Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2020

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ (Λουκ. 12, 16-21 Του άφρονα πλουσίου

 

Τα αγαθά και το αγαθό

          Η συγκέντρωση αγαθών που εξυπηρετούν τη ζωή αποτελεί μια πολύ φρόνιμη και λογική ενέργεια για τον άνθρωπο, ιδιαίτερα τον οικογενειάρχη που από την εργατικότητα και προνοητικότητα του εξαρτάται η η ζωή και των υπόλοιπων μελών της οικογένειάς του. Την οκνηρία και απρονοησία κανείς δεν επαίνεσε. Γιατί λοιπόν ο πλούσιος της σημερινής χαρακτηρίζεται ως άφρων;

          Πρώτα απ’ όλα, διότι ο ορίζοντας του κόσμου γι’ αυτόν τελειώνει στα όρια του εαυτού του. Και έπειτα διότι νομίζει ότι η υλική ευδαιμονία του είναι ατέρμονη. Αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου που θεμελιώνει τη ζωή του στην απόκτηση υλικών αγαθών, αδιαφορώντας για την κατάκτηση του αγαθού. Αγνοεί ότι τα υλικά αγαθά από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να δώσουν ευτυχία στον άνθρωπο, ενώ το αγαθό, με τις αρετές και τις αξίες που αντιπροσωπεύει, μπορεί να δώσει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του.

          Όπως αποκαλύπτει η σημερινή παραβολή, οι άνθρωποι συνήθως χαρακτηρίζουν ως αγαθά τα πράγματα εκείνα που ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Η συνεχής αναζήτηση τους οδηγεί στον υλισμό, ενώ η θεοποίηση τους στην ειδωλολατρία. Ειδωλολατρία και υλισμός υπάρχουν σε κάθε εποχή με διαφορετικές  παραλλαγές και μεταμορφώσεις. Αντίθετα στην Εκκλησία ο άνθρωπος μαθαίνει να μεταθέτει το ενδιαφέρον του από τα υλικά στα πνευματικά  και από τα φθαρτά στα άφθαρτα. Χωρίς να παραμελεί τις υλικές του ανάγκες, εργάζεται και αγωνίζεται για το αγαθό και την κατάκτησή των θείων αρετών. Και αυτό πραγματοποιείται όχι μόνο με την ανθρώπινη θέληση αλλά και με τη θεία ενίσχυση. Πως μπορεί ο άνθρωπος να στρέφεται στα άφθαρτα, αν προσηλώνεται στα φθαρτά; Αλλά και πως μπορεί να υψώνεται στα ουράνια, αν δεν αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος;

          Η επιθυμία του αγαθού είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Αυτό αποδεικνύεται και από την αποστροφή που αισθάνεται προς το κακό. Άλλωστε το αγαθό είναι πάντοτε ωραίο, ενώ το κακό άσχημο.

          Το αγαθό δεν είναι ιδέα αλλά πρόσωπο. Το αγαθό είναι ο ίδιος ο Θεός. Ακόμη το αγαθό συνδέεται με την πραγματικότητα, συνδέεται με τον άνθρωπο και τη ζωή του. Ακόμη το αγαθό δεν πρέπει να αναζητηθεί μόνον έξω από τον κόσμο. Αν βρισκόταν έξω απο τον κόσμο, θα ήταν απρόσιτο γι’ αυτόν. Επομένως, το αγαθό πρέπει να βρίσκεται μέσα στον κόσμο και μέσα στον άνθρωπο.

          Η αρετή του ανθρώπου είναι η πραγμάτωση του αγαθού. Η αρετή κατορθώνεται με την προσωπική κοινωνία του ανθρώπου  με τον Θεό και την εφαρμογή του θελήματος του.

          Ως αρετή δεν εννοούμε τις φυσικές αρετές που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος ως δημιούργημα του Θεού. Έτσι η φρόνηση, το θάρρος, η σωφροσύνη και διάφορες άλλες αρετές μπορούν να υπάρχουν και ως φυσικά γνωρίσματα. Αυτές όμως λειτουργούν στη ζωή του όχι μόνο θετικά αλλά και αρνητικά. Για να λειτουργήσουν θετικά, χρειάζεται το Πνεύμα του Θεού. Όπως το λυχνάρι με το λάδι, παρατηρεί ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, παραμένει σκοτεινό, αν δεν έρθει σε επαφή με τη φωτιά, έτσι και η ψυχή με τι φυσικές αρετές παραμένει σβηστή και σκοτισμένη, αν δεν δεχθεί τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος.

          Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία η αρετή αντιστοιχεί στην κατά φύση  κατάσταση του ανθρώπου, ενώ η κακία στην παρά φύση κατάστασή του. Η αρετή, με το αγαθό που αντιπροσωπεύει, φανερώνει υγεία, ενώ η κακία ασθένεια. Αν ο άνθρωπος παραμένει στην αρετή, ζει την κατά φύση ζωή.

          Η αρετή κατορθώνεται με τη χάρη του Θεού και τη συνεργασία του ανθρώπου. Χωρίς τη χάρη του Θεού οι ανθρώπινες προσπάθειες για την αρετή είναι μάταιες. Αλλά και χωρίς τις προσπάθειες του ανθρώπου η χάρη του Θεού παραμένει άκαρπη. Η ενάρετη ζωή ενός χριστιανού είναι φανέρωση και επικύρωση της μετοχής του στη χάρη του Θεού. Η αγάπη, η ειρήνη και όλες γενικά οι αρετές των πιστών είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. Για να υπάρξουν όμως αρετές πρέπει να καλλιεργηθούν και με τις προσπάθειες του ανθρώπου. Ο πιστός οφείλει να αγωνίζεται διαρκώς για την καλλιέργεια των αρετών. Δίκαια διατυπώθηκε η άποψη ότι η αρετή είναι μια ατελείωτη εμπόλεμη κατάσταση με τον εαυτό μας.

          Ορισμένες αρετές δεν πρέπει να απομονώνονται από το σύνολό τους στην εν Χριστώ ζωή. Χριστιανικές αρετές δεν είναι μόνον η ταπεινοφροσύνη, η ανεξικακία, η επιείκεια, η υποταγή, η πραότητα ή η ανοχή. Είναι και η αποφασιστικότητα, η παρρησία, ανδρεία, η διάκριση και ο έλεγχος. Όλες οι αρετές αντιπροσωπεύουν αυτό που ονομάζουμε με μια λέξη αγαθό.

π. γ. στ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: