ΚΥΡΙΑΚΗ Β΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά)

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ :

Η ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ Η ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

εν ολίγοις

  

          Η σημερινή Β΄ Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγ. Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά. Η Εκκλησία τιμά σήμερα  έναν αγωνιστή ιεράρχη και πρόμαχο της Ορθοδοξίας, που αγωνίσθηκε σ’ ολόκληρη τη ζωή του για την αλήθεια, την αγάπη, την ανόθευτη πίστη και την πνευματική καλλιέργεια των πιστών.

          Έζησε σε εποχή έντονων κοινωνικών αναστατώσεων-14^ος αι.- και σε μια περίοδο που η ορθοδοξία  ήρθε αντιμέτωπη με τον ορθολογισμό της Δύσης με κύριο αντίπαλο τον μοναχό Βαρλαάμ τον Καλαβρό.

          Ο Άγ. Γρηγόριος, αγιορείτης μοναχός –ησυχαστής και φορέας της νηπτικής-παράδοσης- αναδείχθηκε ο κατ’ εξοχήν υπερασπιστής του ησυχαστικού κινήματος. Υπήρξε σπουδαίος εκκλησιαστικός συγγραφέας και άριστος θεολόγος. Η Εκκλησία μας τον αναγνώρισε ως μεγάλο Πατέρα και διδάσκαλο.

          Η ιερά μνήμη του σήμερα μας δίνει την ευκαιρία να αναφερθούμε σε δύο σπουδαία σημεία της παλαμικής θεολογίας: την ύπαρξη και τη γνώση του Θεού.

          Η υπόθεση της ύπαρξης του Θεού δεν είναι σημερινό πρόβλημα, αλλά έχει διαχρονική σημασία. Λ.χ. στον προχριστιανικό κόσμο λίγοι φιλόσοφοι αρνούνταν τον Θεό. Οι περισσότεροι κατέληγαν από τη φιλοσοφία στη Θεολογία. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο της στρατευμένης αθεΐας. Και οι λόγοι που την προκαλούν είναι αρκετοί με κυριότερη αιτία την αμαρτία, γιατί σκοτίζει  τον νου του ανθρώπου και δεν του επιτρέπει να δει τον Θεό. Είναι γνωστό σε πολλούς το «ο Θεός πέθανε» του διακηρύττουν οι σύγχρονοι άθεοι.

          Πρέπει να πούμε όμως ότι δεν είναι δυνατό να αποδειχθεί με επιστημονικό τρόπο η ύπαρξη του Θεού. Αυτό ξεφεύγει από την δυνατότητα και την αρμοδιότητα του ανθρώπου. Η υπόθεση του Θεού δεν έχει σχέση με τη νόηση, αλλά με την καρδιά του ανθρώπου και την ελεύθερη επιλογή του.

          Γι’ αυτό και το πρόβλημα δεν είναι αν μπορεί ο άνθρωπος να νοήσει τον Θεό. Ο Άγ. Γρηγόριος μας διδάσκει, ότι ο άνθρωπος μπορεί να γευθεί την παρουσία Του. Όχι βέβαια να γνωρίσει την ουσία του Θεού, γιατί αυτό θα οδηγούσε στον πανθεϊσμό, αλλά να μεθέξει των ακτίστων ενεργειών Του.

          Ο ίδιος ο Θεός αυτό-αποκαλύπτεται με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου. Έτσι ο Θεός δεν είναι απών από την ιστορία και άγνωστος. Γίνεται γνωστός στο πρόσωπο του Χριστού. Ο Θεός δεν είναι μία απρόσωπη δύναμη όπως έλεγαν οι φιλόσοφοι, αλλά είναι ο ΩΝ, Αυτός που υπάρχει και είναι Ένας, μοναδικός και Ζωοδότης.

Η πίστη στο Θεό δεν συνδέεται με τη νοησιαρχία, αλλά κυρίως με την προσωπική βίωση της. Η ένθεη ζωή μεταξύ ενός πιστού και ενός απίστου βρίσκεται στο ότι ο πιστός δεν αποδέχεται απλά την  ύπαρξη του Θεού, αλλά η πίστη αυτή μεταμορφώνει τη ζωή του. Και η εμπειρία αυτή ήταν διαδεδομένη μεταξύ των ησυχαστών της εποχής του Αγ. Γρηγορίου.

Οι ησυχαστές με την αδιάλειπτη νοερά ή καρδιακή προσευχή και με την κάθαρση της καρδιάς πετύχαιναν τη μέθεξη της άκτιστης χάρης του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος μπορεί να έλθει σε επικοινωνία με τον Θεό ήδη από την παρούσα ζωή δια της μετοχής του στις άκτιστες θεωτικές ενέργειες του Θεού. Η έλλαμψη του άκτιστου φωτός είναι απόδειξη του  «καθ’ ομοίωσιν» του ανθρώπου προς τον Θεό. Και εξ αιτίας αυτής της μεταμόρφωσης του Θαβωρείου φωτός καταλαβαίνουμε και την τιμή και ευλαβική προσκύνηση των αγίων και  ιερών λειψάνων των Αγίων της Εκκλησίας μας, τα οποία ευωδιάζουν και θαυματουργούν.

Αποτελεί μάλιστα ιδιαίτερη ευλογία και επιβεβαίωση της θέωσης του κτιστού ανθρώπου η παρουσία του ιερού λειψάνου του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά στον ομώνυμο Ι. Ναό στη βυζαντινή συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη.   
Καλή Κυριακή

π.Γ.Στ.