18 Ιανουαρίου, Μεγάλου Αθανασίου Πατριάρχου Αλεξανδρείας (295-373 μ. Χ.)

          Η Εκκλησία στις 18 Ιανουαρίου εορτάζει τη μνήμη μιας εξέχουσας μορφής της ορθοδοξίας, τον Μέγα Αθανάσιο. Ο άγ. Γρηγόριος Θεολόγος αρχίζει τον επιμνημόσυνο λόγο του στον Αθανάσιο με την αποφθεγματική φράση, “Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι”.

          Πράγματι κάθε λόγος και πράξη του ήταν έκφραση αρετής. Με την αγιότητα του βίου του, τους σκληρούς αγώνες κατά των αιρέσεων, την πλούσια συγγραφική του παραγωγή και την εν γένει ηρωική πολιτεία του αναδείχθηκε σ’ ένα ν από τους οικουμενικούς διδασκάλους της Εκκλησίας και σ’ ένα από μεγάλους αγίους της. Γι’ αυτό και από την Εκκλησία ονομάστηκε Μέγας.

          Ο Αθανάσιος γεννήθηκε το 295 στην Αλεξάνδρεια από χριστιανούς και ευσεβείς γονείς. Διασώζεται ένα χαριτωμένο περιστατικό από την παιδική του ηλικία. Κάποια μέρα που έπαιζε με τα παιδιά στην ακρογιαλιά βάπτισε ένα παιδί. Ο επίσκοπος Αλέξανδρος βλέποντας από το παράθυρο την πράξη αυτή κάλεσε το μικρο Αθανάσιο κοντά του και τον ρώτησε τη έκανε εκεί στην ακρογιαλιά, απάντησε, ότι βάπτιζε  το φίλο του. Ο Επίσκοπος θαύμασε τη σοβαρότητα του μικρού Αθανασίου,και,λέγεται, ότι αναγνώρισε ως έγκυρο το βάπτισμα, τον δε Αθανάσιο τον ανέλαβε υπό την πνευματική του επιστασία. Αργότερα έγινε γραμματέας του και σε ηλικία 24 ετών χειροτονήθηκε διάκονος του.

          Την εποχή εκείνη που αναλάμβανε δράση ο Αθανάσιος η Αλεξάνδρεια ήταν ανάστατη από την εμφάνιση του Αρείου, ο οποίος δίδασκε, ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός αλλά κτίσμα του Θεού. Η αίρεση αυτή του αρειανισμού έλαβε μεγάλες διαστάσεις και κινδύνευε να διασπαστεί η Εκκλησία και η αυτοκρατορία. Ο Μέγας Κωνσταντίνος για ν’ αντιμετωπίσει τις κακοδοξίες  του Αρείου συγκαλεί  την Α΄ Οικουμενική σύνοδο το 325νστη Νίκαια της Βιθυνίας. Εκεί δόθηκε η μεγάλη μάχη της Ορθοδοξίας. Έλαβαν μέρος μεγάλες προσωπικότητος της Εκκλησίας, αλλά ψυχή και πρωταγωνιστής της Συνόδου αναδείχθηκε ο νεαρός διάκονος του Αλεξανδρείας  Αθανάσιος. Με τη ρητορική του δεινότητα και τη θεολογική του κατάρτιση προκάλεσε το θαυμασμό σε όλους και η φήμη του απλώθηκε σ’ Ανατολή και Δύση. Ο Αθανάσιος έγινε το σύμβολο των ορθοδόξων στον αγώνα τους εναντίον των αιρετικών δοξασιών του Αρειανισμού. Τότε συντάχθηκαν και τα πρώτα επτά άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως.

          Μετά από τρία χρόνια ο επίσκοπος Αλέξανδρος πέθανε και είχε υποδείξει ως διάδοχό του τον Αθανάσιο, τον οποίο ο κλήρος και ο λαός τον αναγνώρισε ως πατριάρχη σε ηλικία 33 ετών. Συνεχίζει τον αγώνα του εναντίον των αρειανών, αλλά φίλοι του Αρείου κατορθώνουν να τον εξορίσουν. Το 337 που πέθανε ο Μ. Κωνσταντίνος ανακλήθηκε από την εξορία για να επακολουθήσουν άλλες τέσσερες εξορίες. Τελικά επέστρεψε στην επισκοπή του νικητής και τροπαιούχος προς μεγάλη αγαλλίαση του ποιμνίου του το οποίο τον ανέμενε να επιστρέψει από την εξορία. Από τα 46 χρόνια της διακονίας του τα 16 τα πέρασε στην εξορία.

          Κοιμήθηκε τις 2 Μαΐου  373 μ. Χ.

          Ο Αθανάσιος παρά τις περιπέτειες της πατριαρχίας του έβρισκε το χρόνο να συγγράφει. Αναδείχθηκε μεγάλος θεολογικός συγγραφέας. Ήταν πολυγραφότατος. Έγραψε πολλά έργα όπως ερμηνευτικά, Απολογητικά, αντιαρειανικά, ασκητικά, επιστολές. Βιογράφησε και τον δάσκαλο του Μ. Αντώνιο.

          Για τον Αθανάσιο θεολογία, ανθρωπολογία και σωτηριολογία είναι πράγματα συνδεδεμένα στενότατα μεταξύ τους.

          π. γ. στ.