Τετάρτη 28 Μαρτίου 2018

Φροϋδικὴ ψυχολογία καὶ ὁριοθέτηση τῆς πίστεως


«Ἂν θέλεις νὰ μάθεις τὴν ἀνθρώπινη ψυχή, διάβασε τὰ κείμενα τῶν Μεγάλων Πνευματικῶν Πατέρων καὶ τότε θὰ δεῖς πόσο φτωχὴ σὲ σύγκριση μὲ αὐτοὺς εἶναι ἡ μοντέρνα ψυχολογία»

Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Πολὺς θόρυβος προκλήθηκε τὸ προηγούμενο διάστημα ἀπὸ κείμενο γνωστοῦ ψυχιάτρου - ἱερέα, ποὺ συνέδεε τὴν ἐνασχόληση μὲ τὴν ὁριοθέτηση τῆς πίστης μὲ κάποια μορφὴ ψυχολογικοῦ προβλήματος. Πέρα ἀπὸ τὸ περιεχόμενο αὐτῆς τῆς ἄποψης ἡ ὁποία δέχθηκε ἀξιόλογη κριτική, μὲ τὴν ἀνωτέρω τοποθέτηση ἐμφανίζεται πάλι ἕνα σοβαρὸ πρόβλημα ποὺ τείνει νὰ λάβει μορφὴ μάστιγας μὲ ἀπρόβλεπτες πνευματικὲς συνέπειες γιὰ τὸν πιστὸ λαό: Ἡ ἀνταλλαγὴ τοῦ θησαυροῦ τῆς πίστης τῶν ὄντως ψυχολόγων Ἁγίων Πατέρων, μὲ τὰ χαρούπια τῆς σύγχρονης...

ψυχολογίας τοῦ ἄθεου Σ. Φρόυντ καὶ τῶν μαθητῶν του, στὴν ποιμαντικὴ καὶ ἐξομολογητική.

Ἡ υἱοθέτηση τῆς φροϋδικῆς ψυχολογίας στὴ θεραπευτική τῆς Ἐκκλησίας φανερώνει ἕνα κόμπλεξ κατωτερότητας, μία ἐπιφύλαξη γιὰ τὴν παράδοση τῶν νηπτικῶν ψυχιάτρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴ «μωρία τοῦ κηρύγματος τοῦ Σταυροῦ». Ὅσο καὶ ἂν εἶναι καλὲς οἱ προθέσεις ἐκείνων ποὺ θέλουν νὰ συμβιβάσουν τὰ ἀσυμβίβαστα, ἡ πραγματικότητα δείχνει ὅτι δὲν ὑπάρχει σημεῖο ἐπαφῆς, διότι οἱ δύο ψυχολογίες ἔχουν ἐντελῶς διαφορετικὲς ἀφετηρίες καὶ μεθόδους θεραπείας. Εἶναι δὲ τόσο παρακινδυνευμένη ἡ ἀπόπειρα συγκερασμοῦ τῆς χριστιανικῆς πίστης μὲ τὰ ἀξιώματα τῆς μοντέρνας ψυχολογίας, ποὺ ὁδηγεῖ σὲ συμπεράσματα παράτολμα, ὅπως ἡ «ἀντιαιρετικὴ ψυχασθένεια».

Τὰ ἀξιώματα τῆς μοντέρνας ψυχολογίας ἔχουν ἐπικρατήσει ἀπὸ καιρὸ στὶς χριστιανικὲς αἱρέσεις, στὶς ὁποῖες, οὕτως ἢ ἄλλως, οἱ δογματικὲς καὶ ἠθικὲς ἀντιστάσεις ἔχουν χαλαρώσει σὲ ἰσοπεδωτικὸ βαθμό. Στὴν Ὀρθοδοξία ἔχουν ἐπικρατήσει πρὸς τὸ παρόν, μόνο σὲ μία ὀλιγάριθμη σύναξη διανοουμένων νεορθοδόξων, βαθιὰ ἐπηρεασμένων ἀπὸ τὴ δυτικὴ θεολογία, ποὺ συνεργάζονται ἄψογα μὲ τοὺς ἄθεους κυβερνῶντες, γι’ αὐτὸ καὶ ἔχουν μεγάλη δύναμη καὶ προβολή, παρότι ἡ διδασκαλία τους δὲν ἀγγίζει μεγάλο μέρος τοῦ πιστοῦ λαοῦ, λόγω τῶν ἰσχυρῶν «ἀντισωμάτων» ποὺ δημιούργησαν οἱ ἀσκητικοὶ σύγχρονοι Ἅγιοι.

Ἂς ρίξουμε μία ἐπιφανειακὴ ματιὰ στὶς ἀπόψεις αὐτῶν τῶν Ἁγίων γιὰ τὴν πατερικὴ καὶ τὴ μοντέρνα ψυχολογία.

Γράφει ὁ Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς: «Ἂν θέλεις νὰ μάθεις τὴν ἀνθρώπινη ψυχή, διάβασε τὰ κείμενα τῶν Μεγάλων Πνευματικῶν Πατέρων, ὅπως οἱ Ἅγιοι Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, Ἰσαὰκ ὁ Σύρος καὶ ἄλλοι ἀσκητικοὶ πατέρες καὶ τότε θὰ δεῖς πόσο φτωχὴ σὲ σύγκριση μὲ αὐτοὺς εἶναι ἡ μοντέρνα ψυχολογία. Ἐξωτερικὰ ἔζησαν ὅπως οἱ πιὸ ἐξαθλιωμένοι, ἀλλὰ ἦταν οἱ πλουσιότεροι ἄνθρωποι ἀπὸ ἄποψη πνευματικοῦ πλούτου, ἀλήθειας καὶ ἀρετῆς. Ὅλος ὁ κόσμος δὲν ἦταν ἄξιός τους. Πραγματικά, αὐτοὶ πρέπει νὰ ὀνομάζονται “ξυπόλητοι ἀριστοκράτες”».

Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε: «Αὐτοὶ ποὺ δὲν εἶναι καλὰ πνευματικά, εἶναι μερικοὶ ἱερωμένοι ποὺ σπουδάζουν ψυχολογία, γιὰ νὰ βοηθήσουν τὶς ψυχὲς (μὲ ἀνθρώπινες τέχνες). Καὶ τὸ παράξενο εἶναι ποὺ οἱ δάσκαλοί τους οἱ ψυχολόγοι δὲν πιστεύουν στὸν Θεὸ καὶ δὲν παραδέχονται οὔτε ψυχή, ἢ τὴν παραδέχονται μὲ ἕνα δικό τους τρόπο (σχεδὸν ὅλοι). Ἀπὸ αὐτὴν τὴν πράξη τους οἱ κληρικοὶ αὐτοὶ φανερώνουν ὅτι πνευματικὰ εἶναι ἄρρωστοι καὶ ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ Ἁγιοπατερικὲς ἐξετάσεις, καί, ἀφοῦ θεραπευθοῦν, τότε θὰ διακρίνουν καὶ μόνοι τους τὸ ἄρρωστο αὐτὸ πνεῦμα καὶ θὰ γνωρίσουν παράλληλα καὶ τὴ θεία Χάρη, γιὰ νὰ χρησιμοποιοῦν στὸ ἑξῆς τὶς ψυχὲς ποὺ πάσχουν τὴν θεία ἐνέργεια καὶ ὄχι τὶς ἀνθρώπινες τέχνες.»

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε: «Αὐτὰ ποὺ λένε οἱ ψυχαναλυταὶ δὲν εἶναι αὐτὰ ποὺ λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν εἶναι μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Αὐτὰ εἶναι γιὰ παιδιὰ ἀθέων ἀνθρώπων. Εἶναι ἀπὸ διαφόρους ὑπαρξιστᾶς, ψυχαναλυτᾶς, τὸν Φρόιντ, διαφόρους ψυχολόγους καὶ ψυχιάτρους. Ἀπὸ ἐκεῖ βγαίνουν καὶ λένε: “Τὸ παιδί σου μὴ τὸ μαλώσεις”. Τὰ βάζουν καὶ κάνουν ζημιές. Μαζεύονται καὶ κάνουν συνέδρια καὶ βγάζουν ἀποφάσεις καὶ λένε: “Μὴν ἀφήσουμε προβλήματα στὸ παιδὶ γιὰ ὅλη του τὴν ζωή”. Κι ἔτσι τ’ ἀφήνουν ἀσύδοτα.»

