“ΕΝ ΚΡΥΠΤΩ”

 

Η ανθρωπαρέσκεια, η κενοδοξία, ο εγωισμός, η υπερηφάνεια, είναι σκαλοπάτια μιας σκάλας, που οδηγούν στην απώλεια και τον θάνατο. Γι’ αυτό και ο Θεός μας προστατεύει λέγοντας να μην κάνουμε την ελεημοσύνη για το “θεαθήναι”, αλλά όσο μπορούμε “εν κρυπτώ”, για να μην παρασυρόμαστε από την οίηση και την δοξομανία. Στην περίφημη μάλιστα “Επί του Όρους Ομιλία” ο Χριστός είπε: “Προσέχετε την ελεημοσύνη υμών μη ποιείν έμπροσθεν των ανθρώπων προς το θεαθήναι αυτοίς, ει δε μήγε, μισθόν ουκ έχετε παρά τω πατρί υμών τω εν τοις ουρανοίς”(Ματθ. 6, 1). Και πρόσθεσε τότε την επιγραμματική εκείνη έκφραση, που έχει περάσει και στην καθημερινή μας κουβέντα. “Μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου”.

          Ας δούμε πως εφήρμοσε την εντολή αυτή ο Άγιος Λογγίνος, συνδυάζοντάς την και με την αυτομεμψία:

          -”Ήταν κάποτε μια γυναίκα, οπό είχε στον μαστό της την αρρώστια, που λέγεται καρκίνος. Κι όταν έμαθε ότι ο Αββάς Λογγίνος μπορούσε να την θεραπεύσει εζήτησε να τον συναντήσει. Τον καιρό εκείνον έμενε ο Αββάς σε κάποιαν απόσταση από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τότε, λοιπόν, που η άρρωστη αυτή γυναίκα τον αναζητούσε, συνέβη ο Γέροντας να μαζεύει ξύλα κοντά στην θάλασσα. Και όταν τον βρήκε, του είπε: “Αββά, που μένει ο Γέροντας Λογγίνος, ο δούλος του Θεού”; Γιατί δεν ήξερε ότι ήταν εκείνος ο ίδιος, οπού  τον ρωτούσε. Και ο Αββάς της απάντησε: “Τι τον θέλεις αυτόν τον απατεώνα; Μη πας να τον συναντήσεις. Είναι ψεύτης. Αλλά, πες μου, τι σου συμβαίνει”; η γυναίκα του φανέρωσε την πάθησή της, και εκείνος σταυρώνοντας το σημείο της αρρώστιας, την άφησε να φύγει, λέγοντας : “Πήγαινε στο καλό και ο Θεός σε θεραπεύει. Γιατί ο Λογγίνος σε τίποτε δεν μπορεί να σε ωφελήσει”.

          Έφυγε, λοιπόν, η γυναίκα, πιστεύοντας στα λόγια του. Και έγινε καλά παρευθύς. Αργότερα όμως, σαν διηγήθηκε σε μερικούς το γεγονός και ανέφερε τα χαρακτηριστικά του Γέροντος, έμαθε ότι εκείνος ο ασκητής ήταν ο περίφημος Αββάς Λογγίνος”.

          “ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ”, Π. Μ. Σωτήρχος

ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (της Σαμαρείτιδος) Ιω. 4, 5-12

 

Η έκφραση του χριστιανικού βιώματος

          Όταν ο άνθρωπος ανακαλύψει την ύπαρξη του Θεού, η ζωή του προσανατολίζεται διαφορετικά και αποκτά ένα αισιόδοξο νόημα. Παράλληλα επιθυμεί να γνωρίσει και να εκφράσει την αγάπη του στον Θεό.

          Η Εκκλησία από τα πρώτα χρόνια της ζωής της προσπάθησε να ζήσει έντονα τις χριστιανικές αλήθειες. Το χριστιανικό μήνυμα  δεν προσφέρεται σαν μια θεωρία, αλλά περισσότερο σαν ένα γεγονός, που παραμένει διαρκώς παρόν και αλλάζει τη ζωή των πιστών. Ο Κύριος στη σημερινή ευαγγελική διήγηση στο διάλογο που άνοιξε με τη Σαμαρείτισσα γυναίκα, την μετέπειτα αγία Φωτεινή, μας αποκαλύπτει μια βασική χριστιανική αλήθεια, που αφορά στο χαρακτήρα  της χριστιανικής λατρείας. Ότι δηλαδή ο Θεός είναι πνεύμα και πρέπει να Τον λατρεύουμε πνευματικά και αληθινά. Η φράση αυτή έχει ποικιλότροπα ερμηνευθεί και εφαρμοστεί στη ζωή των χριστιανών. Κυρίως όμως θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το περιεχόμενο, στην πρόταση αυτή, μέσα από το βίωμα και την εμπειρία της Ορθόδοξης λατρείας, που κατά κοινή ομολογία είναι η πιο χαρακτηριστική έκφραση του χριστιανικού βιώματος.

          Η απλή ευχαριστιακή σύναξη των πρώτων χριστιανών, που ζούσαν τη διαρκή παρουσία του Κυρίου, αποτέλεσε τον πυρήνα της μετέπειτα λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας. Η λειτουργική ζωή οργανώθηκε  με βάση ορισμένες  αρχές, όπως τον καθαρά πνευματικό χαρακτήρα της πίστης, σε αντιδιαστολή με την ειδωλολατρεία, τη σωστή αντίληψη για τον άνθρωπο, που δεν είναι άσαρκο πνεύμα και τέλος τη χρησιμοποίηση όλων των μορφών της τέχνης, σαν αναγωγικά μέσα προς τον Θεό.

          Η χριστιανική Εκκλησία ήταν αντίθετη με τις ελληνορωμαϊκές αντιλήψεις για το Θεό που ήταν ανθρωπομορφικές και οδηγούσε σε μια ειδωλολατρική λατρεία. Από την άλλη πλευρά η Εκκλησία απέφυγε να δώσει γνωσιολογικό ή σχολικό χαρακτήρα στη λατρεία και προσπάθησε να βρει τρόπους, για να εκφραστεί, που να βοηθούν στην ουσιαστική κατανόηση των μηνυμάτων της. Χρησιμοποίησε  βέβαια στοιχεία από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο και από την εβραϊκή συναγωγή, τα οποία όμως κατάλληλα προσάρμοσε  στο χριστιανικό πιστεύω.  Λ. χ. η παράσταση της αρχαίας τραγωδίας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τυπική διαμόρφωση της χριστιανικής λατρείας. Εν τούτοις παρά τα πολλά κοινά χαρακτηριστικά που έχει η χριστιανική λατρεία- με μια παράσταση απέφυγε τελικά να γίνει θεατρική. Γιατί στην Εκκλησία δε έχουμε  ηθοποιούς ούτε θεατές , αλλά πιστούς, που συμμετέχουν όλοι ενεργά και ζουν το μυστήριο της προσωπικής τους σωτηρίας. Με τη λειτουργική αυτή έκφραση η Εκκλησία πέτυχε να βιώνεται η χριστιανική αλήθεια και να προβάλλονται στους πιστούς  τα διάφορα  γεγονότα της ζωής του Χριστού σαν επίκαιρα και ζωντανά. Σήμερα πιστεύεται ότι η Εκκλησία ακολούθησε τον πιο σωστό τρόπο από παιδαγωγική άποψη για να μυεί τους πιστούς χωρίς να ξεφεύγει από τις βασικές αρχές της.

          Παράλληλα η Εκκλησία χρησιμοποίησε  όλες τις μορφές της τέχνης  για να μπορέσει ν’ ανεβάσει τους πιστούς στο θρόνο του Θεού. Και πρώτα η αρχιτεκτονική, με τις επιβλητικές βασιλικές  και τις μεγαλόπρεπες κατανυκτικές βυζαντινές Εκκλησίες, συντέλεσε στη δημιουργία κατάλληλων χώρων για τη λατρεία που έχουν αποτυπωμένο με αρχιτεκτονικά σχήματα το χριστιανικό “πιστεύω”.

          Η ζωγραφική είναι η άλλη τέχνη που δίνει το αισθητικό μέτρο και την ατμόσφαιρα  μέσα στην Εκκλησία. Η χριστιανική Εκκλησία υιοθέτησε τη χρήση της ζωγραφικής για να εκφράσει το “πιστεύω” της, αν και αρκετοί χριστιανοί ήταν επιφυλακτικοί, γιατί φοβόντουσαν τον κίνδυνο της ειδωλολατρείας. Αργότερα στην εποχή της ακμής οι διάφορες σχολές της βυζαντινής  τέχνης απέφυγαν τον κίνδυνο της ειδολωλατρείας, γιατί δίνουν προτεραιότητα  στις αλήθειες της πίστεως και την εξυπηρέτηση των αναγκών της Εκκλησίας. Τέλος ο έντεχνος ποιητικός λόγος με το στοχαστικό λυρισμό του υπομνηματίζει της Άγιες Γραφές και τη ζωή των αγίων και αναπτύσσει τη Θεολογική πίστη της Εκκλησίας. Η εκκλησιαστική μάλιστα μουσική  μελοποιεί τον ποιητικό στίχο και ενώνει τις φωνές των πιστών σε μια μελωδική φωνή, που δοξολογεί και λατρεύει τον Κύριο της δόξης.

          Κανείς δεν μπορεί ν’ αμφισβητήσει ότι η ατμόσφαιρα και σύνθεση της λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας μας είναι ανεπανάληπτη και μοναδική χωρίς  υπερβολή. Γιατί εκτός από τον πνευματικό της χαρακτήρα φαίνεται να γνωρίζει καλά να επικοινωνεί με τον άνθρωπο, που δεν είναι ένα άυλο πνεύμα. Σήμερα μάλιστα γίνεται λόγος για λειτουργική ανανέωση της Εκκλησίας  και πολλές φορές αναφέρονται στο χαρακτήρα της λατρείας της.

          Ευτυχώς όμως η πίστη και η προσήλωση στην Παράδοση δεν επέτρεψε σε κανένα μεταρρυθμιστή να μεταβάλλει τον ανεπανάληπτο χαρακτήρα της λειτουργικής  μας παράδοσης. Γι’ αυτό η σύνεση υπαγορεύει να μυηθούμε στο πνεύμα της και να καταθέτουμε την ιστορία της λειτουργικής μας παράδοσης καθώς και την πίστη και πνευματική εμπειρία που βιώνουμε εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί στο χώρο της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας.

          Χριστός Ανέστη!

          π. γ. στ.

Despina (Δέσποινα) Σ. Σπανουδάκης

 

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

 

Σήμερα εμείς, αν και έχουμε όλα όσα είχε να δώσει ο Θεός στον άνθρωπο τα έχει δώσει, τα καταφέραμε, ώστε να ζούμε μπερδεμένα, σαν μέσα σε σκοτάδι, σε σύγχυση, σαν μέσα σε άγνοια, σαν να  μην ξέρουμε τι γίνεται. Και είναι καιρός, σήμερα που γιορτάζουμε την Μεσοπεντηκοστή, που είναι ακριβώς η εορτή του Λόγου του Θεού, της Σοφίας του Θεού, να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας.

          Καθώς ο Κύριος εμφανίζεται ως διδάσκαλος, ως η Αλήθεια του Θεού, ποιος μπορεί να ισχυριστεί άγνοια, σύγχυση, και ότι δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει; Να σκεφθούμε σοβαρά, όχι τρομαγμένοι, μπροστά στην αλήθεια: “Αι εντολαί αυτού (του Κυρίου) βαρείαι ουκ εισί” Η  θα  πει κανείς το ναι ή θα ομολογήσει την αδυναμία του παίρνοντας  την τελευταία θέση. Δεν μπορείς να έχεις ψηλά το κεφάλι, να έχεις τουπέ, όπως κάνει σήμερα ο άνθρωπος ο οποίος δεν τηρεί τις εντολές, αλλά συγχρόνως θέλει να έχει και την αίσθηση ότι καλά πάει.

          Ο πνευματικός

Περί αυτεξουσίου

 

Η ανθρώπινη φύση ούτε ανεπίδεκτη των κακών είναι, ούτε κατέχει τα κακά από τη φύση της, αλλά από τη δική της διάθεση και ραθυμία υπομένει την απώλεια των καλών. Αυτό ακριβώς έπαθε και ο πρώτος άνθρωπος και στερήθηκε τους όρους της σωτηρίας, την οποία όμως του την έδωσε πάλι ο δεύτερος άνθρωπος, που προήλθε από τον πρώτο, εκείνος που δέχθηκε στον εαυτό του την αληθινή φύση μας. Γιατί, ενώ ήταν αληθινός Θεός, έγινε αληθινός άνθρωπος, και αποτελείται από δύο φύσεις, αλλ’ είναι Υιός του Θεού, γιατί δεν άλλαξε αυτό που ήταν, όταν έγινε αυτό που είμαστε εμείς.

ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΠΗΛΟΥΣΙΩΤΟΥ, ΕΠΕ,επιστ. 303, τ. 1ος

Πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός: Ἡ πτώση τῆς Ῥωμανίας

 

Τὰ αἴτια τῆς πτώσης

Ἀπὸ τὰ παραπάνω γίνεται φανερό, ὅτι ἡ πτώση τῆς Πόλης τὸ 1453 δὲν ἔγινε ἀπροσδόκητα, οὔτε μὲ αὐτὴν ἄρχισε ἡ τουρκοκρατία. Στὶς 29 Μαΐου 1453, ὅπως εἴδαμε, ἕνα μεγάλο μέρος τῆς Ρωμανίας ἦταν ἤδη κάτω ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς, τοὺς Ἄραβες καὶ τοὺς Βενετούς. Ἀπὸ τὸ 1204 ἡ Πόλη δὲν μπόρεσε νὰ ἀναλάβει τὴν πρώτη της δύναμη καὶ ὅλα ἔδειχναν πὼς βαδίζει στὴν τελικὴ πτώση. Τὸ φραγκικὸ πλῆγμα ἐναντίον της ἦταν τόσο δυνατό, ποὺ ἀπὸ τὸ 13ο αἰ. ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν «μιὰ πόλη καταδικασμένη νὰ χαθεῖ».11 Ἡ ἅλωση ἦταν ἐξάλλου ἡ κατάληξη μιᾶς μακροχρόνιας ἀποσύνθεσης τῆς πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς ὑπόστασης τοῦ Γένους. Ἀπὸ τὸ 13ο αἰ. ὁ Ἑλληνισμὸς εἶχε διασπαστεῖ καὶ διαμοιραστεῖ, στὸ μεγαλύτερο μέρος του, σὲ ξένους δυνάστες. Οἱ διεισδύσεις, ἔπειτα, μισθοφόρων στὸ στρατὸ καὶ ἀλλοφύλων στὸ διοικητικὸ μηχανισμό του εἶχαν προκαλέσει τὴν ἐθνολογική του ἀλλοίωση. Οἱ ἐμφύλιοι πόλεμοι...

(1321-1328, 1341-1355), καὶ ἡ ἐσωτερικὴ ἀναρχία εἶχαν ἐπιφέρει τὴ δημογραφική του συρρίκνωση. Σοβαρὰ λάθη στὴν οἰκονομικὴ πολιτικὴ τῶν αὐτοκρατόρων, ὅπως ἡ συνεχὴς αὔξηση τῆς μεγάλης ἰδιοκτησίας σὲ βάρος τῶν μικρῶν, ποὺ πιέζονταν ἀπὸ τὴ δυσβάστακτη φορολογία, ἡ καταχρηστικὴ ἐπέκταση τοῦ θεσμοῦ τῶν «προνοιαρίων» καὶ ἡ ὑπερβολική, πολλὲς φορές, αὔξηση τῶν μοναστηριακῶν κτημάτων δημιούργησαν μιάν οἰκονομικὴ ὀλιγαρχία σὲ βάρος τῶν μικροκαλλιεργητῶν τῆς γῆς, μὲ ἀπόληξη τὴν οἰκονομικὴ κρίση. Τὸ ἐμπόριο εἶχε περιέλθει στὰ χέρια τῶν δυτικῶν καὶ οἱ δυνατότητες γιὰ οἰκονομικὴ ἀνάκαμψη περιορίστηκαν σημαντικά. Ὑπῆρχαν ὅμως καὶ πνευματικὰ αἴτια τῆς πτώσης.

Οἱ θρησκευτικές, κοινωνικὲς καὶ ἰδεολογικὲς ἀντιθέσεις προκάλεσαν βαθειὰ σύγχυση, ποὺ λειτούργησε διαλυτικὰ στὸ σῶμα τῆς αὐτοκρατορίας. Ἰδιαίτερα οἱ δυτικὲς ἐπιρροὲς καὶ οἱ συνεχεῖς ὑποχωρήσεις τῶν πολιτικῶν στὶς δυτικὲς (παπικὲς) ἀπαιτήσεις, γιὰ τὴν ἀναμενόμενη στρατιωτικὴ βοήθεια, ὁδήγησαν στὴν πνευματικὴ ἀλλοίωση τοῦ Βυζαντίου, μὲ ἄμεσο κίνδυνο ἀπώλειας τῆς πνευματικῆς καὶ πολιτιστικῆς ταυτότητάς του.

Γιατί, ἂν τὸ Βυζάντιο ἔπαυε νὰ διατηρεῖ τὴν πνευματικὴ καὶ πολιτισμικὴ ἰδιαιτερότητά του, ἀκόμη καὶ ἂν δὲν ἔπεφτε στὰ χέρια τῶν Τούρκων, θὰ καταλυόταν ἐσωτερικά, μεταβαλλόμενο σὲ πνευματικὸ προτεκτοράτο τῆς Φραγκιᾶς. Ἡ πρώση - κατὰ τοὺς ἀνθενωτικοὺς - ἦλθε ὡς σωτηρία, διότι κράτησε τὴν πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ καθαρότητα τοῦ Γένους, τὸ ὁποῖο στὴ δουλεία, παρὰ τὶς ταλαιπωρίες του, μπόρεσε νὰ ἀνασυνταχτεῖ καὶ νὰ ἐπιβιώσει.

Συνέπειες γιὰ τὸν Ἑλληνισμό

Τὸ γεγονὸς τῆς ἅλωσης εἶχε τεράστια σημασία πρῶτα γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν κατοπινή του πορεία. Γιὰ τοὺς Ἕλληνες ἡ ἅλωση ὑπῆρξε μιὰ κρισιμότατη στιγμὴ στὴν ἱστορία τους. Γιατί ἄρχισε γι᾿ αὐτοὺς μιὰ περίοδος μακρᾶς δοκιμασίας μὲ μειωμένες οἰκονομικὰ καὶ πολιτικὰ τὶς δυνάμεις τους. Ἂν οἱ ψυχικὲς καὶ πνευματικὲς δυνάμεις τους δὲν ἦσαν ἀκμαῖες, εἶναι ἀμφίβολο, ἂν θὰ μποροῦσε τὸ Γένος νὰ ξεπεράσει τὶς συνέπειες τῆς πτώσης, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλους λαοὺς στὴν ἱστορία. Ἡ ἐμμονὴ ὅμως στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, καὶ μέσω αὐτῆς καὶ στὴν ἑλληνικότητα, κρατοῦσε δεμένο τὸ Γένος μὲ τὶς ζωτικὲς πηγές του.

Ἡ ἀπώλεια εἰδικὰ τῆς Κωνσταντινούπολης ὑπῆρξε σημαντικότατο γεγονός. Ἡ Πόλη ἦταν ἡ συνισταμένη ὅλων τῶν ἐλπίδων τῶν Ῥωμηῶν. Ἡ διατήρηση τῆς ἐλευθερίας της, παρὰ τὴν τρομακτικὴ συρρίκνωση τῆς αὐτοκρατορίας, ἔτρεφε τὴν αὐτοπεποίθησή τους καὶ συντηροῦσε τὸν ψυχισμό τους. Ὅπως ὑπογράμμιζε πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση ὁ λόγιος μοναχὸς Ἰωσήφ Βρυέννιος: «Ταύτης τῆς πόλεως ἱσταμένης, συνίσταταί πως αὐτῇ καὶ ἡ πίστις ἀκράδαντος· ἐδαφισθείσης δὲ ἢ ἁλούσης, ἅπερ, Χριστέ μου, μὴ γένοιτο, ποία ἔσται ψυχὴ κατὰ πίστιν ἀκλόνητος;»

[δηλαδή: Ὅσο στέκεται ὄρθια αὐτὴ ἡ πόλη, μένει μαζί της ἀκλόνητη καὶ ἡ πίστη. Ἂν ὅμως κατεδαφιστεῖ ἢ ἁλωθεῖ, ποὺ νὰ μὴ γίνει, Χριστέ μου, ποιὰ ψυχὴ θὰ κρατήσει τὴν πίστη της ἀσάλευτη;] Μετὰ τὴν πτώση τῆς Πόλης ἡ δύναμη ἀντίστασης μειώθηκε σημαντικά, ὅπως δείχνουν οἱ ἀλλαξοπιστίες καὶ ἡ μοιρολατρικὴ στάση πολλῶν ἀπὸ τὸν κλῆρο καὶ τὸ λαό. Τὸ Γένος χρειαζόταν κάποια δύναμη, ποὺ θὰ ἐμπόδιζε τὴν ἀλλοτρίωσή του καί, θὰ ἐξασφάλιζε τὴν ἐπιβίωση καὶ ἀνάκαμψή του. Αὐτὴ τὴ δυσκολότατη, ἀλλὰ καὶ ἀναγκαιότατη ἀποστολὴ θὰ ἀναλάβει ἡ Ἐκκλησία, ὡς Ἐθναρχία.

Σημασία γιὰ τοὺς Ὀθωμανούς

Ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς Ὀθωμανοὺς ἡ ἅλωση εἶχε ἀνάλογη σημασία. Μὲ αὐτὴ νομιμοποιήθηκε ἡ νίκη τους πάνω στὴν Ἑλληνικὴ αὐτοκρατορία, ἡ ὁποία μὲ τὸ πάρσιμο τῆς Πόλης ἔγινε καὶ τυπικὰ Ὀθωμανική. Ἡ κατάκτηση τῶν ὑπόλοιπων ρωμαίικων ἐδαφῶν (Τραπεζοῦντας, κυρίως Ἑλλάδας) δὲν ἦταν παρὰ ἡ ὁλοκλήρωση τῆς ὑποκατάστασης τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς στὴν αὐτοκρατορία τους.

Τὸ σπουδαῖο ὅμως εἶναι, ὅτι τὸ ἄλλοτε βάρβαρο τουρκικὸ φύλο τῶν Ὀθωμανῶν μέσα σὲ σύντομο χρόνο μπόρεσε νὰ συγκροτηθεῖ σὲ μιὰ πανίσχυρη αὐτοκρατορία καὶ νὰ ἐνταχθεῖ στὸ σύστημα τῶν Εὐρωπαϊκῶν κρατῶν. Μέσα στὰ ὅρια τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας θὰ ἀγωνιστεῖ στὸ ἑξῆς ὁ Ἑλληνισμός, μαζί μὲ ὅλη τὴ Ρωμηοσύνη, νὰ βρεῖ τὸ δρόμο του στὴ νέα γι᾿ αὐτὸν πραγματικότητα.

ρωμαϊκο οδοιπορικο

Θα 'ρθεις σαν αστραπή - Σταμάτης Σπανουδάκης

 

ΝΑΤΑΝΕ ΤΟ ΄21

 

Κεφαλλωνίτες

         Με αυτόν τον τίτλο ο Γιάννης Βλαχογιάννης ο χαρισματικός ιστορικός του 1821 μας διηγείται την τόλμη, την εξυπνάδα, την αυτοθυσία. Τα σχόλια περισσεύουν. Το “αντιγράφουμε” από την εφημερίδα “Πρωία” της 26ης Μαρτίου 1932.

          Οι Μεταξάδες με το σώμα τους είχανε βγει στη Γλαρέντσα και πολεμούσανε τους Τούρκους με τους Λαλιώτες στο Μωριά. Τα νέα από τα παλληκάρια της Κεφαλλωνιάς φτάσανε στ’ Αργοστόλι σκόρπια, αβέβαια και σπέρναν φόβους κι ελπίδες στις καρδιές. Όπου, ένα πρωί βγήκε φωνή από το καΐκι αραγμένο στο λιμάνι, πως στα Στροφάδια, νησάκια κοντά στη Ζάκυνθο, καράβι Αλγερινό άραξε γεμάτο γυναικόπαιδα, σκλάβους από το Μωριά για τ’ Αλγέρι. Κι αυτό έφτανε. Ο λαός του Αργοστολιού σωρός μαζεύεται όξω από την Επισκοπή και κράζει το Δεσπότη να κατεβεί και να πρωτοστατήσει σε δέηση για τους σκλαβωμένους στη Μητρόπολη. Μαζί με το λαό είναι και οι παπάδες εκεί της χώρας. Κι αφού έτσι όλοι μαζί, λαός και κλήρος, βγήκαν από την εκκλησιά, βάλανε πάλι το Δεσπότη κεφαλή και τραβήξανε για τον Άγγλο Τοποτηρητή να τον παρακαλέσουνε να μη εμποδίσει το λαό να τρέξει βοήθεια στα Στροφάδια. Υποχωρεί και πάλι, τάχα αθέλητος, ο αρχιερέας ο αγαθός, και φτάνουνε στο Τοποτηρητείο και φωνάζουν όλοι έλεος του ξένου άρχοντα.

          Μα τα Εφτάνησα είναι ουδέτερα, και πολύ αυστηρά είναι τα μέτρα που φοβερίζουν κάθε της Ιονικής σημαίας υπήκοο αν τολμήσει να τρέξει βοήθεια του χριστιανού αδελφού, που πολεμάει τον Τούρκο. Δήμεψη κάθε αγαθού,ισόβια εξορία, θάνατος στον ένοχο, αν πιαστεί. Κι ο Τοποτηρητής ο Τράβερς είν’ αυστηρός περίσσια, μα είναι και πονόψυχος. Το χρέος όμως κλονίζεται από την καλή καρδιά, κι ο Άγγλος δίνει την άδεια μ’ έναν όρο, να δώσει λόγο γραφτό ο Δεσπότης πως ο λαός, αφού τελειώσει το σκοπό του στα Στροφάδια, και γλυτώσει τος αδύνατες ψυχές, θα γυρίσει πίσω, και δε θα τραβήξει κι αυτός για το Μωριά.

          Όξω από τα φρένα του είν’ ο λαός, απ’ τη χαρά του και φωνάζει πολλές φορές το “ουρρά” του μεγαλόκαρδου Άγγλου. Κι αμέσως το Αργοστόλι γίνεται στρατόπεδο σε μια στιγμή. Δύο Λιβαθηνά καΐκια είναι στο λιμάνι,μα οι καπεταναίοι κι’ οι ναύτες λείπουνε στη Λιβαθώ. Κι ως που να στείλουνε και να τους φέρουν, άλλοι ναύτες μπαίνουνε μέσα τσούρμα, κι αρχίζουνε τ’ αρμάτωμα των καϊκιών. Άλλοι χαλούν του λιμανιού τα τείχια για σαβούρα και χώνονται ως το λαιμό μέσ’ στο νερό. Νοικοκυραίοι γυρίζουνε στα σπίτια και μαζεύουν όπλα και πολεμοφόδια, και τα μαγαζιά στέλνουνε ψωμί, κρασί και ό, τι χρειάζεται άφθονο για το ταξείδι....

          Στα μουράγια αραδιασμένοι στέκονται στρατιώτες Άγγλοι κι αξιωματικοί,(ήτανε τάγμα εκεί ολόκληρο), άνετοι, με το ψυχρό τους ήθος, με τα χέρια τους στις τσέπες, με τις πίπες τους. Κυττάζουν έτσι ήσυχοι στα φανερά, όμως άποροι βαθειά μέσ’ στην ψυχή τους. Τα μάτια τους μονάχα ανήσυχα τους μαρτυράνε το λογισμό.

          Τέλος τα δύο καΐκια  με τ’ ανθρώπινο ακριβό τους φόρτωμα, με τις φωνές και τις ευχές του κόσμου, που από την ξηρά θερμά τους ξεκινάει, ανοίγονται και κάνουνε πανιά. Και φτάνουνε κατευόδιο στα Στροφάδια. Μα εκεί δε βρήκανε ψυχή. Κι ο κόσμος στ’ Αργοστόλι καρτερεί των καϊκιών  το γυρισμό, με το καλό, και με τους λυτρωμένους....Με τα καΐκια είχανε βάλει πλώρη για τη  Γλαρέντσα.

          Ψέμα ήτανε πως Αλγερινό καράβι γεμάτο γυναικόπαιδα είχε πιάσει στα Στροφάδια. Ο λόγος σκόπιμα  είχε σκορπιστεί, κι απ’ τον λαό τον πατριώτη σκόπιμα πιστεύτηκε. Κι όλη ύστερα του αρμοστή Μάϊντλαντ η οργή ξέσπασε στο Σεβασμιώτατο Αγαθάγγελο Κοζάκη, το Δεσπότη. Πολεμικό τον άρπαξε από την Κεφαλλωνιά και τον κουβάλησε στην Κέρκυρα. Από κει αλύγιστη μια προσταγή τον ξόρισε για πάντα  απ’ τα Εφτάνησα.

          (Απρόοπτα και περίεργα περιστατικά στα χρόνια της Επανάστασης και όχι μόνο. Γράφει ο Κ.Κ. Βλοχαϊτης)

          “ΧΡΙΣΤΙΝΙΚΗ” φ.1078

Εκοιμήθη η Γερόντισσα Γαλακτία από την Πόμπια Ηρακλείου Κρήτης, μια μεγάλη σύγχρονη αγία που οι χριστιανοί αγάπησαν για την καλοσύνη & τη σοφία της

 

 π. Αντώνιος Φραγκάκης, Ιεροκήρυκας Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Αρκαδίας

Βήμα Ορθοδοξίας

Τα ξημερώματα της χθεσινής ημέρας [20 Μαΐου 2021], μία μεγάλη οσιακή μορφή τής Κρήτης καί συμπάσης τής Ορθοδοξίας, απεξεδύθη το αραχνώδες χοϊκό της περίβλημα, τό φθαρτό της πολύαθλο σώμα, τό σώμα πού ισοβίως σταυρώθηκε από τά αλγεινά τού βίου καί τά παλαίσματα τής αέναης ασκητικής πρακτικής καί φτερούγισε ήσυχα καί ανεπαίσθητα, όπως έζησε, στήν αγκαλιά τού Κυρίου γιά νά λάβη από τά κατάστικτα καί πανσθενουργά Του χέρια, τά πάμφωτα έπαθλα τής πνευματικής της σκυταλοδρομίας.

Στήν αγκαλιά τού Κυρίου που μέ μανικό έρωτα παιδιόθεν ηγάπησε καί μέ αποστολική αυταπάρνηση ακολούθησε στόν ματωμένο βηματισμό τής εφαρμοσμένης αγάπης, 95 χρόνια πού έλαμψε η μορφή της πάνω στή γή.

Καί ίσως είναι η πρώτη φορά που έδωκε «ύπνον τοίς κροτάφοις της καί τοίς βλεφάροις της νυσταγμόν» η ακαταπόνητη αυτή γυναίκα, πού ζούσε, δρούσε καί ανέπνεε γιά τήν Βασιλεία τού Θεού, τήν οποία ησυχαστικώς στοχοθέτησε καί αγιοπνευματικώς προσοικειώθηκε, ώς αναφαίρετο κτήμα της, στά υπόβαθρα τής καρδίας της.

“Ο ΑΝΑΜΑΡΤΗΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ”

 

Από το Ευαγγέλιο ξέρουμε την ιστορία της μοιχαλίδος γυναικός, που την έσωσε ο Χριστός από βέβαιον λιθοβολισμό της, αφού οι μοιχαλίδες καταδικάζονταν αμέσως με θάνατον δια λιθοβολισμού. Και την έσωσε  λέγοντας την περίφημη εκείνη φράση, που είναι και κανόνας αληθινής δικαιοσύνης: “Ο αναμάρτητος υμών πρώτος βαλέτω λίθον επ’ αυτήν”. Στον βίο του Αγίου Ποιμένος βρήκαμε άλλη μια τέτοια περίπτωση να συγχωρούμε τους άλλους αμαρτωλούς, αφού κι εμείς είμαστε αμαρτωλοί και έχουμε ανάγκη συγχωρήσεως. Ιδού το περιστατικόν:

          “Ο πρεσβύτερος του Πηλουσίου άκουσε κάποτε για μερικούς Μοναχούς, ότι πήγαιναν στην πόλη και λούζονταν και αμελούσαν τη σωτηρία της ψυχής τους. Κι αφού τους εκάλεσε στην σύναξη τους αφήρεσε το μοναχικό σχήμα και τους έδιωξε από το Μοναστήρι. Ύστερα όμως ένοιωσε τύψεις στην καρδιά του και μεταμελήθηκε. Με θολωμένους τους λογισμούς του πήγε στον Αββά Ποιμένα, κρατώντας τα ράσα των Μοναχών, που είχε διώξει. Και ανέφερε το ζήτημα στον Αββά. Τότε του λέγει ο Γέροντας: “Εσύ δεν έχεις κάτι από τον παλαιόν άνθρωπο; Τον ξεντύθηκες τελείως;” Του απάντησε ο πρεσβύτερος: “Μετέχω ακόμα στον παλαιόν άνθρωπον”. Και του ξαναλέγει ο Αββάς: “Να, λοιπόν, οπού είσαι κι εσύ σαν τους αδελφούς. Έστω και λίγο να μετέχεις στα παλαιά, είσαι υποκείμενος στην αμαρτία”. Έφυγε τότε ο πρεσβύτερος, φώναξε τους μοναχούς, που ήταν ένδεκα, και τους ζήτησε συγχώρηση. Ύστερα τους ξανάδωσε το μοναχικό σχήμα και τους έστειλε στο Μοναστήρι”.

          Άραγε, εμείς μετέχουμε στον παλαιόν άνθρωπον ή είμαστε τελείως παλαιοί μέσα μας; Κι αν έχουμε μέσα μας τον παλαιόν άνθρωπον τότε γιατί     κρίνουμε και κατακρίνουμε τους άλλους αμαρτωλούς σαν κι εμάς; 

“ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ”.Π. Μ. Σωτήρχος

Η Αναισθησία

 

Η Αναισθησία

[Οίδα σου τα έργα, ότι όνομα έχεις ότι ζης, και νεκρός ει (Αποκ. Γ΄1)]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου  -συγγραφέα

ΟΡΙΣΜΟΣ: Ο καλύτερος ορισμός για την πνευματική αναισθησία δίνεται από τον Ιωάννη τον Σιναΐτη στο έργο του Κλίμαξ: «Αναισθησία εστὶ νενεκρωμένη αίσθησις, εκ χρονίας νόσου και αμελείας εις αναισθησίαν καταλήξασα.»

ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ: Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από πνευματική αναισθησία. Ο άνθρωπος βυθισμένος στις καθημερινές μέριμνες της ζωής, αδιαφορεί για οτιδήποτε πνευματικό. Κουρασμένος από την άγρα υλικών αγαθών, ζαλισμένος από σειρήνες απολαύσεων, απασχολημένος πώς θα αποκτήσει περισσότερα μέσα επίδειξης, και δύναμης, ναρκώνεται πραγματικά, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει και να αναζητήσει πνευματικά στηρίγματα. Διαβάζουμε στον Ευεργετινό: 

 

“Κάποιος είχε αιχμαλωτισθεί στην κακή συνήθεια τής κλοπής. Έτσι, την περίοδο του θερισμού, βλέποντας το αγρόκτημα ενός πλουσίου είναι γεμάτο θημωνιές από σιτάρι, αποφάσισε να κλέψει. Πήρε κοντά και τη μικρή του κόρη. Κοίταξε δεξιά - αριστερά, μήπως τον δει κανείς και, σίγουρος πια, άρχισε να κλέβει και να φορτώνει την άμαξά του. Τότε η κορούλα του τού λέγει «πατέρα κοίταξες σε όλα τα μέρη, αλλά ξέχασες να κοιτάξεις και προς τον ουρανό». Ακούγοντας αυτά o πατέρας ήρθε εις εαυτόν, και επέστρεψε τα αρπαγμένα”. Σήμερα η κλοπή έγινε ρουτίνα, σαν κάτι φυσιολογικό. Δεν θέλομε να θυμόμαστε, ούτε να υποταχθούμε στους νόμους τού Θεού. Η άστατη και αμαρτωλή ζωή μας δημιουργεί πολλές ενοχές, τις οποίες τις αποδιώχνει η “απουσία” από την καρδιά μας του Θεού. Αποφεύγουμε την υπακοή στο θέλημα του Θεού, και κάνομε υπακοή στους μυριάδες πειρασμούς που περικυκλώνουν την ψυχή μας. Δυστυχώς, o εγωισμός, και η φιλαυτία αιχμαλωτίζουν τον άνθρωπο, τον ταλαιπωρούν αφήνοντάς τον χωρίς ελπίδα. Χωρίς τον Χριστό, είμαστε δυστυχισμένοι, διαπλέομε τη θάλασσα της ζωής ανίκανοι να αντισταθούμε στα κύματα των παθώ κι έτσι χάνουμε και την παρούσα ζωή και την αιωνιότητα. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει: «o άνθρωπος διαβάζει για την Κρίση και αρχίζει να χαμογελά, για την κενοδοξία και κενοδοξεί την ώρα της αναγνώσεως. Αποστηθίζει λόγους περί αγρυπνίας, και παρευθύς καταβυθίζεται στον ύπνο. Εγκωμιάζει την προσευχή, και την αποφεύγει σαν μαστίγιο. Μόλις χορτάσει φαγητό μετανοεί, και ύστερα από λίγο τρώγει και χορταίνει περισσότερο. Μακαρίζει την σιωπή και την εγκωμιάζει με πολυλογία. Επαινεί και δοξάζει τους ελεήμονες, αλλά υβρίζει τους πτωχούς». (Λόγος 17ος). Ο Άγιος Νείλος o Μυροβλύτης λέει: “η χειρότερη κατάσταση στον άνθρωπο είναι η πώρωση της καρδίας του. Δεν μπορεί ούτε να ακούσει πνευματικό λόγο, και πολύ περισσότερο να τον πραγματοποιήση. Θεωρεί φυσιολογική την αμαρτία και δεν τον νοιάζει καθόλου o συνάνθρωπός του”.

ΑΙΤΙΕΣ: Κυρίαρχο πρόβλημα του ανθρώπου κατέστη η απουσία τού Χριστού από τη ζωή του. Ο Ντοστογιέφσκι έλεγε: “χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται”. Γι' αυτό “εξαφανίζουμε” το Θεό από τη ζωή μας για να κάνουμε αυτά πού θέλουμε. Άλλοι πάλι περιγράφουν την κατάσταση της αναισθησίας ως: “Κινούμαι σαν μηχανή, δίχως να σκέφτομαι, δίχως να αισθάνομαι” (Α. Θεοφάνης ο Έγκλειστος). Η αναισθησία συνεπάγεται πνευματική ψυχρότητα, και αθυμία. Κύρια αιτία της, είναι η μακροχρόνια αμέλεια και ασθένεια της ψυχής. Η αναισθησία αυξάνεται με την δουλεία στα πάθη και παγιώνεται με την κακή συνήθεια. Όταν για παράδειγμα κάποιος χρονίζει στην γαστριμαργία, και νοιάζεται μόνο για το πώς θα τρώει και τι θα πίνει, γίνεται πνευματικά αναίσθητος. Όταν ο άνθρωπος χρονίζει στη φιλαργυρία, γίνεται άπονος και αναίσθητος στην δυστυχία γύρω του. Όταν ο άνθρωπος δε θεραπεύει τα πάθη του, θα καταλήξει στην αναισθησία, δηλαδή στη μόνιμη βλάβη. Η εγκατάλειψη από τη θεία Χάρη είναι τιμωρία, για την αδικαιολόγητη παράδοσή μας στα πάθη, που δεν τα πολεμήσαμε, και για την εμμονή στην αμαρτία, που δεν την εξαλείψαμε με μετάνοια. Κι εδώ χρειάζεται ειλικρινής αυτοέλεγχος. “Τη χάρη του Θεού απομακρύνουν κυρίως τέσσερις κακίες: η οργή, η αδικία, η κατάκριση και η έπαρση. Και την ελκύουν οι αντίθετες σ’ αυτές αρετές: η πραότητα, η δικαιοσύνη, το ακατάκριτο και η ταπεινοφροσύνη” (Α. Θεοφάνης). Είναι δύσκολο, όσο διαρκεί η κατάσταση της ψυχικής παραλυσίας, να συγκεντρώσει κανείς την προσοχή του και να προσευχηθεί. Τότε χρειάζεται πεισματώδης προσπάθεια και άσκηση βίας στη ψυχή από τον πάσχοντα. Αυτή η βία εθα ελκύσει το έλεος του Κυρίου και θα φέρει πάλι την ευλογημένη κατάσταση της χάριτος, “θα δει ο Θεός, πόσο σφοδρά ποθούμε τη χάρη Του, και θα μας τη στείλει” (Α Μακάριος).

Η ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΩΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ: Καταστάσεις αναισθησίας οφείλονται είτε σε δική μας υποχώρηση στο κακό είτε σε παιδαγωγία του Θεού. Στη δεύτερη περίπτωση η θεία χάρη μας εγκαταλείπει ως ένα βαθμό, για να διαπιστώσουμε πόσο αδύναμοι είμαστε χωρίς αυτήν. Η ζοφερή κατάσταση ίσως προέρχεται από τον ίδιο το Θεό, που θέλει έτσι να παιδαγωγήσει, ώστε να μη βασιζόμαστε στον εαυτό μας.

Μερικές φορές πολλά σηκώνουμε στους ώμους μας και πολλά περιμένουμε από τις δυνάμεις μας, τις ικανότητες μας, τους κόπους μας. Τότε, λοιπόν, ο Κύριος μας παίρνει τη χάρη Του. Και μένουμε μόνοι, άοπλοι, αδύναμοι. Σαν να μας λέει: “Να, δοκίμασε τώρα, πόση δύναμη έχεις!”. Όσο περισσότερα φυσικά χαρίσματα έχουμε, δώρα κι αυτά του Θεού (τάλαντα), συχνά τόσο μεγαλύτερη δοκιμασία μας χρειάζεται. Αν αυτό το συναισθανόμαστε, θα κάνουμε ευκολότερα υπομονή. Έτσι φεύγει η εγωιστική αυτοπεποίθηση, αποκτάμε ταπείνωση και στηριζόμαστε αποκλειστικά στον Θεό.

ΑΠΟΥΣΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ: Η απουσία πνευματικών αισθήσεων οδηγεί, σε θλιβερό κατάντημα που περιγράφει ο προφήτης Ησαΐας: «Κύριε, τις επίστευσε τη ακοή ημών; και ο βραχίων Κυρίου τίνι απεκαλύφθη; τετύφλωκεν αυτών τους οφθαλμούς και πεπώρωκεν αυτών την καρδίαν, ίνα μη ίδωσι τοις οφθαλμοίς και νοήσωσι τη καρδία και επιστραφώσι, και ιάσομαι αυτούς.» Από την πνευματική ασθένεια της αναισθησίας ο Ισραήλ έπασχε πάντοτε. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης σημειώνει για τον Ισραήλ, ως προς τα επιτελούμενα θαύματα του Κυρίου: «Τοσαύτα δε αυτοίς σημεία του Κυρίου πεποιηκότος έμπροσθεν αυτών ουκ επίστευον εις αυτόν.»

“Γιατί δεν πίστευαν; Διότι δεν έβλεπαν. Με τούτα τα μάτια έβλεπαν, αλλά δεν έβλεπαν με τα μάτια της ψυχής” (Π. Αθανάσιος Μυτιληναίος). Ο Απόστολος Παύλος γράφει στην Β΄Προς Κορινθίους επιστολή του για την πόρωση-αναισθησία των Ιουδαίων: “επορώθη τα νοήματα αυτών άχρι γαρ της σήμερον το αυτό κάλυμμα επί τη αναγνώσει, της παλαιάς διαθήκης μένει, μη ανακαλυπτόμενον ότι εν Χριστώ καταργείται, αλλ' έως σήμερον ηνίκα αναγιγνώσκεται Μωυσής, κάλυμμα επί την καρδίαν αυτών κείται».

Μήπως όμως ανάλογη πνευματική αναισθησία δεν πάσχει και ο νέος Ισραήλ της χάριτος, οι Χριστιανοί! Ο εμφορούμενος με Αγιο Πνεύμα σύγχρονος ερμηνευτής των Γραφών, μακαριστός Γέρων Αθανάσιος Μυτιληναίος εξηγούσε τι είναι η αναισθησία: “Είναι νόσος, είναι αρρώστια, όπως ακριβώς θα λέγαμε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν βλέπει, συνεπώς κάτι έχουν τα μάτια του, είναι άρρωστα. ή δεν ακούει. Νόσος όμως βαρύτατη!”

Η ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑ: Στον Ιούδα, έναν εκ των δώδεκα Μαθητών, ανατέθηκε το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού. να θαυματουργεί και να εκδιώκει δαίμονες. Αλλά ο Μαθητής αυτός έφθασε να γίνει προδότης, επειδή έγινε αναίσθητος, διότι αφέθηκε να κυριευθεί από το πάθος της φιλαργυρίας. Παρ' όλο που ο Κύριος έλεγε: «εις εξ υμών διάβολός εστιν», και ο Ιούδας το άκουγε. Όταν στο τελευταίο δείπνο, τους είπε «ένας από σας θα με παραδώσει», πάλι ο Ιούδας το άκουσε. Ακόμη, κι όταν του είπε: «ο ποιείς, ποίησον τάχιον», δηλαδή «Ό,τι έχεις να κάνεις, κάν' το γρήγορα.», εκείνος έμεινε αναίσθητος και έφυγε να πραγματοποιήσει την προδοσία. Κι όταν τον πρόδωσε με φίλημα στη Γεσθημανή ο Κύριος του είπε: «Φίλε, εδώ είσαι;», ο Ιούδας όμως, ούτε με την προσφώνηση «φίλε», συγκινήθηκε. Ήταν αναίσθητος. Ο απόστολος Πέτρος, αντίθετα, με μία ματιά του Κυρίου συγκλονίστηκε, όταν Τον είχε αρνηθεί για τρίτη φορά, και έκλαψε πικρά!

ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΩΡΩΣΗ: Για τον μακαριστό Γέροντα Αθανάσιο η αναισθησία έχει δύο φάσεις: “Η δεύτερη φάση λέγεται πώρωση. Σ' αυτή δεν υπάρχει δυνατότητα πλέον διακρίσεως του καλού από το κακό. Εκείνος που έχει πάθει πώρωση δεν ξεχωρίζει τί είναι καλό και τί είναι κακό. δηλαδή έχει παντελή έλλειψη αυτογνωσίας. Μπορεί να κάνει το κακό, να κάνει έγκλημα, και να γελά! να μην αισθάνεται απολύτως τίποτε.” Και τότε ο άνθρωπος αυτός δεν έχει ελπίδα να σωθεί. είναι νεκρός, πνευματικά νεκρός. Αντίθετα η πρώτη φάση, είναι η συνηθέστερη και εκτεταμένη ενώ εμφανίζεται ως αμετανοησία ή ως στασιμότητα πνευματικής ζωής. Ο αναίσθητος, του πρώτου σταδίου και τά τον Ιωάννη της Κλίμακος πάντα δικαιολογεί τα πάθη του, λέγοντας: «Αυτό που κάνω είναι κακό πράγμα, αλλά με ευχαρίστηση παραμένει σ' αυτό το κακό. Το στόμα κατά του πάθους προσεύχεται, και το σώμα υπέρ αυτού αγωνίζεται. Λέει, Θεέ μου, σε παρακαλώ, γλίτωσέ με από τους πειρασμούς της ανηθικότητος, προσεύχεται, και περιμένει να τελειώσει την προσευχή για να επιδοθεί στο πάθος.” Ουσιαστικά, η προσευχή του πάσχοντος είναι απλή δικαιολογία για να “αναπαύσει” τη συνείδησή του και να πει κατά κάποιον τρόπο στον εαυτό του:

“Προσπαθώ, αλλά δεν κατορθώνω την απαλλαγή από τα πάθη μου!” και συνεχίζει να ικανοποιεί αυτά που “εύχεται” να αποδιώξει. Έτσι κατά τον ίδιο Άγιο Νηπτικό Πατέρα: "Περί θανάτου φιλοσοφεί, και ως αθάνατος διάκειται. Περί εγκρατείας διαλέγεται, και περί γαστριμαργίας αγωνίζεται. Την υπακοήν μακαρίζει, και αυτός πρώτος παρακούει. τους απροσπαθείς επαινεί και δια ράκος μνησικακών και πολεμών ουκ αισχύνεται (μνησικακεί ακόμη και για ένα σκουπίδι). Περί κρίσεως αναγινώσκει, και μειδιάν άρχεται (αρχίζει να χαμογελά). Κορεσθείς μεταμελείται, και μικρόν προβάς πάλιν τω κόρω προσέθηκε (Χορταίνοντας, μετανιώνει)”. Κατά τον Γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο, “χόρτασμα” εννοείται η ικανοποίηση των αισθήσεων με κάθε τρόπο: “πορνικά έργα στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση, παραγέμισμα της κοιλιάς, παραχόρτασμα στην πορνεία, (...) σαν ένας κορεσμός των αισθήσεων από βρώμικα, ρυπαρά πράγματα. Τί κάνει μετά; Μεταμελείται. Και πάει λίγο πιο πέρα, και ξαναγυρίζει πάλι να προσθέσει πάλι χόρτασμα.” Ακόμη, κατά τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος οι αναίσθητοι “νεκρούς ορώντες γελώσιν”, στη Θεία Λατρεία “Εν προσευχή παριστάμενοι, λιθώδεις όλοι και σκληροί και σκοτεινοί τυγχάνουσι.” Ακόμη κατά τη Θεία Κοινωνία: “του Δώρου μεταλαμβάνοντες, ως επί γεύσει ψιλού άρτου διάκεινται”. Πηγαίνουν και κοινωνούν γιατί έρχονται Χριστούγεννα ή Πάσχα και “πρέπει” να κοινωνήσουν. Και σπρώχνοντας, έρχονται να κοινωνήσουν. Όμως οι ίδιοι πιστεύουν, αισθάνονται ότι απλώς μετέλαβαν Κρασί και ψωμί. Έτσι το αισθάνονται, χωρίς καν να φτάνει ο νους τους ότι είναι ο Ίδιος ο Κύριος! Ο αναίσθητος ακόμη βλέπει άλλους που κατανύσονται, έχουν πνευματικότητα, και τους κοροϊδεύει, ενίοτε δε τους μυκτηρίζει. Ο αναίσθητος δεν ... αναισθητεί στην “καλή ζωή”. Άλλωστε ο Ιωάννης γράφει σχετικά: “Εγώ γέλωτος μήτηρ”, δηλαδή εγώ, η αναισθησία, είμαι η μάνα του γέλωτος, της κοροϊδίας και της ειρωνείας, “εγώ ύπνου τροφός” δηλαδή, θα νοιάζομαι μόνο για την άνεση και την απόλαυσή μου, άλλωστε η αναισθησία είναι “κόρου φίλη”, φίλη του χορτασμού, όλων των αισθήσεων. Για να προσθέσει ο νηπτικός Πατήρ: “εγώ ελεγχομένη ου πονώ”, όταν με ελέγχουν οι άλλοι, δεν πονώ, δεν αισθάνομαι! Τελευταίο γράφει ο Ιωάννης “ψευδευλαβεία συμπλέκομαι». Αυτό, όμως, είναι το φοβερότερο, δηλαδή ότι η αναισθησία ανακατεύεται με την ψευδευλάβεια. Και πολλές φορές όλοι μας έλεγε ο μακαριστός π. Αθανάσιος: “εμφανιζόμαστε συχνά ως ευλαβείς, ενώ στην πραγματικότητα είμαστε ψευδευλαβείς, γιατί υπάρχει στην καρδιά μας αναισθησία”.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ: Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος συνιστά: “Επίμενε μελετών αγρυπνία πολλή κρίσιν αιωνίαν», δηλαδή να μελετάς βιβλία και κείμενα που ομιλούν για την Κρίση του Θεού. Πρέπει να ερευνούμε τα αίτια της αναισθησίας για να βρούμε τα αντίστοιχα φάρμακα. Αν αίτιο είναι η γαστριμαργία ή η φιλαργυρία ο πόλεμος πρέπει να επικεντρωθεί στο αντίστοιχο πάθος. Ο Ιωάννης Σιναϊτης συνιστά: “εν σοροίς προσεύχου πυκνά, εικόνα τούτων ανεξάλειπτον εν τη καρδία σου ζωγραφών” Δηλαδή πήγαινε σε κηδείες. Κάνε προσευχή μπροστά σ' έναν πεθαμένο. “Παρατήρησε το πρόσωπό του μέσα στο φέρετρο. Προσπάθησε να τον θυμηθείς άμα ζούσε, και δες τώρα ποιος είναι, κείμενος μέσα σ' ένα κασόνι, και τί θα γίνει σε λίγο όταν θα μπει στη γη. Πήγαινε όταν θα ξεθάψουν τον ίδιο, ή κάποιους άλλους, και δες τα κόκκαλα πώς τα παίρνει ο νεκροθάφτης και πώς τα πλένει, που πιάνουν ένα σεντουκάκι μόνο.” έλεγε εύστοχα ο π. Αθανάσιος. Άλλα μέσα κατά τους Αγίους Πατέρες είναι η αδιάλειπτος προσευχή, για να βοηθήσει ο Θεός, να διώξει την αναισθησία. Η νηστεία και ο φόβος Θεού Άλλωστε, όταν έχουμε φόβο Θεού, δεν μπορούμε να είμαστε αναίσθητοι. Έλεγε σχετικά σε ομιλία του ο π. Αθανάσιος: “Άμα ξέρεις ότι απ' έξω απ' το σπίτι σου υπάρχουν κακοποιοί, μπορείς να κοιμηθείς; Δεν σε πιάνει ύπνος. γιατί φοβάσαι. Έτσι κι εδώ. όταν ξέρεις ότι υπάρχει Κόλαση, δαίμονες που κυνηγούν, θα κοντοστέκεσαι ή θα τρέχεις; Γιατί; Γιατί φοβάσαι. Ο φόβος λοιπόν του Θεού, όταν εγκαθιδρυθεί μέσα στην ψυχή μας, λιώνει την αναισθησία όπως ο ήλιος το χιόνι και η φωτιά το κερί”.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Η αναισθησία είναι μια κατάσταση παραλύσεως, όλων των ψυχικών δυνάμεων, που επιτρέπει σε τρεις φοβερές κακίες “γίγαντες του διαβόλου” (όσιος Μάρκος ασκητής), την άγνοια, τη λήθη και τη ραθυμία, να κατακυριεύσουν τη ψυχή και να την κάνουν αναίσθητη, ρίχνοντάς την ευκολότερα σ’ όλα τα πάθη. Γι’ αυτό ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στην τέταρτη από τις είκοσι τέσσερις μικρές προσευχές του, ικετεύει τον Κύριο να τον λυτρώσει από «αγνοίας και λήθης και ραθυμίας και της λιθώδους αναισθησίας». Οι τρεις αυτές φρικτές ερινύες-κόρες της αναισθησίας θεραπεύονται κατά τους Πατέρες ως εξής: Η λήθη, με τη μνήμη του Θεού και της Κρίσεως, η άγνοια, με τη φωτισμένη θεία γνώση, που ξαναξυπνάει την ψυχή και η ραθυμία, με το ζήλο και την προθυμία. Πολύ ακόμη βοηθά η υπομονή και η προσευχή, που θα ελκύσει την θεία Χάρη. Για να μπορέσουμε να απαλλαγούμε από το καρκίνωμα της αναισθησίας πρώτα να βάλουμε το φόβο τού Θεού. Ο προφήτης Δαβίδ λέγει ότι «αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου». Ενώ o άγιος Ισαάκ o Σύρος λέει (Ασκητικά): “o άνθρωπος ζει αληθινά μόνο όταν φοβάται τον Θεό”. Ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος έλεγε: “Να πηγαίνετε συχνότερα στην εκκλησία. Η χάρη του Θεού, που ξεχύνεται πλούσια μέσ’ από τα Μυστήρια και τη Λατρεία, θα σας βοηθήσει να λυτρωθείτε από τη χαύνωση του νου και τη νάρκωση της καρδιάς. Να σκέφτεστε ακόμα πόσο μεγάλη είναι η αγάπη του Κυρίου για σας, πόση η φιλανθρωπία Του, πόση η φροντίδα Του, πόση η επιθυμία Του για τη σωτηρία σας! Όλα τούτα θα μαλακώσουν και θα κατανύξουν την καρδιά σας.”

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ο λίβας της πνευματικής αναισθησίας, κατά τον π. Αθανάσιο, πνέει όλο και σφοδρότερα πάνω στην Εκκλησία μας και στην πατρίδα μας. Η, κατά τον Ιωάννη της Κλίμακος, “λιθώδης μαινάδα”, η αναισθησία, μεταβάλλει σε λιθώδη, σε μαινόμενο, τον άνθρωπο απέναντι σε κάθε πνευματικό, ή σε κάθε θρησκευτική ή εθνική παράδοση. Δεν πρέπει ο άνθρωπος να ξεχνά πως για την αντιμετώπιση της αναισθησίας της ψυχής, βοηθάει η συνεχής ανάγνωση της Αγίας Γραφής, οι κατανυκτικοί λόγοι των θεοφόρων Πατέρων, “η μνήμη της κρίσεως του Θεού και της εξόδου της ψυχής από το σώμα, της συναντήσεως των φοβερών δυνάμεων, με τις οποίες συνεργάστηκε για το κακό στην ολιγοχρόνια και ελεεινή αυτή ζωή. Παρακάλεσε το Θεό να σου χαρίσει πνευματική αγρύπνια και σύνεση, για να γνωρίσεις ποιο είναι το θέλημα Του, το αγαθό και ευάρεστο και τέλειο.”. (Αβάς Δωρόθεος)

………………………………………………

Βιβλιογραφία: -Περιοδικόν δράσεων και Πνευματικής Οικοδομής της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης, τ. 155, Ιούλ. – Αύγ. – Σεπ. 2006

-Περί πνευματικής αναισθησίας (Περιοδικό «Όσιος Νίκων Ο "Μετανοείτε"»

-† Π. Αθαν. Μυτιληναιος, Περί πνευματικής αναισθησίας

-Αββάς Δωρόθεος, Έργα Ασκητικά» Εκδόσεις: Ετοιμασία

-Αγ. Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής» -επιλογές-, Ι.Μ.Παρακλήτου

 ακτινες

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (του Παραλύτου) Ιω. 5, 1-15

 

Αρρώστια και μοναξιά

          Ο Ιησούς αναβαίνει στα Ιεροσόλυμα και βρίσκεται σ’ ένα ιερό και θαυματουργό τόπο, την κολυμπήθρα της Βηθεσδά. Σ’ αυτή μαζεύονταν άνθρωποι με διάφορες ασθένειες και περίμεναν την ώρα που άγγελος Κυρίου θα τάραζε τα νερά για να μπουν μέσα και να θεραπευθούν.

          Εκεί ο Χριστός συνάντησε ένα παράλυτο ο οποίος τριάντα οκτώ χρόνια ήταν κατάκοιτος δίπλα στη δεξαμενή χωρίς να καταφέρει ποτέ να μπει μέσα. Γιατί όπως λέγει το ευαγγέλιο “άνθρωπον ουκ είχε” για να τον σπρώξει μέσα  στο θεραπευτικό νερό.

          Ο Χριστός “γνους ότι πολύν χρόνον ήδη έχει, λέγει αυτώ: θέλεις υγιής γενέσθαι;”. Η θαυματουργική θεραπεία του παραλυτικού στη Βηθεσδά είναι μια από τις πολλές θεραπείες που περιγράφουν τα ιερά ευαγγέλια. Κάθε φορά όμως που τη διαβάζουμε καλούμαστε μεταξύ άλλων να εμβαθύνουμε στο πρόβλημα της ανθρώπινης αρρώστιας, της οδύνης και της μοναξιάς. Είναι χαρακτηριστικά αυτά τα οποία βιώνουν οι διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ σήμερα, όπου παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα θεραπευόμενοι, πόσο αποξενωμένοι είναι απ’ όλους, ακόμη και από τα πιο αγαπητά τους πρόσωπα.

          Εδώ όμως προκύπτει και η ανάγκη για κατανόηση και συμπαράσταση. “Άνθρωπον ουκ έχω”, δεν έχω άνθρωπο να με καταλαβαίνει, να με βοηθήσει, να μου  συμπαρασταθεί. Αλλά την ίδια κραυγή επαναλαμβάνουν αναρίθμητοι άνθρωποι ανάμεσά μας. Κάποτε -κάποτε κι εμείς οι ίδιοι εκφραζόμαστε με το ίδιο παράπονο  για το α ή το β πρόβλημά μας. Το παράπονο μας για την αδιαφορία των άλλων απέναντί μας, κρύβει μέσα του μια θλίψη, έναν πόνο, μια αδικία και δυσαρέσκεια. Μπορεί ακόμη και θυμό για την σκληρότητα  των άλλων γύρω μας. Ορθώνεται ένα αδιαπέραστο τείχος που μας απομονώνει από τους άλλους, αφού δεν μας καταλαβαίνουν και δεν συμπάσχουν μαζί μας. Βέβαια, κάθε φορά που παραπονιόμαστε ορθώνουμε κι εμείς ένα τείχος που προέρχεται από τη αδυναμία μας να επικοινωνήσουμε με τους άλλους και να τους δεχθούμε όπως είναι.

          Στην περίπτωση του σημερινού παραλυτικού υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Ο σημερινός ασθενής φαίνεται ότι είχε μεγάλη υπομονή για τη μακροχρόνια αρρώστια του. Δεν είναι και λίγο τριάντα οκτώ χρόνια  που τον ταλαιπωρούσε.

          Δοκιμάζει όμως πολλές και αλλεπάλληλες απογοητεύσεις. Ενώ “άγγελος κατά καιρόν κατέβαινεν εν τη κολυμπήθρα και εταρασσε το ύδωρ” και κάθε φορά “ο πρώτος εμβάς μετά την ταραχή του ύδατος υγιής εγένετο” αυτός έμενε παραπονεμένος ότι “άλλος προ αυτού καταβαίνει” και θεραπεύεται. Τα χρόνια περνούν κι αυτός εξακολουθεί να προσδοκά και να περιμένει. Ανανεώνει τις ελπίδες του για άλλη μια ευκαιρία.

          Ο παραλυτικός όμως ήταν ανεκτικός, μακρόθυμος και με την ανάλγητη απάθεια και εγωιστική αδιαφορία των άλλων. Καθηλωμένος για 38 χρόνια στο κρεβάτι του πόνου είχε κατανοήσει και είχε αποδεχθεί τους ανθρώπους όπως ακριβώς ήταν: σκληρούς, ανάλγητους και αδιάφορους. Τελικά είχε συμφιλιωθεί με τη δοκιμασία και περιπέτεια της αρρώστιας του.

          Ζούσε τις συνέπειες της αμαρτίας, που κάνει τον άνθρωπο να νοιώθει  μέσα του την μοναξιά του “απερριμενος”, άχρηστος, ξεχασμένος και περιφρονημένος. Και αυτό είναι το πιο τρομακτικό αίσθημα που μπορεί να νοιώσει κάποιος.

          Κι όμως ο παραλυτικός δεν φωνάζει. δεν διαμαρτύρεται εναντίον των άλλων. Δεν κρίνει και δεν καταδικάζει τους γύρω του. Μέσα στην δυστυχία του και την αδυναμία του δεν στρέφεται κατά του Θεού και δεν παραλογίζεται.

          Με την καρτερική αντιμετώπιση της αρρώστιας του και την επιείκειά του προς τους άλλους άνοιξε την καρδιά του να δεχθεί την αγάπη του Ιησού Χριστού. Ανέμενε με υπομονή την επίσκεψη της αγάπης και της χάριτος  του Θεού.

          Οι συνθήκες και η οργάνωση της κοινωνίας μας επιβεβαιώνουν τα λόγια γνωστού λογοτέχνη: “ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών δεν ήταν τόσο κοντά όσο σήμερα, αλλά και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά όσο σήμερα”. Αυτή η αίσθηση της τρομερής μοναξιάς του σύγχρονου ανθρώπου επιτείνεται με τις τραγικές ώρες του πόνου, της αρρώστιας και των διαφόρων δυσχερειών της ζωής. Τότε ο άνθρωπος πνίγεται μέσα στην απομόνωση του και επαναλαμβάνει το “λογο του αρχαίου φιλοσόφου “άνθρωπο ζητώ”, σαν τον παραλυτικό: “άνθρωπο ουκ έχω”.

          Ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας ζωντανεύει τον διάλογο του παραλυτικού με τον Χριστό, ανανεώνει την πίστη μας και μας  γεμίζει παρηγοριά κι ελπίδα. Στα λόγια του παράπονου “άνθρωπον ουκ έχω”,παρουσιάζει τον Χριστό αν του απαντά: “δια σε άνθρωπος γέγονα, και λέγεις άνθρωπον ουκ έχω;”

          Καλό είναι στην  μοναξιά μας να καλλιεργούμε τον αυτό μας. Ας συναισθανόμαστε τότε τν παρουσία του Θεού που μας κατανοεί πιο πολύ από  κάθε άνθρωπο, που μας συμπαραστέκεται και συμπάσχει μαζί μας.

          Ας στρέψουμε το βλέμμα μας προς Εκείνον  για να ξεπεράσουμε τη μοναξιά μας λέγοντας  Του “ελθέ ο Μόνος προς μόνον, ότι μόνος ειμί καθάπερ οράς”. Έλα Εσύ που είσαι Μοναδικός σε μένα που είμαι μοναδικός, γιατί βλέπεις πως είμαι μόνος”.

Χριστός Ανέστη!

π. γ. στ.