένα από τα πρόσωπα του καραβιού που μετέφερε ο πατέρας. Γεννήθηκε τυφλό και μεγάλωσε μέσα σε ένα συνεχές σκοτάδι. Ποτέ του δεν είδε το φως. Δένδρα, φυτά, ζώα αγωνιζόταν να τα γνωρίσει με το ψαχούλεμα. Εκείνη την ήμερα, όταν οι ναύτες γύρισαν με τα ασκιά γεμάτα νερό κι εξήγησαν τον τρόπο που το βρήκαν στο νησί, ένα φως γλυκιάς ελπίδας άναψε στην καρδιά του δύστυχου παιδιού. Μήπως το νερό αυτό, σκέφτηκε, που βγήκε από τον ξηρό βράχο ύστερα απ' την προσευχή του παράξενου εκείνου συνεπιβάτη τους, θα μπορούσε να χαρίσει και σ' αυτόν το φως του που ποθούσε; Αφού με θαυμαστό τρόπο βγήκε, θαύματα θα μπορούσε και να προσφέρει. Με τούτη την πίστη και τη βαθιά ελπίδα ζήτησε και το παιδί λίγο νερό. Διψούσε. Καιγόταν απ' τη δίψα. Ο απόστολος, που ήταν εκεί, έσπευσε κι έδωσε στο παιδί ένα δοχείο γεμάτο από το δροσερό νερό. Όμως το παιδί προτίμησε, αντί να δροσίσει με το νερό τα χείλη του, να πλύνει πρώτα το πρόσωπο του. Και ω του θαύματος! Μόλις το δροσερό νερό άγγιξε τους βολβούς των ματιών του παιδιού, το παιδί άρχισε να βλέπει!

Κι ο απόστολος, που τον κοίταζαν όλοι με θαυμασμό, άρχισε να τους μιλά και να τους διδάσκει τη νέα θρησκεία. Το τέλος της ομιλίας πολύ καρποφόρο. Όσοι τον άκουσαν πίστεψαν και βαφτίστηκαν. Την αρχή έκανε ο καπετάνιος με το παιδί του, που πήρε και το όνομα Ανδρέας. Κι ύστερα όλοι οι άλλοι επιβάτες και μερικοί ψαράδες που ήσαν εκεί. Πίστεψαν όλοι στον Χριστό που τους κήρυξε ο απόστολος μας και βαφτίστηκαν. Φυσικά το θαύμα της θεραπείας του τυφλού παιδιού, ακολούθησαν κι άλλα, κι άλλα. Στο μεταξύ ο άνεμος άρχισε να φυσά και το καράβι ετοιμάστηκε για να συνεχίσει το ταξίδι του. Ο απόστολος, αφού κάλεσε κοντά του όλους εκείνους που πίστεψαν στον Χριστό και βαφτίστηκαν, τους έδωκε τις τελευταίες συμβουλές του και τους αποχαιρέτησε.

Αργότερα, μετά από χρόνια, κτίστηκε στον τόπο αυτόν που περπάτησε και άγιασε με την προσευχή, τα θαύματα και τον ιδρώτα του ο Πρωτόκλητος μαθητής, το μεγάλο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, που με τον καιρό είχε γίνει παγκύπριο προσκύνημα. Κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές απ' όλα τα μέρη της Κύπρου, ορθόδοξοι και ετερόδοξοι κι αλλόθρησκοι ακόμη, συνέρεαν στο μοναστήρι, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργό εικόνα του αποστόλου, να βαφτίσουν εκεί τα νεογέννητα παιδιά τους και να προσφέρουν τα δώρα τους, για να εκφράσουν τα ευχαριστώ και την ευγνωμοσύνη τους στον θείο απόστολο. Κολυμβήθρα Σιλωάμ ήταν η εκκλησία του για τους πονεμένους. Πλείστα όσα θαύματα γινόντουσαν εκεί σε όσους μετέβαιναν με πίστη αληθινή και συντριβή ψυχής.

Ο Θεός μπορεί όλα να τα τακτοποιήσει

 

Πρέπει να βοηθήσουμε με την προσευχή τον κόσμο όλο, να μην κάνει ο διάβολος ό,τι θέλει. 

Έχει αποκτήσει δικαιώματα ο διάβολος. 

Όχι ότι τον αφήνει ο Θεός, αλλά δεν θέλει να παραβιάσει το αυτεξούσιο. 

Γι' αυτό εμείς να βοηθήσουμε με την προσευχή. 

Όταν πονάει κανείς για την σημερινή κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο και προσεύχεται, τότε βοηθιούνται οι άνθρωποι, χωρίς να παραβιάζεται το αυτεξούσιο. 

Πολύ πληγώνομαι, όταν βλέπω μοναχούς να ενεργούν ανθρωπίνως και όχι με την προσευχή δια μέσου του Θεού στα δυσκολοκατόρθωτα ανθρωπίνως. 

Ο Θεός μπορεί όλα να τα τακτοποιήσει. 

Όταν κανείς κάνει σωστή πνευματική εργασία, τότε μπορεί μόνο με την προσευχή να χτίσει μοναστήρια και να τα εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα και να βοηθήσει το σύμπαν. 

Δεν χρειάζεται ούτε να δουλεύει· αρκεί μόνο να προσεύχεται... 

(Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)

Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2021

ΣΥΝΤΟΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

 

Σχέση πηγών θείας Αποκαλύψεως προς την αυθεντία της Εκκλησίας

Μάθημα 4ο

          Όπως έχουμε πει, το περιεχόμενο της θείας Αποκαλύψεως έχει αποθησαυρισθεί στην Αγία Γραφή και την ιερά Παράδοση. Για να μπορέσει όμως η θεία αλήθεια να επιτελέσει τον σωτήριο ρόλο της πρέπει να υπάρχει κάποιο μέσο για να φθάσει στις ψυχές των ανθρώπων ανόθευτη και καθαρή, όπως βγήκε από το στόμα του Χριστού και των Αγίων Αποστόλων. Το  μέσο αυτό πρέπει να είναι αυθεντικό και φυσικά δεν είναι οι άνθρωποι “οι πλανώντες και πλανώμενοι”. Κατά την ορθόδοξη πίστη, προς την οποία συμφωνεί η Ρκαθολική,  το κριτήριο αυτό είναι η Εκκλησία, στην οποία διαιωνίζεται ιστορικά ο Χριστός και το Πνεύμα του Θεού τη διακρατεί και την εμψυχώνει, οδηγώντάς την “εις πάσαν την αλήθειαν”.

          Η Αγία  Γραφή και η Παράδοση, λαμβανόμενες καθ’ εαυτές, είναι σχήματα έτσι κάπως ασαφή και αόριστα, ασπόνδυλα, θα λέγαμε, και χωρίς εξωτερικό συνεκτικό δεσμό. Έτσι η μεν ερμηνεία της Γραφής δεν μπορεί να επιχειρηθεί απ’ ευθείας χωρίς αυθεντική εκκλησιαστική χειραγώγηση, δεδομένης της ασάφειας  που βλέπουμε να υπάρχει σε ορισμένα σημεία της διδασκαλίας της. Σ’ αυτή την απροϋπόθετη ερμηνεία οφείλονται οι τόσες παρερμηνείες  της και κακοδοξίες όλων των αιρέσεων, οι οποίες, χωρίς εξαίρεση στηρίζουν τα διδάγματά τους στην Αγία Γραφή. Αλλά η Παράδοση έχει ανάγκη αυθεντικού κριτηρίου για τη γνησιότητά της, αν λάβουμε υπόψη ότι όποιες διδασκαλίες και γνώμες των ανθρώπων δεν μπορούν από μόνες τους να διατηρηθούν αλώβητες στην ανέλιξη του χρόνου και της ιστορίας.

          Το αυθεντικό αυτό κριτικό έργο το ασκεί η Εκκλησία είτε δια των ιεραρχών της στις κατά τόπους Εκκλησίες διδάσκοντας τη σωτήρια αλήθεια, είτε με το σύνολο των αρχιερέων της σε συνόδους διατυπώνοντας επίσημα τη θεία αλήθεια, κυρίως σε όσες περιπτώσεις απειλούν αυτήν η κακοδοξία και η πλάνη.

          Το έργο αυτό της Εκκλησίας φαίνεται κατεξοχήν στην αυθεντική διατύπωση του δόγματος του ομοουσίου στη σύνοδο της Νικαίας το 325 μ. Χ., και των δύο φύσεων του Χριστού σε μια υπόσταση στη σύνοδο της Χαλκηδόνος το 451 μ. Χ. Πρόκειται για δόγματα που υπάρχουν συνεπτυγμένα στην Αγία Γραφή και την ιερά Παράδοση. Στην οικουμενική σύνοδο η ομοφωνία των ιεραρχών δεν είναι μαθηματική, αλλ’ ηθική. Όταν ορισμένοι επιφανείς ιεράρχες αποφαίνονται για κάποιο ζήτημα δογματικό, οι δε λοιποί δεν αντιλέγουν, αυτό, σημαίνει ότι η διατυπούμενη διδασκαλία είναι αυθεντική και αλάθητη. Η διδασκαλία αυτή καταχωρίζεται στους όρους των οικουμενικών συνόδων, ενώ η υπόλοιπη, που δεν κυρώθηκε από συνόδους οικουμενικές, είναι αποθησαυρισμένη στα πολυειδή γραπτά μνημεία της ιεράς Παραδόσεως.

          Κάτω απ’ αυτό το πνεύμα η Εκκλησία νοείται ως μια ευρύτερη παράδοση, στην οποία εμπεριέχονται η Αγία Γραφή και η ιερά Παράδοση με τη στενή της έννοια. Τα δύο αυτά η Εκκλησία περιβάλλει και καθορίζει με την αυθεντία και το κύρος της, προστατεύοντάς  τα από κάθε κακόβουλη επιβουλή. Μόνο με την παρουσία της εκκλησιαστικής αυθεντίας διακρατείται ολόκληρο το οικοδόμημα του Χριστιανισμού, διασφαλίζεται η ενότητα  του εκκλησιαστικού σώματος και πετυχαίνεται η υψηλή αποστολή του χριστιανισμού, ως λυτρωτικής εξ αποκαλύψεως θρησκείας.

Ο ΚΑΤΗΧΗΤΗΣ

Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2021

Η άρνηση του θανάτου

 


Η τραγικότητα του σημερινού ανθρώπου συνίσταται στο ότι εκούσια πλάθει ένα προνόμιο για τον ίδιο τον εαυτό του. Το προνόμιο αυτό είναι η λήθη ή η απόκρυψη  ή η άρνηση του θανάτου ως βασικού γεγονότος της πορείας του. Όσο όμως και να προσπαθεί να λησμονήσει το θάνατο, όσο παράλογος και ξένος κι αν θεωρείται απ’ τον κόσμο μας, ωστόσο παραμένει το μεγαλύτερο και φοβερότερο πρόβλημα του ανθρώπου.

          Ζούμε σ’ ένα  κόσμο, που “η ύπαρξη δεν ταυτίζεται πια με τη ζωή” κατά τον ιερό Αυγουστίνο. Ο άνθρωπος της εποχής μας έχει διαπράξει την “εσχάτη μεταφυσική αυτοκτονία” και έφερε τον εαυτό του έξω από την ύπαρξη.

          Η ψυχή, ανάλογα με την προαίρεσή της, γίνεται ή κερί, σαν φιλόθεη, ή πηλός, σαν φιλόϋλη. Όπως λοιπόν ο πηλός, όταν εκτεθεί στον ήλιο, ξεραίνεται και το κερί μαλακώνει, το ίδιο και η ψυχή. Εκείνη που είναι δοσμένη  στα εγκόσμια και υλικά, σαν έλθει σε επαφή με τον Θεό, σκληραίνεται σαν τον Φαραώ και χάνει κάθε ελπίδα σωτηρίας. Η φιλόθεη ψυχή όμως, όταν εκτεθεί στις φλογερές  ακτίνες της θεϊκής αγάπης, απαλύνεται αποτυπώνει τους χαρακτήρες των Αγίων και γίνεται κατοικία του Θεού. Η παραδοχή επομένως του θανάτου δίνει την προϋπόθεση στον άνθρωπο να ζει, και η ύπαρξή του να ταυτίζεται με τη ζωή, που θα συνεχισθεί στην αιωνιότητα.

          Μαγδαληνή Τσολάκη -  Κώστα, Νευρολόγος- Ψυχίατρος, Θεολόγος

"Έτσι περνάνε οι μέρες μας πια. Γεμάτες φόβο. Φόβο και μιζέρια. Δεν όμως είναι ζωή αυτή, ρε. Κουράστηκα να φοβάμαι ..." Ελευθεριάδης Γ. Ελευθεριάδης

 

Φόβος για το τι θα ξημερώσει.  

Φόβος για το άγνωστο. 

Φόβος για το μέλλον, φόβος για το παρόν. 

Φόβος για πολέμους, φόβος για αρρώστιες, φόβος για οικονομικά. 

Φόβος για το αν θα συμβεί, το ένα, το άλλο το παράλλο… 

Έτσι περνάνε οι μέρες μας πια. 

Γεμάτες φόβο. Φόβο και μιζέρια. 

Δεν όμως είναι ζωή αυτή, ρε. 

Κόλαση είναι. Κόλαση. 

Κουράστηκα να φοβάμαι. Κουράστηκα. 

Ξέρεις… 

Καμιά φορά, όταν κάνει ησυχία στη ψυχή, ακούω Κάποιον, «Μη φοβού, μόνο πίστευε», να ψιθυρίζει… 

Ελευθεριάδης Γ. Ελευθεριάδης 

Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021

Η αμαρτία απομακρύνει τον άγγελο, τον φύλακα της ψυχής και του σώματος (Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως)



          Η αμαρτία διαστρέφει το θείο κάλλος της εικόνας της ψυχής και του σώματος και την καθιστά δύσμορφη και αισχρή· γιατί, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος: «όπως ακολουθούν οι σκιές τα σώματα, έτσι και οι αμαρτίες ακολουθούν τις ψυχές, απεικονίζοντας με σαφήνεια τις πράξεις τους».

Η αμαρτία απομακρύνει τον άγγελο, τον φύλακα της ψυχής και του σώματος, και παραδίνει ψυχή και σώμα στην κατατυραννία του διαβόλου γιατί, καθώς λέει επίσης ο Μέγας Βασίλειος: «Όπως ο καπνός διώχνει τις μέλισσες και η δυσωδία απομακρύνει τα περιστέρια έτσι και η πολυθρήνητη και δύσοσμη αμαρτία απομακρύνει τον φύλακα άγγελο της ζωής μας».

Η αμαρτία απομακρύνει κάθε ντροπή και καθιστά αδιάντροπους αυτούς που αμαρτάνουν, εξαιτίας του σκοτισμού του μυαλού τους.

Περί της αναισχυντίας που προέρχεται από την αμαρτία ο Θείος Χρυσόστομος λέει: «Η αμαρτία, όσο βρίσκεται στη διαδικασία να γίνει πράξη, έχει κάποια ντροπή· από τη στιγμή όμως που θα διαπραχθεί, τότε αυτούς που τη διαπράττουν τους κάνει περισσότερο αδιάντροπους».

«Η αμαρτία, λέει ο ίδιος πατέρας, είναι μητέρα της εξαθλιώσεως και η ταπείνωση μητέρα της μετανοίας. Και η ταπείνωση μεν ανυψώνει και οδηγεί προς τα άνω, ενώ η αμαρτία ταπεινώνει και καταβιβάζει. Η μία μεταφέρει στους ουρανούς, η άλλη στον βυθό του Άδη».

Και προσθέτει:
«Εάν είναι σωστό να πράττεις την αμαρτία, φύλαγέ την έως τέλους· εάν όμως είναι βλαβερή σ’ αυτόν που τη διαπράττει, γιατί επιμένεις σ’ αυτή την καταστροφή; Κανείς τη στιγμή που κάνει εμετό τη χολή του, δεν συνεχίζει με ακόμη περισσότερο ανθυγιεινό φαγητό».

Επίσης ο άγιος Μάρκος λέει τα εξής: «Η αμαρτία είναι πυρ φλεγόμενο και οτιδήποτε του προσθέτεις, το δυναμώνει. Φαίνεται δε ότι η αμαρτία είναι κώλυμα που εμποδίζει την εύνοια του Θεού να μας αγκαλιάσει. Τα βάσανα της αμαρτίας θα διαδεχθούν το οδυνηρόν και μελαγχολικόν της γέεννας· γι’ αυτόν το λόγο απομακρύνσου από την αμαρτία σαν από πρόσωπο φιδιού· εάν την προσεγγίσεις θα σε δεχτεί· αλλά τα δόντια της είναι όμοια με δόντια λεόντων και αφανίζουν τις ψυχές των ανθρώπων».

Ο θείος Χρυσόστομος ονομάζει την αμαρτία ακαθαρσία της ψυχής: «Είναι προτιμότερο να λερωθείς με βρόμικη λάσπη παρά με αμαρτήματα. Όπως ακριβώς το σκουλήκι γεννιέται από το ξύλο και στη συνέχεια το κατατρώει, και όπως ο σκόρος κατατρώει το μαλλί, έχοντας γεννηθεί από αυτό, έτσι και από την αμαρτία γεννώνται λύπη και θάνατος και τρέφονται με αυτήν»· και αμέσως: «Μαχαίρι δίκοπο η αμαρτία».

(Απόσπασμα από την «Περί αμαρτίας», ομιλία του Αγίου Νεκταρίου, η οποία περιέχεται στο βιβλίο του, «Περί επιμελείας ψυχής», των εκδόσεων Άθως. Απόδοση στα Νέα Ελληνικά Ευανθία Χατζή, επιμέλεια κειμένου, επίμετρον Γιώργος Μπάρλας, Επιμέλεια: Στέλιος Κούκος)

 πατερικός

Άλλο εθνικισμός, άλλο πατριωτισμός. Γιατί τα συγχέουμε;

 


Στις 2 Σεπτεμβρίου μετέστη στην αιωνίοτητα ο θρύλος της ελληνικής μουσικής, ο μεγάλος Έλληνας πατριώτη; Μιχαήλ (Μίκης) Θεοδωράκης. Ο χαρισματούχος μουσικοσυνθέτης ήταν μία εξέχουσα προσωπικότητα, που έκανε γνωστή και περήφανη την πατρίδα μας στα πέρατα της οικουμένης με την μουσική του. Αγωνίστηκε με αγνότητα και σθένος για οικουμενικά ιδεώδη, την ελευθερία, την δημοκρατία, την ειρήνη. Αποτίοντας φόρο τιμής στην μνήμη του, παραθέτουμε απόσπασμα από την ομιλία του κατά το συλλαλητήριο-διαμαρτυρία για την κατάπτυστη συνθήκη των Πρεσπών, όπου ο μακαριστός ήταν κεντρικός ομιλητής. Τα μηνύματά του ακόμη είναι επίκαιρα! Ο Θεός να τον αναπαύσει!

“Εγώ δεν ντρέπομαι-όπως οι εθνομηδενιστές που μας κυβερνούν-να παραμείνω πιστός στις ιερές σκιές των προγόνων μας, που μας δίδαξαν την αγάπη και την θυσία για το Έθνος και την Πατρίδα- μια Πατρίδα που σέβεται και αγαπά όλες τις πατρίδες  του κόσμου- να είμαι πατριώτης διεθνιστής και συνάμα να περιφρονώ και να μάχομαι τον φασισμό σε όλες τις μορφές και προπαντός στην πιο πονηρή, απατηλή και επικίνδυνη μορφή του, την αριστερόστροφη”......

          “Οφείλουμε να επαγρυπνούμε για την διαφύλαξη της εθνικής μας ακεραιότητας , δεδομένου οι υπάρχουν ισχυρές διεθνείς δυνάμεις, που έχουν στόχο τους την σαλαμοποίηση της περιοχής των Βαλκανίων. Η περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας είναι νωπή...

          “Δεν είναι η πρώτη φορά που μπορεί όλοι γύρω να πιστεύουν ότι ο Έλληνας έχει μεταβληθεί σε ραγιά, αλλά εκείνος σηκώνεται όρθιος”!

         “Όταν υπερασπίζεται κανείς τα δίκαια της Πατρίδας του και του Λαού του, αυτό δεν είναι εθνικισμός, είναι πατριωτισμός! Και η Ελλάδα σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, έχει ανάγκη από πατριώτες!”

          “ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ”, τ. 583

Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2021

Η άρνηση του θανάτου

 


Η τραγικότητα του σημερινού ανθρώπου συνίσταται στο ότι εκούσια πλάθει ένα προνόμιο για τον ίδιο τον εαυτό του. Το προνόμιο αυτό είναι η λήθη ή η απόκρυψη  ή η άρνηση του θανάτου ως βασικού γεγονότος της πορείας του. Όσο όμως και να προσπαθεί να λησμονήσει το θάνατο, όσο παράλογος και ξένος κι αν θεωρείται απ’ τον κόσμο μας, ωστόσο παραμένει το μεγαλύτερο και φοβερότερο πρόβλημα του ανθρώπου.

 Ζούμε σ’ ένα  κόσμο, που “η ύπαρξη δεν ταυτίζεται πια με τη ζωή” κατά τον ιερό Αυγουστίνο. Ο άνθρωπος της εποχής μας έχει διαπράξει την “εσχάτη μεταφυσική αυτοκτονία” και έφερε τον εαυτό του έξω από την ύπαρξη.

  Η ψυχή, ανάλογα με την προαίρεσή της, γίνεται ή κερί, σαν φιλόθεη, ή πηλός, σαν φιλόϋλη. Όπως λοιπόν ο πηλός, όταν εκτεθεί στον ήλιο, ξεραίνεται και το κερί μαλακώνει, το ίδιο και η ψυχή. Εκείνη που είναι δοσμένη  στα εγκόσμια και υλικά, σαν έλθει σε επαφή με τον Θεό, σκληραίνεται σαν τον Φαραώ και χάνει κάθε ελπίδα σωτηρίας. Η φιλόθεη ψυχή όμως, όταν εκτεθεί στις φλογερές  ακτίνες της θεϊκής αγάπης, απαλύνεται αποτυπώνει τους χαρακτήρες των Αγίων και γίνεται κατοικία του Θεού. Η παραδοχή επομένως του θανάτου δίνει την προϋπόθεση στον άνθρωπο να ζει, και η ύπαρξή του να ταυτίζεται με τη ζωή, που θα συνεχισθεί στην αιωνιότητα.

          Μαγδαληνή Τσολάκη -  Κώστα, Νευρολόγος- Ψυχίατρος, Θεολόγος

Άγιος Στυλιανός 26 Νοεμβρίου βίος Απολυτίκιον

 

Βιογραφία

Ο Όσιος Στυλιανός ήταν γιος πλουσίων γονέων (που μάλλον γεννήθηκε στην Παφλαγονία, χωρίς αυτό να είναι σίγουρο, διότι εκεί φυλασσόταν και ιερό λείψανο του), διδάχτηκε νωρίς απ' αυτούς να είναι εγκρατής και να θεωρεί το χρήμα μέσο για την ανακούφιση και περίθαλψη των φτωχών και των αρρώστων.

Αφού έτσι ανατράφηκε, και οι γονείς του πέθαναν, διαμοίρασε όλη την κληρονομιά του και πήγε σαν ασκητής στην έρημο. Εκεί γνωρίστηκε με άλλους ασκητές, που ζούσε μαζί τους με αδελφική αγάπη, χριστιανική συγκατάβαση και επιείκεια. Δεν λύπησε ποτέ κανένα, μεγάλη του χαρά μάλιστα, ήταν να επαναφέρει τη γαλήνη στις ταραγμένες ψυχές. Η φήμη της θαυμαστής ασκητικής του ζωής έφθασε μέχρι τις πόλεις, και πολλοί έτρεχαν να τον βρουν για να ζητήσουν απ' αυτόν τις πνευματικές του οδηγίες.

Ο όσιος Στυλιανός, παρά την ερημική ζωή του, έτρεφε στοργή και συμπάθεια προς τα παιδιά, που τόσο αγαπούσε και ο Κύριος. Αν, έλεγε, η ταπεινοφροσύνη αποτελεί θεμέλιο των αρετών, η παιδική ηλικία από τη φύση της είναι περισσότερο ενάρετη, απ' ότι οι μεγαλύτεροι των φιλοσόφων. Πολλές φορές οι γονείς έφερναν προς αυτόν τα παιδιά τους, και τότε η αγαλλίαση του οσίου ήταν πολύ μεγάλη. Ο Θεός βραβεύοντας το Ιερό αυτό αίσθημα του, προίκισε τον όσιο με το χάρισμα να θεραπεύει τα άρρωστα παιδιά και να καθιστά εύτεκνους άτεκνες γυναίκες.

Ο Όσιος Στυλιανός κοιμήθηκε πλήρης ήμερων αλλά και αρετών.

 


Πέμπτη 25 Νοεμβρίου 2021

Ο φιλάργυρος μαζεύει, για να τα βρουν οι άλλοι

 


Ο φιλάργυρος είναι “κουμπαράς”. Μαζεύει αυτός, για να τα βρουν οι άλλοι. Χάνει έτσι την χαρά του δοσίματος και την θεία ανταπόδοση. Λέω σε έναν πλούσιο μια φορά: “Τι μαζεύεις; Υποχρεώσεις δεν έχεις. Τι θα τα κάνεις;”. “Εδώ θα μείνουν, μου λέει, όταν πεθάνω”. “Εγώ σου δίνω ευλογία, του λέω, να τα πάρεις επάνω όλα!”. “Εδώ θα μείνουν, ξαναλέει. Άμα πεθάνω, ας τα πάρουν οι άλλοι”. “Εμ εδώ θα μείνουν, του λέω. Ο σκοπός είναι να τα δώσεις με τα ίδια σου τα χέρια τώρα που ζεις”.

          Δεν υπάρχει ποιο  ανόητος  άνθρωπος από τον πλεονέκτη, που μαζεύει συνέχεια και ζει συνέχεια με στέρηση και τελικά αγοράζει την κόλαση με τις συγκεντρωμένες του οικονομίες. Το έχει τελείως χαμένο, γιατί δεν δίνει και χάνεται με υλικά πράγματα, οπότε χάνει τον Χριστό.

          Τον τσιγκούνη τον κοροϊδεύουν και οι άλλοι, Ήταν ένας πολύ πλούσιος κτηματίας. Είχε χωράφια σε μια επαρχία, είχε στην Αθήνα διαμερίσματα, αλλά ήταν πολύ τσιγκούνης. Μια φορά έφτιαξε μια χύτρα φασολάδα τελείως νερουλή, για να φάνε οι εργάτες  που δούλευαν στα χωράφια του. Παλιά δούλευαν οι καημένοι από το πρωί, πριν βγει ο ήλιος, μέχρι να βασιλέψει. Το μεσημέρι που σταματούσαν λίγο. για να ξεκουρασθούν, άδειασε το αφεντικό μέσα σ’ έναν ταβά την φασολάδα και φώναξε τους εργάτες να φάνε. Κάθησαν γύρω-γύρω οι καημένοι οι εργάτες και άρχισαν να τρώνε. Πότε έπιαναν με το κουτάλι από κανένα φασόλι, πότε μόνον ζουμί! Ένας εργάτης ήταν πολύ πειραχτήρι. Αφήνει το κουτάλι του και πάει παραπέρα. Βγάζει τις αρβύλες του, τις κάλτσες του και προχωράει να μπει στον ταβά. ¨Τι κάνεις;”, του λένε οι άλλοι. “Λέω να μπω μέσα, μήπως πιάσω κανένα φασόλι!”, τους λέει. Τόσο τσιγκούνης ήταν εκείνος ο ταλαίπωρος. Γι’ αυτό, χίλιες φορές να τον κυριέψει η σπατάλη τον άνθρωπο παρά η τσιγκουνιά.

          Η τσιγκουνιά είναι μεγάλη αρρώστια! Άμα κυριέψει τον άνθρωπο, μεγαλύτερη αρρώστια δεν υπάρχει. Η οικονομία καλή είναι, αλλά να προσέξει κανείς να μην τον κυριέψει σιγά-σιγά ο πειρασμός με την τσιγκουνιά.

          Όταν αρχίσει κανείς να μη μαζεύει πράγματα και τα δίνει, τότε α μαζευτεί η καρδιά στον Χριστό, χωρίς να το καταλάβει. Μια χήρα να μην έχει χρήματα να αγοράσει έναν πήχη ύφασμα να ντύσει τα παιδιά της και εγώ να μαζεύω; Πως να το ανεχθώ αυτό; Στο καλύβι δεν έχω ούτε πιάτα, ούτε κατσαρόλα. Τενεκεδάκια έχω. Προτιμώ ένα πεντακοσάρικο  να το δώσω σε έναν φοιτητή, να πάει από το ένα μοναστήρι στο άλλο, παρά να πάρω κάτι για μένα. Αν δεν μαζεύεις έχεις ευλογία από τον Θεό. Όταν δίνεις ευλογία, παίρνεις ευλογία. Η ευλογία γεννάει ευλογία.

Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης

Η ενότητα της Εκκλησίας

 


Τρεις είναι οι παράγοντες που συγκροτούν την ενότητα της Εκκλησίας, και αποτελούν τους άξονες της πνευματικής ζωής. Ο ένας είναι το ιερό θυσιαστήριο, ο άλλος ο Επίσκοπος και ο τρίτος οι άγιοι. Μεταξύ αυτών των τριών παραγόντων υπάρχει μια θαυμαστή ενότητα. Το θυσιαστήριο καθιερώνεται από τον Επίσκοπο και μάλιστα ο Επίσκοπος τοποθετεί κάτω από το θυσιαστήριο τα λείψανα  των αγίων μαρτύρων. Αυτό δείχνει ότι το θυσιαστήριο, ο Επίσκοπος και οι άγιοι αποτελούν τους άξονες της ενότητας της Εκκλησίας και της πνευματικής ζωής.

          Το θυσιαστήριο είναι η “αρχή πάσης τελετής” και η κρηπίδα και η ρίζα όλων των μυστηρίων. Πάνω στο θυσιαστήριο τελείται η αναίμακτη, μυσταγωγία και, φυσικά, η θεία Ευχαριστία που αποτελεί το κέντρο της πνευματικής ζωής του χριστιανού(....)

          Ο Επίσκοπος αγιάζει και καθιερώνει το ιερό θυσιαστήριο, γιατί είναι  το μυστήριο της αισθητής παρουσίας του Χριστού....

         Τα λείψανα των αγίων, τα οποία τοποθετούνται κάτω από το θυσιαστήριο, συνδέονται στενά με την καθιέρωση του θυσιαστηρίου. Η δύναμη του θυσιαστηρίου είναι το άγιο Μύρο. Έπρεπε, λοιπόν, και η ύλη που θα τοποθετηθεί κάτω από αυτό να είναι συγγενής. Και αυτή είναι τα λείψανα των αγίων.....

          Υπάρχει μια σχέση μεταξύ των τριών αυτών παραγόντων. Το κέντρο είναι ο Χριστός. Το θυσιαστήριο είναι το χέρι του Χριστού, ο Επίσκοπος είναι το μυστήριο της αισθητής παρουσίας του Χριστού και οι άγιοι είναι τα μέλη του Σώματος του Χριστού.

          “ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ”, τ. 303

Νηστεία, Θεολογία και Διαιτολογία

 


Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής. Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται (Ιω. 6:27). Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε (Ματθ. 4:2-3, Λουκ.4:2-3). Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το θαύμα που σκλαβώνει την ελευθερία, το μυστήριο της αυτοεπιβεβαίωσης και την εξουσία που υποτάσσει. Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη. Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς.

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, επίλογος στο μελέτημά του: «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97.

Νηστεία, Θεολογία και Διαιτολογία – Το Zωντανό Iστολόγιο (istologio.org)

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2021

ΦΟΡΤΩΝΕΣΑΙ Ο, ΤΙ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΣ

 


Μια μεγάλη αλήθεια για την κατάκριση βρήκαμε στον “Ευεργετινόν”, όπου ο Αντίοχος του Παντέκτου μας μιλά για την φοβερή αυτή αμαρτία, που την χαρακτηρίζει ως το χειρότερον από όλα τα πάθη. Και η αλήθεια αυτή είναι ότι ο κατακρινόμενος, ωφελείται ψυχικώς, αν υπομείνει αγογγύστως την κατάκριση, ενώ εκείνος που κατακρίνει, δέχεται ο ίδιος το βάρος της αμαρτίας, του κατακρινόμενου. Ιδού το σχετικό κείμενον του “Ευεργετινού”, κατά λέξη:

          “Η κατάκρισις του πλησίον είναι χειροτέρα από όλα τα πάθη. Όχι μόνον, διότι καθιστά τον κατακρίνοντα ένοχον αυστηροτάτης τιμωρίας, ενώπιον του Θεού, επειδή ούτος μετά θράσους αρπάζει εκ των προτέρων το αξίωμα του Θεού ως δικαστού, το οποίον μόνον Εκείνος έχει και καθίσταται, τρόπον τινά, εις την περίπτωσιν αυτήν αντίθεος, αλλά και διότι, απογυμνούμενος της Σκέπης και της βοηθείας του Θεού, εξ αιτίας της κατακρίσεως, είναι ενδεχόμενον να περιπέσει και ο ίδιος εις σφάλμα, για το οποίον κατακρίνει τον αδελφόν του. Και εκείνος, που κατακρίνεται, εάν δεν γογγύζει κατά του κατακρίνοντος, ωφελείται ψυχικώς, διότι μετριάζεται το βάρος της αμαρτίας εξ αφορμής της περιφρονητικής εις βάρος του κατακρίσεως. Αυτός όμως, που κατακρίνει, αναλαμβάνει επάνω του και το φορτίον της αμαρτίας του κατακρινομένου, όπως ακριβώς δηλούται τούτο σαφέστατα εις την παραβολήν του Τελώνου και του Φαρισαίου”.

          “ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ”, Π. Μ. Σωτήρχος

Η απνευμάτιστη εποχή μας



Το χριστιανικό πνεύμα σε μια απνευμάτιστη εποχή δεν είναι κάποια απρόσωπη δύναμη ή αρχή. Δεν είναι κάν κάποιος διαχρονικός ή αιώνιος νόμος. Είναι ο Θεός, που φανερώθηκε στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και παραμένει στην Εκκλησία με το Άγιο Πνεύμα. Και η θεραπεία της κοινωνίας μας μπορεί να στηριχθεί στο επίπεδο της σχέσεώς μας με τον Χριστό και την Εκκλησία.

          Στο πρόσωπο του Χριστού φανερώνεται ο Λόγος του Θεού που θυσιάζεται για τον άνθρωπο και ως τρόπος ζωής που ανταποκρίνεται απόλυτα στη θεία εντολή. Η καινή εντολή της αγάπης δεν διδάσκεται μόνον, αλλά ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του Χριστού. Και το πραγματικό περιεχόμενό της φανερώνεται  στη ζωή του.”Εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς”.

          Το χριστιανικό πνεύμα δεν προσφέρεται πρωτίστως με τη διδασκαλία αλλά με τη ζωή. Η χριστιανική ζωή πρέπει να εκφράζει το περιεχόμενο της χριστιανικής πίστεως. Αυτή θα  φιλοτιμήσει τους άλλους να δοκιμάσουν την αλήθεια της χριστιανικής ζωής. Έτσι τελικά η διόρθωση της κοινωνίας μας είναι θέμα προσωπικής διορθώσεως, Άλλωστε ο καθένας μας είναι μέλος της κοινωνίας. Και διορθώνοντας τον εαυτό του διορθώνει ένα κομμάτι της κοινωνίας και δημιουργεί μια εστία υγείας μέσα στο σώμα της.

          Γ. Μαντζαρίδης

Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2021

“και ταύτα δει ποιείν κακείνα μη αφιέναι”

 


Μία από τις σημαντικότερες εκφράσεις ευγνωμοσύνης προς τους ήρωες της πατρίδος μας, που πολέμησαν γενναία εναντίον των κατακτητών, τραυματίστηκαν ή και έχυσαν το αίμα τους στα πεδία των μαχών, είναι και οι παρελάσεις στις Εθνικές μας επετείους. Πρόκειται για παρελάσεις μαθητών, στρατιωτών, πολιτιστικών συλλόγων και άλλων φορέων, που σκοπό έχουν να λειτουργούν ως υπόμνηση, προς τις νέες γενιές, της θυσίας των προγόνων μας για  την απελευθέρωση της πατρίδος μας.

          Ας μην στεκόμαστε υποτιμητικά σε τέτοια γεγονότα και ας μην απαξιώνουμε την σημασία τους. Η αναγνώριση της θυσίας των προγόνων μας, δεν πρέπει να μένει καταγεγραμμένη μόνο στα βιβλία της ιστορίας και στις αίθουσες διδασκαλίες. Οφείλουμε οι Νεοέλληνες να τιμούμε τις Εθνικές μας Επετείους με παλλαϊκή συμμετοχή.

          Θεωρούμε απαράδεκτο,ελαφρά τη καρδία, να παίρνονται αποφάσεις ακύρωσης του εορτασμού των Εθνικών μας Επετείων, επικαλούμενοι διάφορες προφάσεις, είτε εθνικού πένθους είτε συνωστισμού λόγω πανδημίας. Αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα των καταστάσεων. Δεν αμφισβητεί κανείς ότι η απειλή είναι πραγματική και δυστυχώς ασύμμετρη. Όμως, ας υπάρχει μία ενιαία θέση και στάση απέναντι στα φαινόμενο συνωστισμού. Δεν μπορούν οι παρελάσεις να θεωρούνται επικίνδυνες για τη διάδοση του κορωνοϊού, ενώ οι παρελάσεις ομοφυλοφίλων ή οι κηδείες επιφανών προσώπων να αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Ας μην εφαρμόζουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά, γιατί πληγώνεται η ευαισθησία του ελληνικού λαού.

          “ΘΕΟΦΙΛΟΣ”, τ. 3

Δευτέρα 22 Νοεμβρίου 2021

Ο Ντοστογιέφσκι μιλά για την Παιδεία

                   Ο Ντοστογιέφσκι μιλά για την Παιδεία

Του Γιώργου Παπαθανασόπουλου

            Πριν από διακόσια χρόνια – στις 11 Νοεμβρίου 1821 -, με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, γεννήθηκε ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας Φιοντόρ (Θεόδωρος) Ντοστογιέφσκι. Έζησε πριν από τόσα χρόνια και μίλησε για την δυτική κοινωνία και την παιδεία της,  λες και ζει σήμερα. Είχε  τη σπάνια ικανότητα να διεισδύει στα κατάβαθα της ψυχής και εκφραστικά παρουσίασε τις κτηνώδεις πράξεις στις οποίες οδηγείται ο μηδενιστής άνθρωπος. Αδιαμφισβήτητα  ο Ντοστογιέφσκι στην παγκόσμια λογοτεχνία είναι ο πιο δυνατός στην περιγραφή των αρνητικών και τραγικών ηρώων (Ιβάν Καραμάζοφ, Σταυρόγκιν, Ρασκόλνικοφ) και είναι λιγότερο δυνατός στους θετικούς ήρωές του (στάρετς Ζωσιμάς, Αλιόσα Καραμάζοφ, κ.α.).

            Ο Ντοστογιέφσκι γράφει στο «Ημερολόγιό» του, του 1873, ως να ζει στο σήμερα. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι οι καθοδηγητές της «ευρωπαϊκής προοδευτικής σκέψης»   καταλύουν ηθικούς και φυσικούς νόμους σταθερούς και αμετάβλητους και προσβάλλουν αιώνιες αξίες.    Και προσθέτει: «Δώστε σε όλους αυτούς τους μεγάλους μοντέρνους δασκάλους την πλήρη δυνατότητα να καταστρέψουν την παλιά κοινωνία και να την οικοδομήσουν από την αρχή και ως αποτέλεσμα θα προκύψει τόση αμάθεια και τέτοιο χάος, κάτι τόσο χυδαίο, τυφλό και απάνθρωπο, ώστε όλο το οικοδόμημα θα καταρρεύσει κάτω από τις κατάρες της ανθρωπότητας, πριν καν προλάβει να κατασκευαστεί» (Dostoievski “Journal d’ un ecrivain”, Gallimard, 11e editionp. 209)

            Η κοινωνία αυτή της «προοδευτικής σκέψης», γράφει ο επίκαιρος Ντοστογιέφσκι, αντικαθιστά την αληθινή παιδεία « μόνο με την αναιδή άρνηση, όπου τα παιδιά διαπαιδαγωγούνται να ζουν χωρίς αρχές και πέρα από κάθε φυσική αλήθεια, με έλλειψη σεβασμού ή αδιαφορία προς την πατρίδα και ειρωνική περιφρόνηση προς τον λαό». Και τονίζει ο Ρώσος συγγραφέας ότι η αιτία του κακού είναι ότι η μακραίωνη εθνική καταπίεση, που δεχόμαστε οι Ορθόδοξοι λαοί από την δυτική κουλτούρα, είναι αυτή που μας καταργεί κάθε ανεξαρτησία σκέψης και βιαίως μας επιβάλλει να αποδεχθούμε τα αξιώματα της δυτικής κουλτούρας και παράλληλα να απορρίψουμε  τον δικό μας εαυτό και να παύσουμε να σεβόμαστε και να εκτιμάμε τη δική μας πολιτισμική κληρονομιά και ταυτότητα.

            Παρά την αυστηρή κριτική του στον δυτικό τρόπο σκέψης και ζωής ο Ντοστογιέφσκι αγαπούσε την Ευρώπη. Ο αείμνηστος Σέρβος Μητροπολίτης πρ. Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης Αθανάσιος Γιέβτιτς γράφει ότι την αποκαλούσε «χώρο των θαυμάτων» και «αγαπητό νεκροταφείο, όπου πάμε και κλαίμε την τραγικότητά μας». Και προσθέτει: « Το να ονομάσουμε τον Ντοστογιέφσκι απλώς αντιδυτικό είναι απλούστευση, όπως επίσης απλούστευση είναι να τον θεωρήσουμε απλώς ανατολικό. Ο Ντοστογιέφσκι είναι πάνω από την Ανατολή και από την Δύση. Διότι η αλήθεια του ανθρώπου δεν εξαντλείται με την Ανατολή και τη Δύση... Ο Ντοστογιέφσκι λέγει στον άνθρωπο της κάθε εποχής να μην λατρεύει είδωλα. Και είδωλα μπορεί να είναι η κοινωνία, η ελευθερία, ο ίδιος ο άνθρωπος, αν δεν πιστεύει στον Θεάνθρωπο Χριστό».

- (Εισαγωγή Αθαν. Γιέβτιτς εις βιβλίο Φ. Ντοστογιέφσκι «Οι φτωχοί», Εκδ. IMAGO, Αθήναι, 1983, σελ. 32).- 

 

Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΆ ΘΕΜΑΤΑ “Άντρας που δεν έκλαψε μέσα στην αγάπη....”

                 “Άντρας που δεν έκλαψε μέσα στην αγάπη

                   κατά βάθος, έμεινε, άνθρωπος μισός.

                   Μόνο αυτός που μέτρησε τον καημό με δάκρυ

                   Μόνο αυτός που ξέχασε τι ειν’ εγωισμός

                   άξιζε για αγάπη”

          Μία παλιά αντίληψη, την οποία συχνά οι γονείς μεταφέρουμε στα αγόρια είναι και το ότι “οι άντρες δεν κλαίνε”. Δεν μπορεί να ισχύει μια τέτοια αντίληψη. Το δάκρυ, το κλάμα δείχνει συναίσθημα, δείχνει ευαισθησία, δείχνει ότι μπορούμε να μπούμε στην θέση του άλλου. Γι’ αυτό και ο Χριστός δάκρυσε μπροστά στο μνήμα του φίλου Του Λαζάρου, αλλά και βλέποντας τον πόνο της Μάρθας και της Μαρίας, καθώς και των Ιουδαίων που Τον περιτριγύριζαν. Αν ο Θεάνθρωπος δακρύζει, δεν είναι δόκιμο εμείς να υποστηρίζουμε ότι τα δάκρυα δεν τιμούν έναν άνδρα.

          Τα δάκρυα μπορεί να είναι ακόμη ευχαριστιακά, δοξολογικά, για κάποια ευλογία που μας έχει δώσει ο Θεός, για κάποια επιτυχία, για κάτι όμορφο, για τον ερχομό ενός ανθρώπου στον κόσμο. Μπορεί να είναι δάκρυα μετανοίας και προσευχής και αυτά τότε είναι δωρεά του Θεού.

          Υπάρχουν όμως και τα δάκρυα μπροστά σε ήττες και αποτυχίες. Μπροστά στον πόνο και τον θάνατο. Όταν αισθανόμαστε ότι έχουμε χάσει, ότι έχουμε σφάλλει, ότι έχουμε ταπεινωθεί. Τότε τα δάκρυα έχουν έναν χαρακτήρα θυμού προς τον εαυτό μας ή προς τους άλλους και συνοδεύονται συνήθως από μια άρνηση να αποδεχτούμε τα όριά μας, την ανάγκη να είμαστε ταπεινοί.

          Υπάρχουν και τα χειριστικά δάκρυα. Αυτά που αποσκοπούν, συνειδητά ή ασυνείδητα  στο να ελέγξουν τις σχέσεις και την ζωή μας. Τα χειριστικά δάκρυα τα χρησιμοποιούν τα παιδιά για να λάβουν προνόμια ή αγαθά ή για να δικαιολογηθούν για αποτυχίες στο σχολείο και αλλού. Ας μη νικιόμαστε από αυτά τα δάκρυα, αλλά να προσπαθούμε να προβληματιστούμε για τους  λόγους για τους οποίους τα παιδιά φτάνουν σ’ αυτά τα δάκρυα:τον καταναλωτισμό, την απουσία προσπάθειας στο σχολείο και σε άλλες δραστηριότητες, την τεμπελιά, την παρακοή. Χειριστικά είναι τα δάκρυα στην σχέση άντρα και γυναίκας. Αυτός που τα χρησιμοποιεί, θέλει στην ουσία να υποτάξει τον άλλο, δείχνοντάς του πόσο υποφέρει εξ αιτίας του και αναγκάζοντάς τον να αλλάξει. Όμως ένας τέτοιος δρόμος δεν μπορεί να μπορεί να είναι αυθεντικός. Αρχικά μπορεί να να κάνει τον άλλο να μαλακώσει. Αν όμως εκείνος δεν έχει αποφασίσει να δει το πρόβλημα κατάματα, δηλαδή τους χαρακτήρες και των δύο και που καλούνται να συνυπάρξουν και να βρούνε διεξόδους, τότε τα δάκρυα θα κουράσουν και θα είναι αναποτελεσματικά.

          Είναι μισός ο άνθρωπος που δεν κλαίει στην αγάπη, που δεν βλέπει τα λάθη του, που δεν βάζει αρχή μετάνοιας, που δεν συνειδητοποιεί τις αδυναμίες του χαρακτήρα του, που δεν αποφασίζει να συνυπάρξει, να συγχωρήσει, να ανεχτεί εν αγάπη. Τα δάκρυα ας είναι ειλικρινή, ας αποτυπώνουν συναισθήματα. Δεν είναι ντροπή να δακρύζουμε, δεν είναι ωραίο όμως να λειτουργούμε με πονηρία, αξιοποιώντας το ευσυγκίνητο! Αλλιώς όλα γίνονται θέατρο και καμία σχέση δεν θα κρατήσει σ’ αυτή την προοπτική!


          Πρωτ. Θεμ. ΜΟΥΡΤΖΑΝΟΥ

Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021

ΣΥΝΤΟΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Μάθημα 3ο

          Η Ιερά Παράδοση και οι ετερόδοξοι χριστιανοί

          Η Ρωμαϊκή Εκκλησία δέχεται, όπως και η Ορθόδοξη, την ιερά Παράδοση ως πηγή της θείας αποκαλύψεως, ισότιμη και ισόκυρη προς την Αγία Γραφή. Εν τούτοις στην πράξη δε συμφωνεί με την ορθόδοξη αντίληψη, αλλά εκλαμβάνει την παράδοση με έννοια ελαστική, ως ταμείο πίστεως, στο οποίο μπορεί να προσφεύγει όταν θέλει να διατυπώσει κάποιο νέο δόγμα ή να ανυψώσει σε δόγματα μεταγενέστερες θεολογικές γνώμες και δοξασίες. Τέτοια δόγματα υπάρχουν πολλά (άσπιλος σύλληψη κ, α.), ως και διάφορες άλλες καινοτομίες, κυρίως στην τέλεση και μετάδοση των ιερών μυστηρίων(στέρηση του λαού εκ του ποτηρίου της θείας ευχαριστίας, απαγόρευση κοινωνίας των νηπίων κ. τ. ο.).  Αν θέλαμε να κάνουμε συσχετισμό, θα λέγαμε ότι κατά την ορθόδοξη πίστη η Εκκλησία είναι ο πιστός τηρητής και φύλακας της παραδόσεως, ενώ κατά τη ρωμαιοκαθολική αυτή παρουσιάζεται μάλλον ως κυρίαρχος, μεταποιώντας αυτή κατά βούληση και προσπαθώντας να συμβιβάσει τα παλαιά με τα εκάστοτε νέα.

          Παράλληλα οι Διαμαρτυρόμενοι δεν αναγνωρίζουν την παράδοση ως πηγή της θείας αποκαλύψεως. Οι λόγοι είναι προφανείς. Κατ’ αυτούς η Αγία Γραφή είναι η μόνη πηγή του λόγου του Θεού, ο πλήρης και αυτάρκης κώδικας της χριστιανικής πίστεως, που περιέχει όλες  τις αναγκαίες αλήθειες προς σωτηρία. Την παράδοση την απορρίπτουν ως αυθεντική πηγή της πίστεως, ανεχόμενοι αυτή στο μέτρο που δεν αντιφάσκει προς τη Γραφή, και ως ωφέλιμο πλην όχι και αλάθητο χειραγωγό στην ερμηνεία της Αγίας Γραφής. Εν τούτοις παρά τη βασική τους  αυτή τοποθέτηση, δεν φαίνεται ν’ απομακρύνονται ολοσχερώς από το πνεύμα της εκκλησιαστικής παραδόσεως. Ασχέτως προς τα πολλά που παρέλαβαν από την εκκλησιαστική παράδοση, ο Λούθηρος, τον οποίο αποκαλούν θείον και τρίτον Ηλία, και τα συγγράμματα του οποίου μεγάλως εκτιμώνται στη συνείδηση  των Διαμαρτυρομένων, ως αντικαταστήσαντα τα  έργα των Πατέρων της Εκκλησίας, έχει μεγάλο κύρος γι’ αυτούς, ενώ παράλληλα τα συμβολικά τους βιβλία έχουν αποκτήσει ένα είδος “κανόνος πίστεως”, ο οποίος αποτελεί συνεκτικό δεσμό της εκκλησιαστικής ταυτότητας  και βάση του εκκλησιαστικού κηρύγματος και της ερμηνείας της Αγίας Γραφής. Με άλλα λόγια ένα είδος εκκλησιαστικής παραδόσεως.

          Ο ΚΑΤΗΧΗΤΗΣ

Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021

Ἀπό τὸν Ἀββᾶ Ἰσαάκ στόν Ντοστογιέφσκυ

Πᾶν μέτρον ἄριστον. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τὸ μέτρο, ὁ ἅγιος ἄνθρωπος. Κι ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ εἶναι ἕνα μέτρο γιὰ τὸν ἄνθρωπο, τὴ ζωὴ καὶ τὴν τέχνη καὶ τὴ δρᾶσι.

Ποῦ βρίσκεται! Πῶς ζῆ! Πῶς γράφει! Τί ποίησι, τί φιλοσοφία, τί ψυχολογία κάνει! Πῶς δρᾶ, ἡσυχάζει, κινεῖται καὶ ἀκινητεῖ!

Μποροῦμε δι’ αὐτοῦ νὰ κρίνωμε τοὺς ἀνθρώπους; Δὲν εἶναι μεγάλος, μέγιστος, μοναδικός; Δὲν εἶναι ἀδικία ἢ αὐθάδεια νὰ συγκρίνωμε μὲ τέτοια μεγέθη ὅλους τοὺς ἄλλους, ἐμᾶς, τοὺς κοινούς;

Δοξολογία ήχος πλ α' πεντάφωνος - Γεώργιου Βιολάκη. Ψαλλει ο Γέρων Δαμασκηνός και o π. Χερουβείμ.


Αγιορείτικα ακούσματα

Αργή Δοξολογία σε ήχο πλ. α' πεντάφωνος του Πρωτοψάλτου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Γεωργίου Βιολάκη (1820 - 1911). Ψαλλει ο Γέρων Δαμασκηνός και συνοδεία (δεξιός χορός) και ο π. Χερουβείμ Τσίνογλου από Έδεσσα, μαζί με Χαράλαμπος Κοτίδης και Βασίλης Πρασσάς (αριστερός χορός), στην Πανηγύρι του Αγίου Παρθενίου-Ιερά Μονή Αγίου Παύλου, 7/20 Φεβρουαρίου, 2019.


Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2021

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

 


Όσο πιο πολύ σιωπά ο Θεός, τόσο πιο πολύ παρών είναι. Όσο πιο πολύ σαν να χάνονται όλα, και σαν μη υπάρχει ελπίδα από πουθενά, τόσο πιο πολύ είναι ο Θεός και τόσο πιο πολύ επεμβαίνει αοράτως, μυστικώς. Δεν μας το φανερώνει, αλλά κάνει δουλειά μέσα στην ψυχή του ανθρώπου, ανάλογα με την πίστη και την ελπίδα του καθενός, ανάλογα με την όλη στάση του καθενός. Και θαυματουργεί.

          Μπορεί να φαίνεται ότι δεν ακούει ο Θεός, ότι δεν προσέχει, μπορεί να φαίνεται ότι ο Θεός κατοικεί στον ουρανό και δεν κινείται από εκεί, δεν επεμβαίνει,όμως θα έλθει η ώρα  που θα επέμβει και θα εμφανισθεί ως Θεός, έτσι που συθέμελα θα συγκλονίσει το κακό, θα το συνταράξει, θα το ξεριζώσει. Μακάριος όποιος πιστεύει έτσι και αναμένει εν μετανοία, εν ταπεινοφροσύνη, εν αγάπη, προσευχόμενος και ζητώντας τον Θεό. Μακάριος!

          Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Απέναντι στο ηθικό χάος

 

Στο ερώτημα, τι μπορεί να αντιταχθεί απέναντι στο ηθικό χάος της εποχής μας, η απάντηση είναι μία: το αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο. Το πρόσωπο που ενεργεί ως ζύμη και ζυμώνει το ευρύτερο φύραμα. Και είναι αδύνατο ένα αληθινό πρόσωπο  να μη ενεργήσει ως ζύμη στο περιβάλλον του. Όταν το πρόσωπο και το φύραμα ου θα ζυμωθεί αποπνέει αλήθεια και αρχοντιά, ενεργεί αναπλαστικά μέσα στην κοινωνία. Αν τελικά αλλάξει και πόσο η όλη κατάσταση, είναι άλλο θέμα. Εκείνο πάντως που δεν πρέπει να λησμονείται, είναι ότι οι αλλαγές στις κοινωνίες δεν γίνονται από τις πλειοψηφίες αλλά από τις μειοψηφίες. Αν κατορθωθεί να δημιουργηθεί μια ζωντανή μειοψηφία με αυθεντικό χριστιανικό πνεύμα, τότε δεν μπορεί να μην  υπάρξει αλλαγή στην κοινωνική ζωή. Και μπορεί να συμβεί αυτό, γιατί το πνεύμα του Χριστιανισμού, ακριβέστερα το πνεύμα του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, της Ορθόδοξης Εκκλησίας, προσφέρει στον άνθρωπο αυτό που αγωνιωδώς  αναζητεί στην πλήρη και απόλυτη μορφή του.

Τι χαρακτηρίζει την εποχή μας; Η ανομική κατάσταση ή ακριβέστερα το χάος και η ηδονοθηρία. Ο σύγχρονος άνθρωπος, και ιδιαίτερα ο νέος, θέλει ελευθερία, απόλυτη ελευθερία, γι’ αυτό φθάνει στο χάος και την ασυναρτησία. Ακόμη θέλει ηδονή, απεριόριστη ηδονή, γι’ αυτό οδηγείται στην αχαλίνωτη ηδονοθηρία.

Οι αναζητήσεις αυτές είναι  αθέμιτες; Είναι άσχετες με τον Χριστό και την Εκκλησία; Μια επιπόλαιη απάντηση στο ερώτημα αυτό θα ήταν σαφώς καταφατική: οι αναζητήσεις αυτές είναι χριστιανικά ανεπίτρεπτες και άσχετες με τον Χριστό και την Εκκλησία. Παραταύτα όμως δεν θα μπορούσαμε να αρνηθούμε ότι αυτές εκφράζουν τον άνθρωπο. Συνδέονται στενά με τη φύση του. Ποιος δεν θέλει τη ελευθερία; Ποιος δεν επιθυμεί την ηδονή, τη χαρά;

Και αν προχωρήσουμε λίγο περισσότερο, θα δούμε ότι τα πράγματα αυτά, η ελευθερία και η ηδονή, δεν είναι μόνο τα κυριότερα αιτήματα του ανθρώπου, αλλά και οι κυριότερες προσφορές του Χριστού και της Εκκλησίας.

 “Υμείς επ’ ελευθερία εκλήθητε, αδελφοί”  γράφει ο Απόστολος Παύλος.

  “Ου δε το Πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία”΄.

 Και η χαρά είναι η πεμπτουσία του Χριστιανισμού. Είναι το συνώνυμο του Ευαγγελίου, το άγγελμα των Χριστουγέννων, το μήνυμα του αναστάντος Χριστού, ο καρπός του αγίου Πνεύματος.

 Ποια είναι η διαφορά; Ότι ο κόσμος μιλάει για ηδονή και όχι για χαρά; Τη χαρά εννοεί και ο κόσμος με την ηδονή. Η διαφορά, η ακριβέστερα η διαμετρική αντίθεση, έγκειται στο ότι ο κόσμος ζητεί την ηδονή , όπου εκ των πραγμάτων είναι καταδικασμένη να διαψευσθεί. Την αναζητεί στο επίπεδο των σωματικών αισθήσεων, που διέπεται από τον νόμο της φθοράς και του θανάτου. Το ίδιο γίνεται και με την ελευθερία. Γι’ αυτό φυσιολογικά η αναζήτηση της ελευθερίας οδηγεί στο χάος, και η αναζήτηση της ηδονής στην οδύνη και την απογοήτευση.

 Αντίθετα ο Χριστός προσφέρει πνευματική ελευθερία και πνευματική χαρά ή πνευματική ηδονή. Και όποιος γνωρίζει την ηδονή ή τη χαρά αυτή, όχι μόνο δεν παρασύρεται από την υλική ηδονή, την ηδονή των αισθήσεων, αλλά προσέτι είναι  πρόθυμος να υποστεί κόπους και θυσίες, για να διατηρήσει και να καλλιεργήσει την πνευματική χαρά. Δεν κοπιάζει για να λυπάται, ούτε θυσιάζεται για να πονέσει. Για να χαρεί τα κάνει όλα, και χαίρεται με όλα, γιατι τον συνδέουν με την πηγή της χαράς.

          Γ. Μαντζαρίδης