Τὰ παραπάνω ἀκούγονται παράλογα σὲ ὅσους ἔμαθαν νὰ ὑπολογίζουν μόνο τὴν ὕλη καὶ νὰ ἀποδίδουν τὰ ψυχικὰ νοσήματα μόνο σὲ ὀργανικὰ αἴτια. Παρὰ ταῦτα οἱ ὑλιστές, δὲν φαίνεται νὰ παρουσιάζουν κάποια ἀντίρρηση πρὸς τὸν ἀνατολίτικο μυστικισμό, ὁ ὁποῖος διὰ τῆς γιόγκα καὶ τῶν ἀπωανατολικῶν πολεμικῶν τεχνῶν κατέκτησε τὴ Δύση, προσφέροντας δῆθεν εὐεξία καὶ ψυχικὴ ὑγεία! Τὰ πνεύματα καὶ ὁ μυστικισμὸς τοῦ ἰνδουισμοῦ δὲν ἐνοχλοῦν τοὺς ὀρθολογιστές. Ἔχουν βρεῖ τὴ θέση τους στὴν ὑλιστικὴ ἑλληνικὴ κοινωνία καὶ ἐλάχιστοι τολμοῦν νὰ ἀμφισβητήσουν τὶς «θεραπευτικές» τους ἰδιότητες. Ἀλλὰ μόνο μὴ μιλήσει κανεὶς γιὰ Χριστό, Παράδεισο καὶ Κόλαση. Ἡ «διανοουμενίστικη» δικτατορία ἀναγνωρίζει ὅτι μία ἀνατολικὴ θρησκευτικὴ πρακτικὴ μπορεῖ νὰ λύσει τὰ ψυχολογικὰ προβλήματα καὶ κυρίως τὸ ἄγχος, ἀλλὰ τέτοια δυνατότητα δὲν τὴν ἀναγνωρίζει μὲ τίποτα στὴν ἀσκητικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποία ἀγνοεῖ καὶ ἀρνεῖται πεισματικὰ νὰ τὴν ἐρευνήσει παρὰ τὴν ὀρθὴ – ἀλλὰ μόνο θεωρητικὴ - ἀντίθεσή της μὲ τὸ ἰησουίτικο δόγμα «πίστευε καὶ μὴ ἐρεύνα».

Ὅμως, μία νηφάλια ἔρευνα τῶν ἐπιστημόνων τῆς ψυχικῆς ὑγείας στὰ πατερικὰ κείμενα, τὰ ὁποῖα οὐδέποτε ἄλλαξαν τὴ γραμμή τους, οὔτε ἔγιναν πιὸ «προοδευτικὰ» γιὰ νὰ ἀρέσουν στὸν κοσμικὸ τρόπο σκέψης, θὰ καταδείξει τὴν ἀνωτερότητα τῆς θεόπνευστης ἰατρικῆς σὲ σχέση μὲ τὴ μοντέρνα ψυχολογία, ποὺ ἔχει αὐτοαναιρεθεῖ πολλὲς φορές, μὲ χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τὴ στάση της περὶ ὁμοφυλοφιλίας. Στὸ δίλημμα ποιὰ ἀπὸ τὶς δύο μορφὲς ψυχολογίας θὰ πρέπει νὰ ἀκολουθήσει γιὰ νὰ θεραπευτεῖ ἕνας ἄνθρωπος μὲ πόνο στὴν ψυχή, ἀρκεῖ μία ματιὰ στὸν κόσμο. Ἄγχος, κατάθλιψη, ἀνασφάλεια, ζωὴ χωρὶς νόημα. Πού βοήθησε τελικὰ ἡ μοντέρνα ψυχολογία τὸν ἄνθρωπο; Περισσότερο τὸν μπέρδεψε, τὸν ἀποπροσανατόλισε, χωρὶς νὰ τοῦ λύσει τὰ προβλήματα.

Ἡ παραμελημένη πατερικὴ ψυχιατρικὴ ἔχει πολλὰ νὰ προσφέρει στὸ σύγχρονο ἄνθρωπο ποὺ βασανίζεται ἀπὸ τὴν κατάθλιψη καὶ ἀπὸ ἄλλες ψυχικὲς διαταραχές, περισσότερο  ἴσως ἀπὸ κάθε ἄλλη ἐποχή, παρὰ τὴν ἀσυγκρίτως μεγαλύτερη ἄνεση, εὐμάρεια, «ἀσφάλεια». Γι’ αὐτὸ ὀφείλουμε νὰ τὴν προβάλουμε ὡς τὴν πιὸ ἀξιόπιστη λύση στὸ πρόβλημα καὶ ὄχι νὰ τὴν κρύβουμε πίσω ἀπὸ τὴν παροδικὴ ἐπιστήμη τῶν ἄθεων ψυχολόγων.

Βεβαίως, δὲν ἀμφισβητεῖ κανεὶς ὅτι ἡ ψυχιατρικὴ μπορεῖ νὰ δώσει κατασταλτικὲς λύσεις σὲ κάποιες παθολογικὲς περιπτώσεις μὲ τὰ ψυχοφάρμακα. Ὅμως, ἡ πρόληψη εἶναι προτιμότερη ἀπὸ τὴ θεραπεία. Καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζει τὴ ζωὴ ὁ ἄνθρωπος, οἱ προτεραιότητες καὶ οἱ στόχοι του, παίζουν μεγάλο ρόλο στὴν ψυχολογική του ἐξέλιξη. Πόσο περισσότερο θὰ προόδευε ὁ ἄνθρωπος καὶ συνακόλουθα ἡ κοινωνία, ἂν ἐφάρμοζε τὰ αἰώνια καὶ ἄτρεπτα θεία διδάγματα τῶν μακαρισμῶν τοῦ Χριστοῦ! Πόσο ποιοτικότερη θὰ ἦταν ἡ ζωή μας ἂν ἁπλῶς δίναμε λίγη προσοχὴ στὴν προτροπὴ ποὺ ἀκούγεται σὲ κάθε ἀκολουθία τῆς Ἐκκλησίας: «Πάσαν τὴν ζωὴν ἠμῶν Χριστῷ τῷ Θεῶ παραθώμεθα»! Ἡ ἁπλὴ συνειδητοποίηση τῆς προσωρινότητας τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλὰ καὶ τῆς συνέχειας τῆς ζωῆς μετὰ θάνατον, θὰ ἦταν ἱκανὴ νὰ λύσει πολλὰ διογκωμένα προβλήματα ποὺ πιέζουν τὴν ψυχὴ ἀφόρητα καὶ τὴν κάνουν νὰ νοσεῖ.

Ἡ ὁριοθέτηση τῆς πίστεως, ὑποχρέωση καὶ ὄχι πολυτέλεια

Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ὁριοθέτηση τῆς πίστεως, αὐτὴ ἀποτελεῖ ἕναν ἀπὸ τοὺς πρωταρχικοὺς σκοποὺς τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχει χυθεῖ πολὺ μαρτυρικὸ αἷμα γιὰ τὴν ἄρνηση ὁποιασδήποτε δογματικῆς ἀλλοίωσης καὶ δὲν θὰ ἦταν φρόνιμο νὰ τὴν ὑποτιμοῦμε.

Ἡ ἀπαξίωση τοῦ ἀντιαιρετικοῦ ἀγώνα ἔχει καὶ ἕνα ἄλλο πολὺ σοβαρὸ αἴτιο. Τὴν ἐνίσχυση τοῦ δογματικοῦ μινιμαλισμοῦ καὶ τὴ μίξη δογμάτων καὶ θρησκειῶν, τὴν ὁποία ἀπροκάλυπτα ὑπηρετοῦν καὶ τὰ νέα προγράμματα σπουδῶν στὰ θρησκευτικά. Ἄλλωστε ὁ ἀνακαλύψας τὴν «ἀντιαιρετικὴ ψυχασθένεια» πρότεινε ὡς «θεραπεία» τὴν παιδεία ποὺ θὰ εἶναι «ἀνοιχτὴ» στὶς ἀλλαγές.

Ἡ προσωπικὴ ἀπαξίωση τῶν «ἐπικίνδυνων» ἐχθρῶν ποὺ ἀποτελοῦν ἀνάχωμα στὰ σχέδια τῆς αἵρεσης, εἶναι ὁ μοναδικὸς τρόπος νὰ ἐπιβιώσει τὸ ψεῦδος ἀπέναντι στὴν ἀλήθεια. Γι’ αὐτὸ καὶ «ἐν ὀνόματι τῆς ἀγάπης» οἱ φορεῖς τῆς ἐκκοσμικευμένης πίστης στολίζουν μὲ πρωτότυπους τίτλους ὅσους δὲν συμφωνοῦν μὲ τὶς ἀπόψεις τους.

Βεβαίως, δὲν εἶναι καινοφανὴς τακτικὴ νὰ ὀνομάζονται ὅσοι πολεμοῦν τὶς αἱρέσεις ψυχοπαθεῖς. Παλαιότερα, ἕτερος «φάρος» τῆς ἐκκοσμικευμένης θεολογίας ἡ ὁποία προβάλλει τὴν εὔκολη ζωὴ χωρὶς σταυρὸ καὶ κυρίως μὲ σαρκικὴ ἀσυδοσία, εἶχε ὑποστηρίξει ὅτι ὁ μακαριστὸς π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος ἦταν «σαλεμένος ἄνθρωπος μὲ ἔμμονες ἰδέες καταδίωξης». Ἀλλὰ δυστυχῶς καὶ ἀπὸ τὸ στόμα δύο Μητροπολιτών ἔχει ἀκουστεῖ ἡ ἄποψη ὅτι ὅσοι θεωροῦν τὸν παπισμὸ αἵρεση εἶναι ψυχασθενεῖς, καταλήγοντας ἄθελά τους νὰ συμπεριλαμβάνουν ὅλους τούς Ἁγίους τῆς 2ης χιλιετίας σὲ αὐτὴ τὴν κατηγορία.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη, εἶναι αὐτονόητο ὅτι γιὰ νὰ ἀσχοληθεῖ κάποιος μὲ τὶς αἱρέσεις πρέπει νὰ κάνει πρωτίστως τὸν προσωπικό, ἐσωτερικό του ἀγώνα, διότι ἀλλιῶς εἶναι μάταιος καὶ ἐπιβλαβὴς ὁ ἐξωτερικὸς ἀγώνας του. Καὶ τὸ κριτήριο τῆς σωστῆς ἀντιαιρετικῆς δράσης εἶναι ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς αἱρετικούς, ἡ προσπάθεια νὰ βροῦν κι αὐτοὶ τὴν ἀλήθεια καὶ ὄχι ἡ αὐτοδικαίωση. Τὸ ἀντιαιρετικὸ ἔργο, ὅταν γίνεται σωστά, ἐνοχλεῖ πολὺ τὶς δυνάμεις τοῦ σκότους καὶ ὅσοι τὸ ἐπιτελοῦν ὀφείλουν νὰ εἶναι προετοιμασμένοι καταλλήλως, ἀναμένοντας μὲ προθυμία ὀνειδισμοὺς ἀλλὰ καὶ ποινικὲς διώξεις.

Ἀλλὰ καὶ τὰ λάθη καὶ οἱ ὑπερβολὲς στὸν ἀντιαιρετικὸ χῶρο ἀπὸ κάποιους ποὺ ἔχουν ὑπερβάλλοντα ζῆλο, δὲν πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζονται μὲ «λιθοβολισμὸ» καὶ ἐξουδένωση, ὅπως συνηθίζει ἡ φανατικὴ πτέρυγα τοῦ μεταπατερικοῦ χώρου, ἀλλὰ μὲ πατρικὸ ἐνδιαφέρον, εὐγένεια καὶ ἀγάπη, ἔστω τὴ μισὴ ποὺ δείχνουν οἱ κήρυκες τῆς ἀκατάσχετης ἀγαπολογίας πρὸς τοὺς ἑτεροδόξους.

Χαράλαμπος Ἀνδραλης
Ρωμαϊκό οδοιπορικό

Δεν υπάρχουν σχόλια: