ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ Ευαγγέλιο: Λκ.18, 10-14

ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΣΗ

          Εν ολίγοις

          Με την γνωστή παραβολή του Τελώνου και  του Φαρισαίου αρχίζει η κατανυκτική περίοδος  του Τριωδίου, που μας οδηγεί προς το πάθος κα την ανάσταση του Κυρίου. Η παραβολή αυτή μέσα σε λίγες γραμμές ο Χριστός μας προσφέρει  διδάγματα, ικανά ν’ αποτελέσουν το πλαίσιο μιας θεοφιλούς πνευματικής ζωής.

          Το παραβολικό κείμενο φαίνεται τόσο από την εισαγωγή όσο και από τα πρόσωπα, ότι ειπώθηκε για  κάποια θρησκευτική Ιουδαϊκή ομάδα της εποχής  και συγκεκριμένα τους Φαρισαίους. Το ηθικό όμως συμπέρασμα που κλείνει η σύντομη έκθεσή της, τις δίνει ένα χαρακτήρα υπερχρονικό.

          Πάντως η αφορμή της παραβολής μας οδηγεί στην ασφαλή ερμηνεία της. Οι Φαρισαίοι και η μεγάλη τους αυτοπεποίθηση αποτέλεσαν το έναυσμα για να πει ο Χριστός τη σημερινή παραβολή, αποσκοπώντας να θεραπεύσει το αρρωστημένου τους φρόνημα.

          Οι Φαρισαίοι ήταν από τις κυρίαρχες ομάδες μέσα στην Ιουδαϊκή κοινωνία και οι περγαμηνές τους στην ιστορία του περιούσιου λαού δεν ήταν και ευκαταφρόνητες. Ήταν οι πνευματικοί απόγονοι των ευσεβών Ιουδαίων, οι οποίοι υπερασπίζονταν το Νόμο της Π. Δ. εναντίον όσων επεδίωκαν να νοθεύσουν με ελληνιστικά στοιχεία. Γι’ αυτό και στα χρόνια των Μακκαβαίων έδειξαν μεγάλη γενναιότητα μέχρις αίματος, στον αγώνα για την υπεράσπιση του πατρίου εδάφους. Απ’ αυτούς τους ήρωες της Μακκαβαικής εποχής προέρχονταν οι Φαρισαίοι. Στην εποχή όμως του Κυρίου είχαν εκφυλισθεί και παρουσιάζουν μια επιφανειακή θρησκευτικότητα χωρίς πνευματικό βάθος. Είχαν καταντήσει παλαιοί ασκοί.

          Παρ’ όλα αυτά οι Φαρισαίου πίστευαν πως ήταν δίκαιοι και ενάρετοι και απαιτούσαν την επιβράβευσή τους από τον Θεό περιφρονώντας τους άλλους ανθρώπους. Και ενώ ήταν βαρειά άρρωστοι, αυτοί νόμιζαν, ότι ήταν υγιείς οργανισμοί. Τέτοια αυταπάτη είχαν.

          Αυτή λοιπόν την απαράδεκτη αυτοπεποίθησή τους θέλησε να διορθώσει ο Κύριος με την περιεκτικότατη αυτή παραβολή που ακούσαμε σήμερα. Καυχιόταν στο Θεό για τις νηστείες, τις προσευχές και τις ελεημοσύνες, όλα όσα αποτελούσαν την πηγή τους θρησκευτικού τους ναρκισσισμού.

          Βέβαια η αυτοπεποίθηση με μέτρο είναι οπωσδήποτε χρήσιμη, διότι χωρίς αυτή ο άνθρωπος δεν θα επιχειρούσε  ακόμη και την πιο μικρή απασχόληση, διότι η θέλησή του απονεκρώνεται και κλείνεται μέσα σε πιεστικά συμπλέγματα.

          Το ερώτημα όμως είναι: Ποια είναι η πηγή αυτής της αυτοπεποίθησης; Μήπως τα θρησκευτικά και ηθικά έργα του Φαρισαίου της παραβολής; Τότε τι νόημα έχει ο ευαγγελικός λόγος: « Όταν ποιείτε πάντα τα διαταχθέντα υμίν, λέγετε, ότι αχρείοι δούλοι εσμέν, ότι ο οφείλομεν ποιείσαι πεποιήκαμεν». Ή μήπως αυτή η αυτοπεποίθηση έχει ως αιτία τον πλούτο  των γνώσεων, τη δύναμη της ωραιότητος του σώματος και τα περιφανή αξιώματα;

          Εάν είναι έτσι, τότε  αυτή η αυτοπεποίθηση είναι επισφαλής και ετοιμόρροπη.

          Φαίνεται, ότι κάπου  αλλού στηρίζεται η αληθινή αυτοπεποίθηση. Σε κάποιο στήριγμα απαρασάλευτο, απρόσιτο στις δυνάμεις της φθοράς. Και το στήριγμα αυτό που μπορεί κανείς άφοβα να στηρίξει την αυτοπεποίθησή του, είναι ο Θεός. Ο Φαρισαίος, αν και φαινομενικά άνθρωπος του Θεού, διαπνέεται από ανθρωποκεντρισμό. Όλη τη λάμψη του την στήριζε στις υποτιθέμενες αρετές του. Τον Θεό τον ήθελε απλά για να επιβεβαιώσει το μεγαλείο του. Γι’ αυτό και έμεινε αδικαίωτος από τον Θεό.

          Ο χριστιανός παίρνοντας μάθημα από την περίπτωση του Φαρισαίου έχει την πίστη του χορηγό στο Θεό και την αυτοπεποίθησή του. Ο πιστός εμπιστεύεται τον εαυτό του, γιατί εμπιστεύεται την δύναμη του Θεού. «Ου φοβηθήσομαι από μυριάδων λαού των κύκλω συνεπετιθεμένων μου». Άφοβος ο πιστός απέναντι σε ανθρώπους και σκοτεινές δυνάμεις.

          Δυστυχώς αυτή η φαρισαϊκή αυτοπεποίθηση δεν είναι άγνωστη στην εποχή μας. Ιδιαίτερα από τότε που η επιστήμη και η σύγχρονη τεχνολογία φούσκωσε από εγωισμό τον άνθρωπο και στέγνωσε την θεοκεντρική αντίληψη της ζωής και  την καρδιά του από κάθε πνευματικό πόθο και μεταφυσική προσδοκία. Μάλιστα εξελίχθηκε στην αρχαία «ύβριν» και εκφράστηκε στο χώρο της φιλοσοφίας με τη θεωρία « του θανάτου του Θεού».

          Και το ερώτημα παραμένει: τί κέρδισε ο σύγχρονος άνθρωπος με τον υπερφίαλο εγωισμό του, όταν στηρίχθηκε στον εαυτό του και όχι στην αγάπη του Θεού; Κέρδισε… αίμα, πολέμους, λιμούς, εκατόμβες θυμάτων… κέρδισε αγωνία, άγχος, ανασφάλεια, ασθένειες που τον αποδεκατίζουν. Ένα ιός εμφανίζεται και τρομοκρατιέται ολόκληρος ο κόσμος.

          Όπως φαίνεται ο Θεός και η ιστορία δεν δικαίωσαν την υπερηφάνεια του ανθρώπου. Διότι είναι απαρασάλευτη η αλήθεια που διατυπώνεται από τον αιώνιο Θεό: «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται (Λκ. 18, 14).

          Καλό Τριώδιο

          π. γ. στ.