Νηστεία και θεία Κοινωνία

Ἄν καθίσεις στό τραπέζι καί εἰπεῖς στούς συνδιαιτημόνες σου, ὀρθόδοξους χριστιανούς, «τρώ­ω λαχανικά, γιατί μοῦ τό εἶπε ὁ διαιτολόγος μου», θά σοῦ εἰποῦν «σεβαστό!». Μπορεῖ καί νά σέ ζηλεύουν, πού ἐγκρατεύεσαι! Ἄν ὅμως τούς εἰπεῖς, «νηστεύω, γιατί θά κοινωνήσω», θά σοῦ εἰποῦν: «Δέν κάνεις καλά! Δέν χρειάζεται νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας, γιατί δέν ὑπάρχει Κανό­νας!». (Ἐνῶ γιά τή δίαιτα ὑπάρχει …!).

Πρῶτο: Οἱ Ἱ. Κανόνες θεσπίζονταν, ὅταν προέκυπτε πρόβλημα, γιά νά λυθεῖ τό πρόβλημα. Ὅμως στήν Ἐκκλησία δέν προέκυψε πρόβλημα, ἄν οἱ χριστιανοί θά πρέπει ἤ ὄχι νά νηστεύουν, γιατί ἤδη νήστευαν. Γιά ποιό λόγο λοιπόν νά θεσπιζόταν Ἱ. Κανόνας; Καί δεύτερο: Ἡ Ἐκκλησία δέν στηρί­ζεται μόνο στούς Ἱ. Κανόνες, ἀλλά καί στήν ἄγραφη Παράδοση, πού ἔχει ἰσχύ Ἱ. Κανόνος! Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ: Ποιός Ἱ. Κανόνας Ἁγίας Συνόδου δεσμεύει τόν Ἱερέα, νά τηρεῖ τό «ἀπόρρητον τῆς ἐξομολογήσεως;». Κανένας! Ἰσχύει ἤ ὄχι «τό ἀπόρρητον;». «Ναί!», θά εἰπεῖς. Μά δέν ὑπάρχει Ἱ. Κανόνας…!

Ὁ Ἅγιος Ἰ. μᾶς εἶπε, γιά ποιό λόγο καθιε­ρώθηκε ἡ νηστεία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, (προετοιμασία γιά τή Θ. Κοινωνία). Καί ἀπό τότε λοιπόν καί μετά «βασική προϋπόθεση γιά τήν Θ. Κοινωνία, ἦταν ἡ ἐν μετανοίᾳ καί νηστεία πνευ­ματική περισυλλογή καί ἡ Ἐξομολόγηση» (Βλα­σίου Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική ἱστορία, τ. Α΄ Ἀθῆναι 1992, σελ. 910). Τό ἴδιο ἀκριβῶς ἐπανέλαβε μετά ἀπό δεκατρεῖς αἰῶνες στήν «Ὁμολογία» του ὁ Μητροπολίτης Κιέβου Πέτρος ὁ Μογίλας (17ος αἰ): «Ἡ ἑτοιμασία πρός τήν Μετάληψιν τῶν φρικτῶν τούτων μυστηρίων, πρέπει νά γίνεται κατά τήν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν τῆς Ὀρθοδόξου, ἤγουν μέ καθαράν ἐξομολόγησιν νηστείαν τε καί κατάνυξιν», (Ἰω. Καρμίρη. Τά Δογματικά καί Συμ­βο­λικά μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τ. Β΄σελ. 638-640).

Καί ἐπειδή ἡ Θ. Κοινωνία εἶχε πιά συνδυα­σθεῖ μέ τή νηστεία, γι’αὐτό, σύν τῷ χρόνῳ (691 μ.Χ) καθιερώθηκαν τή Μ. Τεσσαρακοστή οἱ «Προη­γιασμένες» (ΝΒ΄ τῆς ΣΤ΄)[1]. «Ἐφόσον νηστεύουμε, γιατί νά μήν κοινωνοῦμε;», ἦταν τό σκεπτικό τους, καί ὄχι «ἐφόσον γίνονται Προηγια­σμένες, γιατί νά μήν κοινωνοῦμε;». Καί γι’αὐτό (ἐπειδή ἡ νηστεία εἶχε συνδυασθεῖ μέ τή Θ. Κοινωνία) ἐπικράτησε, ὥστε οἱ περισσότεροι χρι­στια­νοί νά κοινωνοῦν σέ περιόδους νηστειῶν, Χριστούγεννα, Πάσχα, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῆς Παναγίας.

 Παράδοση & Κανόνας

 Κατά τόν Μ. Βασίλειο τά ἄγραφα ἤθη στήν Ἐκκλησία ἔχουν ἰσχύ Νόμου (Κανόνας ΠΖ). Καί στήν Ἐκκλησία λοιπόν ὑπῆρχε ἄγραφη συνήθεια, πού ὅριζε νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας, ὁπότε αὐτή ἡ συνήθεια ἔχει ἰσχύ Ἱ. Κανόνος! «Τά ἀρχαῖα ἤθη κρατείτω» διατάσσει ἡ Ἁγία Πρώτη Οἰ­κουμενική Σύνοδος (Κανόνας ΣΤ).

Ἔστω, ὅτι δέν ὑπάρχει Παράδοση πού νά λέει γιά νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας. Ἄρα ἔχουμε τό ἐλεύθερο ἤ νά νηστεύουμε ἤ νά μήν νηστεύουμε. Ὅμως ἐμεῖς προτιμᾶμε νά μήν νηστεύουμε. Ἡ ἐπιλογή μας αὐτή θά πρέπει νά μᾶς προβλη­ματίσει, γιατί τό κίνητρό της εἶναι ἡ ἀγάπη στήν κοιλία, καί ὄχι στό Χριστό. Πού σημαίνει, καί Κανόνας Ἁγίας Συνόδου νά ὑπῆρχε, ἡ «κοιλία» μας θά «ἀπαγόρευε» τήν τήρησή της! Ντο­κουμέντο: Τηροῦμε τούς Κανόνες τῶν Ἁγίων Συνόδων πού μιλᾶνε γιά νηστεία; Τηροῦμε τόν Ν΄ Κανόνα τῆς Λαοδικείας, πού μᾶς ὑποχρεώνει νά ξηροφαγοῦμε καθόλη τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Τηροῦμε τόν ΞΔ΄ Κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων πού μᾶς ὑποχρεώνει νά νηστεύουμε (ξηροφα­γοῦμε) κάθε Τετάρτη καί Παρασκευή καί καθόλη τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Τηροῦμε τόν ΠΘ΄ Κανόνα τῆς Ἁγίας Ἕκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού μᾶς ἀπαγορεύει νά φᾶμε «κάτι» ἀπό τό βράδυ τῆς Μ. Πέμπτης μέχρι καί τά ξημερώματα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα;

Τό θέμα λοιπόν δέν εἶναι ὅτι δεν ὑπάρχει Ἱ. Κανόνας, ἀλλά ἄν ἐμεῖς ἔχουμε διάθεση γιά νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας. «Μπορεῖς νά νηστέψεις τό κρέας καί τά γαλακτερά;». Εἶπα (20.10.1997) σέ μιά 60χρονη, κυρία (κ. Ν.Λ), πού ζήτησε νά κοινωνήσει. «Πάτερ μου, τί μοῦ λές;! Γιά τήν ψυχή μου καί τό λάδι νά νηστέψω!».

Αὐτό τό φρόνημα, τό φιλότιμο, αὐτή ἡ ἀρχοντική ἀγάπη πρός τό Χριστό (ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας Παϊσιος (+1994) ἐκλείπει σήμερα ἀπό τίς ψυχές μας, γι’αὐτό καί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀντίδραση γιά νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας!

Ἀπό τό βιβλίο τοῦ ἀρχιμ. Βασιλείου  Μπακογιάννη, Ναός, Ἱερέας, Θ.Λειτουργία, Θ. Κοινωνία, σελ. 191-194