Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023

Η ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

 


ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ

«Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως.. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισαί μοι τω σω δούλω. Ναι, Κύριε βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφό μου, ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».

          Η προσευχή αυτή της Μ. Τεσσαρακοστής, έργο του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, λέγεται στο τέλος των ιερών Ακολουθιών από την Δευτέρα ως την Παρασκευή. Είναι σύντομη και απλή και κατέχει σημαντική θέση στη θεία Λατρεία αυτής της περιόδου. Απαριθμεί, με μοναδικό τρόπο, τα αρνητικά και θετικά στοιχεία της μετάνοιας, συνιστώντας ένα σημαντικό κανόνα αυτοελέγχου.

          «Κύριε και Δέσποτα τη ζωής μου».

          Εξαρχής ο δεόμενος δίνει αναφορά στον Κύριο της ζωής, αναγνωρίζοντας τον Θεό ως μοναδικό αυθέντη και δεσπότη του. Ομολογεί εμπιστοσύνη στον Θεό, τον κυβερνήτη του κόσμου και της ύπαρξής μας.

          «Πνεύμα αργίας, περιεργείας μη μοι δως».

          Παράκληση να μην επιτραπούν αυτές οι εκτροπές σε μας. Η προέλευση του κακού είναι δυσεπίλυτο θέμα. «Ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται», διαπιστώνει ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος  και στον Ιώβ παρατηρούμε μια ανοχή του Θεού στην πειρασμική δοκιμασία, από την οποία ο δίκαιος άνδρας υπομένει τον πειρασμό και εξέρχεται νικητής, ομολογώντας : «ει τα αγαθά εδεξάμεθα εκ χειρός Κυρίου, τα κακά ουχ υποίσομεν;

          Αργία είναι η οκνηρία μας, η απροθυμία  για δράση, η αναβολή, η αποτελμάτωση.

          Περιέργεια είναι η πονηρή διάθεση μελέτης των θεμάτων του συνανθρώπου, η οποία κινείται με δειλία και αποκαλύπτει στο τέλος μικροψυχία.

          Φιλαρχία είναι η τάση υπεροχής έναντι των συνανθρώπων μας. Όμως ισχύει το «Ει τις θέλει πρώτος είναι, έστι πάντων έσχατος και πάντων διάκονος».

          Αργολογία είναι η φλυαρία, η κατάκριση. Υπόψη: «παν ρήμα αργόν, ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι, αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ημέρα κρίσεως».

          «Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω».

          Το πρώτο μέρος  της ευχής διαλάμβανε τα αρνητικά, ενώ στο δεύτερο μέρος γίνεται επίκληση αρετών, που είναι δωρεές του Θεού και όχι ατομικά κατορθώματα.

          Σωφροσύνη είναι η  εγκράτεια νου και σώματος, που προϋποθέτει δέηση και άσκηση.

          Ταπεινοφροσύνη είναι η συναίσθηση πλήρους εξάρτησης από τον Θεό, η εκτίμηση του έργου των άλλων και η παραδοχή ότι είμαστε οι πλέον αμαρτωλοί.

          Υπομονή είναι «η βασίλισσα των αρετών και το θεμέλιο των κατορθωμάτων».

          Αγάπη είναι η συμπόρευση με τον Θεό, ο Οποίος «αγάπη  έστιν».

          Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου…. Η κατάκριση είναι απότοκος της υπερηφάνειας, και φανερώνει σύγκριση έναντι των άλλων. Ο άνθρωπος αγνοεί τον Μοναδικό Κριτή, τον Θεό.

          «Ανθρώπων έκαστος δύο πήρας φέρει, την μεν έμπροσθεν, την δε όπισθεν, γέμει δε κακών εκατέρα, αλλ’ η μεν έμπροσθεν αλλοτρίων, η δε όπισθεν αυτού του φέροντος. Και δια τούτο οι άνθρωποι τα μεν εαυτών κακά ουχ ορώσι, τα δε αλλότρια πάνυ ακριβώς θεώνται». (Αίσωπος)

          Η ενδοσκόπηση και η αυτογνωσία μας δίνει τη δυνατότητα να παρατηρούμε και να ελέγχουμε τις αμαρτίες μας, καταπολεμώντας τες με προσευχή και ταπείνωση. Μ’ αυτό τον τρόπο γινόμαστε σοφοί, αποκτούμε διάκριση, ατενίζουμε προς τον Θεό, έχουμε αυτομεμψία, κρίνοντας μόνον καθηκόντως , όπως στην θέση ενός Ηγουμένου ή Προϊσταμένου,  που οφείλει να αξιολογεί, πάντοτε με διάκριση.

          π. Γ. Φραγκιαδάκης

Επί σοι χαίρει, μέλος Γεωργίου Ογουρλού, Ήχος πλ. Δ. Ψάλλει ο Θεοδόσιος Ιερομ. Νεοσκητιώτης

 

Αγιορείτικα ακούσματα

Πέμπτη 30 Μαρτίου 2023

«ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ» «ΓΕΝΗΘΗΤΩ ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΣΟΥ»



Η πέμπτη αυτή φράση, είναι κεντρική της Κυριακής Προσευχής. Ίσως αυτή η φράση «γενηθήτω το θέλημά σου», μπορεί να προσαρμοσθεί με το «Αμήν» της επικλήσεως. Και αυτό το «γενηθήτω το θέλημά σου» είναι η κατάληξη και η ανακεφαλαίωση των προηγουμένων φράσεων. Στις προηγούμενες φράσεις λέμε, «αγιασθητω το Όνομά σου», «ελθέτω η βασιλεία σου»,. «γενηθήτω το όνομά σου». Αναφερόμαστε στο Θεό, λέμε, το Όνομά του να αγιασθεί, η βασιλεία του  να έλθει, το θέλημά του να γίνει. Δίνουμε τα πάντα στο Θεό. Και αυτό επικυρώνεται και ανακεφαλαιώνεται μ’ αυτή τη φράση, «γενηθήτω το θέλημά σου».

          Για να καταλάβουμε καλύτερα τι σημασία έχει το «γενηθήτω το θέλημά σου», θα πρέπει να θυμηθούμε καλά αυτό που είπε ο Κύριος, γιατί κατέβηκε απ’ τον Ουρανό: «Εγώ καταβέβηκα εκ του ουρανού ίνα ποιώ το θέλημα του πέμψαντός με Πατρός και τελειώσω αυτού το έργον». Και το άλλο πάλι που λέει, ότι « η κρίσις η εμή δικαία έστί…». Η κρίσις  μου είναι δίκαιη και σωστή γιατί «ου ζητώ το θέλημα το εμόν αλλά το θέλημα του πέμψαντός μου Πατρός». Και κάτι άλλο: όταν ο Χριστός συναντήθηκε με τη Σαμαρείτιδα, όταν ήλθαν οι μαθητής, είπαν στον Κύριο: «Ραββί φάγε», εκείνος τους απάντησε, ότι «εγώ βρώσιν έχω φαγείν, ην ημείς ουκ οίδατε….». Εγώ έχω να φάω ένα φαγητό το οποίο εσείς δεν ξέρετε, «εμόν βρώμα εστίν ίν α ποιώ το θέλημα του πέμψαντός με  και τελειώσω αυτού το έργον».

          Αυτό, λέει, που εμένα με τρέφει είναι να πιώ το θέλημα του πέμψαντός με Πατρός. Και νομίζω ότι αυτό είναι βασικό πράγμα το οποίο καθορίζει τη ζωή του Κυρίου και τη ζωή τη δική μας. Γι’ αυτό βλέπουμε τον Κύριο στη συνέχεια, την ώρα της Γεσθημανή, δηλαδή την ώρα της πραγματικής  αγωνίας-θάλεγε κανείς ενός δυνατού σεισμού που τα πάντα  δοκιμάζονται, και ο Κύριος «γενόμενος εν αγωνία εκτενέστερον προσηύχετο»- να λέει «Πάτερ, ει ου δύναται τούτο το ποτήριον παρελθέτω απ’ εμού εάν μη  αυτό πιω, γενηθήτω το θέλημά σου».

          Αυτό που μας είπε ο Κύριος να λέμε, και εκείνος το είπε στην δύσκολη στιγμή και προχωρεί ο Κύριος ήρεμα  αλλά παντοκρατορικά προς το πάθος ακριβώς γιατί λέγοντας, «όχι το δικό μου θέλημα αλλά το δικό σου να γίνει», αμέσως στρέφεται εσωτερικά, παίρνει άλλη δύναμη και προχωρεί.

(συνέχεια)

Αρχιμ. Βασιλείου, προηγουμένου Ι.Μ. Ιβήρων Αγ. Όρους


Τετάρτη 29 Μαρτίου 2023

ΜΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΜΕ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

 


Η νέα μόδα για τους τσακωμούς μεταξύ ζευγαριών ή φίλων είναι το fexting, δηλαδή η αποστολή οργισμένων μηνυμάτων μέσω των κινητών τηλεφώνων ή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Η επικοινωνία πρόσωπο προς πρόσωπο καταργείται ακόμη και στην έκφραση του θυμού, του παράπονου, της λύπης. Σύντομα ή εκτεταμένα μηνύματα, τα οποία έρχονται χωρίς να χρειάζεται να εξηγήσεις βλέποντας τον άλλο, διαπιστώνοντας την αντίδρασή του, την συγκίνησή του, την απογοήτευσή του ή και την διάθεση να βρεθεί μία λύση στην όποια διαφορά, καθιστούν το fexting μία μόδα η οποία έρχεται σε συνέχεια της αποστολής μηνυμάτων από το ένα μέλος της παρέας στο άλλο κατά την διάρκεια της εξόδου για καφέ ή φαγητό, μία περαιτέρω βύθιση στην θεώρηση του άλλου ως αφορμή χρήσης και όχι ως προσώπου με το οποίο το νόημα είναι να επικοινωνήσουμε.

Ο καυγάς προφανώς και είναι αποφευκτέος για τους περισσότερους. Εκφράζει ψυχική ένταση, ανάγκη για δήλωση του τι θέλουμε και ο άλλος δεν μας παρέχει, κάποτε και έξοδο από τον φόβο και την ντροπή. Όταν ο καυγάς γίνεται με μηνύματα, στην πραγματικότητα γίνεται χωρίς το ρίσκο της θέασης του άλλου. Τα μηνύματα, επειδή κατ’ ανάγκη είναι σχετικά σύντομα, δεν μπορούν να αποτυπώσουν την μιμόγλωσσα που χαρακτηρίζει την επικοινωνία. Δεν βλέπεις τις χειρονομίες του άλλου, την έκφραση του προσώπου του, δεν ακούς την φωνή του, αν και, τελευταία, έχουμε αρχίσει όλοι μας να χρησιμοποιούμε ηχογραφημένα μηνύματα και όχι γραπτά. Παράλληλα, έχεις αρκετό χρόνο για να σχεδιάσεις τι θα πεις, ενώ, όταν στείλεις το μήνυμα, ακόμη κι αν το μετανιώσεις και το διαγράψεις, εντούτοις έχεις ήδη πει αυτό που θέλεις να πεις εκείνη την στιγμή. Κι επειδή scripta manent, ο παραλήπτης του μηνύματος έχει όλο τον χρόνο να απαντήσει, αφού εκλάβει το μήνυμα κατά την κρίση, την διάθεση, αλλά και το πώς αληθινά αισθάνεται απέναντί μας.

Συνήθως το fexting είναι ένα παιχνίδι λογισμών. Γράφεις ό,τι σκέφτεσαι, διότι η γραφή είναι εύκολη. Παλαιότερα, το να εκφραστείς δι’ αλληλογραφίας προϋπέθετε ικανή σκέψη, γράψε-σβήσε και πάλι από την αρχή, αν ήθελες το γράμμα να έχει καλαισθησία. Σήμερα, η ευκολία της τεχνολογίας σε βοηθά να γράφεις ή να σβήνεις πριν στείλεις το μήνυμα, να σκεφτείς αν κάτι δεν σου αρέσει και να μην το αφήσεις να πάει, κάποτε όμως σε κάνει εντελώς παρορμητικό, διότι είναι εύκολη η σύνταξη ενός μηνύματος. Όμως εύκολα και τα γραφόμενα παρερμηνεύονται, με αποτέλεσμα τα λόγια να πληγώνουν.

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία δεν ξεκαθαρίζουμε εύκολα τι έχουμε μέσα μας. Ποια είναι τα πραγματικά μας συναισθήματα για τον άλλον; Πόσο μπορεί ένα γραπτό μήνυμα να υποκαταστήσει μια αγκαλιά, τα δάκρυα ή το χαμόγελο; Η ευτυχία βρίσκεται στην διά ζώσης έκφραση ή υπονοείται πίσω από ένα emoticon; Είναι θέμα απλώς λεξιπενίας ή, τελικά, πορευόμαστε σε μια εποχή στην οποία μόνο τα δικά μας συναισθήματα έχουν σημασία, μέχρις ότου τα καταργήσουμε κι αυτά;

Δεν είναι εύκολες οι απαντήσεις. Ίσως το μέτρο να είναι η απάντηση. Και η επιθυμία για διάλογο πρόσωπο προς πρόσωπο, διότι εκεί φεύγει η ακαμψία του μηνύματος και μπορούμε να βρούμε το βήμα ενός συμβιβασμού που μας φέρνει πιο κοντά στην αλήθεια ή και το να δούμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Η αγάπη ίσως ξέρει πώς, η αγάπη όμως που λέγεται.

Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"
στο φύλλο της Τετάρτης 23 Νοεμβρίου 2022

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Η έννοια της αρχέγονης δικαιοσύνης

 

Η αρχέγονη δικαιοσύνη ήταν μια σειρά δώρων με τα οποία η χάρη του Θεού διακόσμησε τη θεία εικόνα στον άνθρωπο, ώστε αυτή  ευκολότερα να πετύχει τον τελικό προορισμό της, την ομοίωση του ανθρώπου με το Θεό. Τα δώρα αυτά ήταν –εκτός από την κυριαρχία του ανθρώπου επάνω στη ζωική και φυσική κτίση- , η απάθεια και η αθανασία του ανθρωπίνου σώματος, η θεογνωσία και η ευθύτητα της θελήσεως των πρωτοπλάστων.

          Και η μεν απάθεια και αθανασία του Αδάμ δεν πρέπει να νοηθούν ως κατάσταση τέλεια και απρουπόθετη, αλλά σχετική και υπό όρους. Ο Αδάμ στον παράδεισο είχε τη δυνατότητα να μην αποθάνει όχι και το αδύνατο να αποθάνει με τη στροφή της βουλήσεώς του στο αγαθό-αν δεν αμάρτανε- και τη στροφή της μακριά από το Θεό ( που πραγματικά έγινε και απέφερε την πτώση του). Με άλλα λόγια η αθανασία του προπάτορα δεν ήταν απόλυτη, αλλά σχετική και υπό όρους.

          Η δε θεογνωσία εκινείτο μεν σε έναν ευρύ κύκλο γνώσεων, χωρίς όμως να είναι και παγγνωσία, ιδίωμα αποκλειστικό της θείας φύσεως. Ότι ο Αδάμ γνώριζε πολλά, φαίνεται από τις διάφορες ονομασίες που έδωσε στα ζώα, τα οποία του παρουσίασε ο Θεός να ονομάσει. Επίσης και από την προφητεία την οποία είπε μόλις είδε τη γυναίκα του-Εύα-, που του έδωσε ο Θεός σαν συμπλήρωμα και βοηθό του.

          Τέλος, ως προς την ευθύτητα της βουλήσεως των πρωτοπλάστων, πρώτο στοιχείο της ήταν η αθωότητα, η  αγνότητα και το   απονήρευτο. Πριν από την πτώση οι πρωτόπλαστοι ήταν γυμνοί στον παράδεισο χωρίς να ντρέπονται. Την ντροπή την ένιωσαν ευθύς μετά την πτώση, όταν η χάρη του Θεού, που τους έντυνε σαν ιμάτιο, τους εγκατέλειψε. Ένοχοι τότε κατανόησαν τη γύμνια τους και έραψαν φύλλα συκής  να τη σκεπάσουν.

          Άλλο στοιχείο ήταν  η ακακία των προπατόρων. Στη φύση τους δεν υπήρχε το κακό, ούτε η θέλησή τους έρεπε προς αυτό. Άλλο βέβαια το ζήτημα ότι οι πρωτόπλαστοι μπορούσαν να διακρίνουν στοιχειωδώς το καλό (την υπακοή στο Θεό), από το κακό (την παρακοή). Ο άνθρωπος που γνωρίζει το κακό, δεν σημαίνει ότι είναι κατ’ ανάγκην κακός. Άλλωστε στη στερέωση της διακρίσεως αυτής απέβλεπε και η απαγόρευση τη βρώσεως του ξύλου της γνώσεως του καλού και του κακού, που ήταν φυτευμένο στον παράδεισο. Ομοίως πρέπει  να σημειωθεί ότι η αθωότητα και η νηπιακή προς τα πνευματικά κατάσταση των πρωτοπλάστων δεν πρέπει να εκληφθεί ως ηθικά αδιαφορία, η οποία, θέτοντας σε ίση μοίρα τα κατώτερα και τα ανώτερα, τις απαιτήσεις της σάρκας και τα αιτήματα του πνεύματος, είναι εύκολο να οδηγήσει τη βούληση προς το κακό. Άλλωστε, στοιχείο της θείας εικόνος στον άνθρωπο-όπως είδαμε- ήταν η θετική φορά της προς το αγαθό. Στη βάση  αυτή και στη βοήθεια της θείας χάριτος η εικόνα έμελλε, καλλιεργούμενη και προκόπτουσα, να φθάσει στην ομοίωση του Θεού.

          Την αυτή, τέλος, έννοια έχουν η αρετή και η αγιότητα του πρώτου ανθρώπου. Οι καταστάσεις αυτές δεν ήταν τέλειες και ολοκληρωμένες στον προπάτορα, αλλά σχετικές. Αρετή απαρτισμένη είναι έννοια αντιφατική. Για να κατακτήσεις την αρετή και να γίνεις άγιος, πρέπει να δουλέψεις ελεύθερα, να παλαίψεις. Μ εαυτό τον τρόπο η εικόνα μπορούσε να γίνει ομοίωση.   

          Ο ΚΑΤΗΧΗΤΗΣ

Τρίτη 28 Μαρτίου 2023

Αρχιμανδρίτης ΧΑΡΙΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑΚΙΣ, ΑΟΚΝΟΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

 


Ο π Χαρίτων γεννήθηκε στις 17-8-1908 στο Παλαιλώνιο Χανίων Κρήτης. Από μικρή ηλικία έδειξε σημεία του προορισμού του. Δεκαεπταετής μιλούσε στην πλατεία του χωριού του . Μετά τη λήψη του πτυχίου του από τη Θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνώνκήρυξε σε πολλές περιοχές της Ελλάδος.

Το 1940 χειροτονήθηκε διάκονος υπό του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρύσανθου και το 1945 Ιερεύς στην Έδεσσα. Μετά την Κατερίνη όπου από το 1947 υπηρέτησε ως ιεροκήρυκαςήλθε στην Πάτρα το 1958 και για 15 χρόνια έδωσε μαρτυρίαΠίστεως και Αγάπηςως λειτουργός του Υψίστου , ως φιλόστοργος πατέρας, ως σύμβουλος, ως δραστήριος εργάτης της Χριστιανικής προσπάθειας.

Το 1972 με όμιλο Χριστιανών επιστημόνων και διανοουμένωνίδρυσε το Σύλλογο Ορθοδόξου ΙεραποστολήςΟ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ” .

Το 1973 με την συνταξιοδότησή του ως Ιεροκήρυκας , κλείνει ένα μεγάλο πολύεδρο, πολύμορφο και δημιουργικό έργο , που τον καταξίωσε στον Ελλαδικό χώρο.

Η μεγάλη και σημαντική απόφαση.

Σε ηλικία 65 ετών, στις 9-7-73 ο π. Χαρίτων με αποστολικό ζήλο, πορεύεται στην Αφρική για τον Χριστό, στον τόπο, που άφησε την τελευταία του πνοή ο αείμνηστος π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος, την Κανάγκα του Κονγκό.

Αναλώθηκε στο να κηρυχθείτο ευαγγέλιον πάση τη κτίσειη ορθοδοξία εις την οικουμένη”. Στην Κανάνγκα ο π. Χαρίτων παρέμεινε συνεχώς 25 χρόνια μέχρι την κοίμησή του.

Ο Θεός ευλόγησε το αγιαστικό , λατρευτικό, διδακτικό, κατηχητικό, εκπαιδευτικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό, Ορθόδοξο Εκκλησιαστικό του ΈργονΗ Θ. Λειτουργία, που με ιεροπρέπεια και κατάνυξη επιτελούσε , προσήλκυε τους ιθαγενείς στην Ορθοδοξία.

Βρήκε 30 Ορθοδόξους και με την Χάρη του Θεού, κατόπιν κατηχήσεως, δια του Αγ. Βαπτίσματος τους χάρηκε αυξανόμενους σε 30.00 και πλέον.

Δώδεκα πνευματικά του τέκνα Ορθόδοξοι ιθαγενείς αξιώθηκαν της τιμής να γίνουν κληρικοί.

Πλήρης ημερών και έργων αγαθών λευκανθείς εις αγώνας κατακτήσεως της αγιότητος κοιμήθηκε εν Κυρίωανώδυνα και ειρηνικά” την Κυριακή 29-3-1998 που η εκκλησία μας τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον συγγραφέα της Κλίμακας αφού κοινώνησε για τελευταία φορά των Αχράντων Μυστηρίων.

Ετάφη κατά την επιθυμία του πίσω από τον Ιερό Ναό του Αγ. Ανδρέου που με αίμα και ιδρώτα ανήγειρε και αναπαύεται στην αφρικανική γη κηρύσσων την Εκκλησία της Αναστάσεως , την Ορθοδοξία.

Επί του τάφου του αναγράφονται σε μαρμάρινη πλάκα τα τελευταία του λόγια:

Χριστός Ανέστη…! Χτυπάτε τις καμπάνες της Ορθοδοξίας , Σε όλη την Αφρική, σε όλη την ΑφρικήΧτυπάτε τις καμπάνες της Ορθοδοξίας…!