Λόγοι περί προσευχῆς - Πατερικές διδαχές

Ὁ γέροντας Πορφύριος μιλώντας γιὰ τὴν προσευχὴ ