ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Από αύριο εορτή του Αγίου Φιλίππου αρχίζει και η προετοιμασία για τα Χριστούγεννα σύμφωνα με την παράδοση μας. Μας παραξενεύει λίγο το πολυήμερο αυτής της προετοιμασίας. Πρέπει όμως να σκεφθούμε, ότι θα γιορτάσουμε την ανατολή του φωτός της γνώσεως. Το πράγμα έχει πράγματι ενδιαφέρον αν σκεφθούμε το εξής ερώτημα:
-Η εποχή μας είναι πλημμυρισμένη από γνώση. Είναι όμως φωτισμένη αυτή η γνώση; Δηλ. εξανθρωπίζει σε βάθος και πλάτος τον πολιτισμό μας του οποίου τα μεγάλα κενά φανερώνονται με τον πρώτο σεισμό ή τη αιφνίδια νεροποντή;
Κακά τα ψέματα. Ο Πολιτισμός μας είναι ανθρώπινος, αλλά δεν είναι εξανθρωπισμένος. Με τις γνώσεις του κάνει θαύματα, σώζει ζωές, ενώνει κοινωνίες, ερευνάει το διάστημα. Έχει όμως και τεράστια κενά, ιδιαίτερα όσον αφορά στον τομέα του ανθρωπισμού με τα γνωστά αποτελέσματα
Έτσι τίθεται το θέμα φωτισμού της γνώσης με φως υπερβατικό, δηλ. θεανθρώπινο το οποίο καλλιεργεί την καρδιά, τον έσω άνθρωπο και φωτίζει τα κατάβαθα των υπάρξεων. Και για να δούμε περίπου περί τίνος πράγματος μιλάμε ας πάμε στο σημερινό ευαγγέλιο της Θ. Λειτουργίας του σπλαχνικού Σαμαρείτη που ακούσαμε σήμερα.
Την εκφώνηση της παραβολής αυτής την προκάλεσε ένας άνθρωπος του θρησκευτικού νομικισμού. Ένας άνθρωπος που ενώ ήταν θρησκευόμενος, αδυνατούσε να καταλάβει την αγάπη του Θεού προς τους ανθρώπους, δηλ. το εκκλησιαστικό έργο του Χριστού και της Εκκλησίας. Για να πειράξει τον Χριστό του ζήτησε συνταγή για να κληρονομήσει την αιώνια ζωή, αλλά δεν του έδωσε. Τον έβαλε μπροστά στο δρόμο της αγάπης και του συνέστησε να προχωρήσει αυτό το δρόμο: « τούτο ποίει και ζήσει». Ο νομικιστής θρησκευόμενος για ν’ αποφύγει έθεσε το ερώτημα : ποιος είναι ο πλησίον μου; Και ως απάντηση πήρε την παραβολή του καλού Σαμαρείτη.
Στο επίκεντρο της παραβολής βρίσκεται ένας καταληστευμένος και ετοιμοθάνατος άνθρωπος. Δύο θρησκευόμενους τους άφησε αδιάφορους το περιστατικό αυτό. Γι’ αυτούς ο ληστευμένος από τους ληστές και παρατημένος ημιθανής στερούνταν προϋποθέσεων σωτηρίας.
Θα περίμενε κανείς από τους δύο αυτούς θρησκευόμενους τύπους τουλάχιστον να μιλήσουν. Αν όχι για τον καταληστευμένο, οπωσδήποτε για τους άφαντους ληστές, Δεν έκαναν ούτε το ένα ούτε το άλλο. Τήρησαν άψογη θρησκευτική στάση και αντιπαρήλθαν το ζήτημα. Τον δρόμο της αγάπης τον ακολούθησε ένας αλλοεθνής Σαμαρείτης. Απόδειξη της αγάπης του δεν είναι το ότι απλά ενδιαφέρθηκε, είναι ότι ευχάριστα θυσίασε από τα δικά του για τον εξαθλιωμένο συνάνθρωπο του. Χωρίς να έχει καμία υποχρέωση και χωρίς να αποσκοπεί σε κανένα κέρδος.
Μ’ άλλα λόγια του στοίχησε του Σαμαρείτη. Ωφελήθηκε όμως από την αξιοποίηση των αγαθών του. Ο Σαμαρείτης δεν μοιράζει απλώς, κυρίως αξιοποιεί την κοινωνική λογική. Αρχίζει με το « οδεύων», προχωρεί στο « ήλθε και ιδών», συνεχίζει με την περιποίηση των πληγών και την μεταφορά του πληγωμένου και καταλήγει στη δήλωση: περιποιηθείτε τον άνθρωπο κι’ εγώ θα ξανάρθω να πληρώσω».
Αναρωτιέται κανείς γιατί όλη αυτή η προσπάθεια για έναν ξένο;
Ναι για έναν ξένο, αφού ο ξένος είναι άνθρωπος! Όταν βλέπεις άνθρωπο δεν χρειάζονται άλλες προϋποθέσεις για να τον στηρίξεις. Αρκεί να είναι άνθρωπος για νάχει ανθρώπινα δικαιώματα.
Εδώ αξίζει να παρατηρήσουμε τα εξής: ο Σαμαρείτης καθίσταται ενεργητικός, γίνεται πλησίον στον πληγωμένο άνθρωπο, όταν θυσιάζεται για να τον ευεργετήσει. Που σημαίνει ότι η παρέμβαση του Σαμαρείτη στη ζωή του αδύνατου πληγωμένου δεν είναι καταναγκαστική. Η βοήθεια του δυνατού για λόγους φιλανθρωπίας δεν καταλήγει στο καπέλωμα του αδύνατου με το πρόσχημα της φιλανθρωπίας. Ελεύθερα τον βοήθησε και τον παρέδωσε στο κοινωνικό περιβάλλον.
Η ελευθερία του Σαμαρείτη συνεχίζεται απ’ εκεί όπου συναντάει τον άλλο. Γιατί; Γιατί έχει αγάπη. Αν δεν αγαπούσε τότε η συνάντηση του με τον πληγωμένο συνάνθρωπο θα καταντούσε βασανιστικά ανελεύθερη. Η αγάπη καθιστά την συνάντηση απολαυστική. Ας μην ξεχνάμε πως ελεύθερα έδρασαν και οι ληστές της παραβολής, οι οποίοι τον φόρτωσαν πληγές και τον άφησαν ημιθανή. Δηλ. η ελευθερία τους κατάντησε καταστρεπτική, ληστρική και θανατηφόρα γιατί υστερείτο αγάπης. Ληστρική θα καταντούσε η συμπαράσταση του οδεύοντος Σαμαρείτη προς τον πληγωμένο συνάνθρωπο αν υστερείτο αγάπης. Τότε θα κατέληγε σε ολοκληρωτισμό.
Τελικά τώρα δεν θα ψάχναμε ποιος είναι για τον άλλο πλησίον, θα ψάχναμε ποιος είναι για τον άλλο θηρίο.
Τώρα η παραβολή θέτει το ερώτημα: «τις ουν τούτων των τριών δοκεί σοι γεγονέναι του εμπεσόντος εις τους ληστάς;». Ποιος είναι για τον άνθρωπο συνάνθρωπος; Διότι η συνύπαρξη ή συμπαράσταση στις δύσκολες στιγμές δεν προκύπτει εξ ανάγκης, ούτε είναι καταπιεστική. Μπορεί κανείς να κάνει ό,τι έκανε ο ιερέας και ο λευίτης ή μπορεί να κάνει ό,τι έκανε ο Σαμαρείτης. Υπάρχει ελευθερία επιλογής στον χριστιανισμό. Η δράση όμως του Σαμαρείτη ως ελεύθερη επιλογή έχει αξία, διότι έχει αγάπη. Αλλιώς θα ήταν χωρίς αντίκρισμα.
Ατυχώς η εποχή μας υφίσταται ελεύθερη δράση ελεύθερων ανθρώπων υπέρ της ελευθερίας, αλλά συγχρόνως χωρίς αγάπη. Το πράγμα καταντάει ιερά εξέταση. « σε καίμε για το καλό σου, σε σκοτώνουμε για το καλό σου».
Στην προκειμένη περίπτωση το σύνθημα του καλού Σαμαρείτη είναι ανατρεπτικό. Η ουσία της ζωής είναι η ελευθερία εν αγάπη, είναι αγάπη εν ελευθερία. Επειδή η δημιουργική ενέργεια του Θεού εκπηγάζει από την ελευθερία και την αγάπη Του, γι αυτό και οι παρεμβάσεις των ανθρώπων πρέπει να στηρίζονται στην αγάπη και την ελευθερία. Αυτή είναι η ουσία της κοινωνικής ζωής.
Για όσους διαφωνούν ερωτάμε; Είναι ή όχι στην εποχή μας η ελευθερία υπό περιορισμό εν ονόματι της ελευθερίας; Υπάρχουν ή όχι άνθρωποι ελεύθεροι αλλά χωρίς αγάπη, ανελέητοι και βάναυσοι; Υπάρχουν ή όχι άνθρωποι αγάπης που καταπιέζονται χυδαία;
Αφήνουμε τα ερωτήματα και πηγαίνουμε στον άνθρωπο που προκάλεσε την παραβολή και που αναζητούσε την αιώνια ζωή. Το θέμα έχει ενδιαφέρον γιατί και στην εποχή μας με πολλούς τρόπους τίθεται το αίτημα για ζωή αιώνια. Όσον αφορά την ορθοδοξία το αίτημα αυτό σχετίζεται άμεσα για ζωή επίγεια, εγκόσμια και αξιοπρεπέστατη.
Ο άνθρωπος που προκάλεσε την παραβολή γνώριζε καλώς την θεωρία. Γνώριζε το « αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου και τον πλησίον σου ως εαυτόν». Εν τούτοις είχε πρόβλημα στην πράξη, γιατί δεν μπορούσε να καταλάβει ποιος είναι ο πλησίον του και τι σημαίνει πλησίον μας. Έτσι ανοίγει ένα τεράστιο άλυτο ζήτημα. Άριστος στη θεωρία και μηδέν στην πράξη.
Ο χριστός παρακινεί τον άνθρωπο να κάνει πράξη τη θεωρία. Πως; Με μια παραβολή που ερεθίζει τη σκέψη ξεκινώντας από κάτι που συμβαίνει ή μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή. Απαιτείται όμως παιδεία προ των μεγάλων αποφάσεων. Οι άνθρωποι δεν είναι μονοδιάστατα όντα για να εκτελούν προγράμματα με απλές εντολές. Έχουν μέσα τους πνοή Θεού. Επομένως η Εκκλησία αντί να αναχαιτίζει τον δυναμισμό της ιστορίας και να κρατάει τις μάζες σε διαρκή νάρκωση, ενισχύει τη θέση του ανθρώπου και την κοινωνική του δράση. Το σύνθημα της είναι : « γρηγορείτε» και θεωρεί μακάριο ο Χριστός εκείνον τον δούλο που θα βρει γρηγορούντα και ανάξιο εκείνον που είναι ράθυμος. Πρόκειται για τη δυναμικότητα της Εκκλησιαστικής χριστιανικής ζωής που αντιμετωπίζει τη δυναμική παρέμβαση στην κοινωνία απάνθρωπων συμφερόντων.
Η παραβολή μιλάει έμμεσα πλην σαφώς για την παρέμβαση αυτών των απάνθρωπων δυνάμεων και συμφερόντων με τα λόγια « άνθρωπος τις κατέβαινε από Ιεροσόλυμα εις Ιεριχώ και λησταίς περιέπεσεν οι και εκδύσαντες αυτόν και πληγάς επιθέντες απήλθον ημιθανή τυγχάνοντα». Ο υπαινιγμός είναι σαφέστατος. Ο άνθρωπος μέσα σ’ ένα καταληστευτικό σύστημα είναι ο εξαθλιωμένος άνθρωπος που πρέπει να λυτρωθεί και όταν δεν μπορεί με τις δικές του δυνάμεις, οφείλουν να τον βοηθήσουν οι δυνάμεις του χριστιανισμού.
Βέβαια η δύναμη του χριστιανισμού είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος με την ένσαρκη παρουσία Του καταξιώνει τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα. Παράλληλα εμποδίζει τον άνθρωπο να πέσει στην μανία της ισοθείας που οδηγεί στην ουτοπία ενός γήινου παράδεισου υποτιμώντας το κακό και τις διαπλοκές του.
Εδώ η χριστιανή αντίληψη είναι καθαρή.
Η συνειδητοποίηση της ευθύνης του ανθρώπου να επιλύσει τα κοινωνικά προβλήματα ,μόνο δια του Θεανθρώπου Χριστού επιτυγχάνεται, αφού Αυτός εκτός των άλλων δείχνει τον κίνδυνο μιας ουτοπίας του τύπου « φτιάχνουμε εμείς και για μας έναν παράδεισο» Έναν παράδεισο που θα βρεθεί στην άκρη της ιδεολογίας μας. Όμως η ιδεολογία έχει αξία όταν δεν καταντάει απολυτολογία.
Είναι τεράστια βέβαια η σημασία του ότι είναι διακεκριμένος κοινωνικός παράγοντας όπως ο νομικός της παραβολής που έρχεται στο Χριστό και ανοίγει διάλογο μαζί Του, περί καίριων ζητημάτων. Από τον διάλογο παίρνει ορθές ερωτήσεις, που οδηγούν στην στοχαστική απορία και την αναζήτηση και εμβάθυνση με την συμπερίληψη των συναισθηματικών και λογικών δυνατοτήτων της συνείδησης.
Δεν γνωρίζουμε αν η παραβολή του καλού Σαμαρείτη σπάει κόκαλα, όπως λέμε, οπωσδήποτε όμως φέρνει ταραχή εκεί όπου υπάρχει λήθαργος άνομης ηθικά απάθειας σ’ έναν κόσμο που διψάει κυριολεκτικά για αυθεντικό ανθρωπισμό, αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη. Δηλ. για ριζική μεταμόρφωση, οικονομική, πνευματική και ηθική κατάσταση με συνέπεια προς το κοινωνικό Ευαγγέλιο.
Γι’ αυτό θεωρείται η παραβολή αξιόλογη και προτείνεται ως ευχάριστο και συγκλονιστικό συνεχές ανάγνωσμα.
Καλή Κυριακή.
π.Γ.Στ.
1 σχόλιο:
Πολύ καλή ερμηνεία.
Πάτερ ευχαριστούμε για την ερμηνεία του ευαγγελίου.
Την διαβάζουμε κάθε σάββατο.
Την ευχή και εύχομαι ο Θεός να σας ενδυναμώνει.
Δημοσίευση σχολίου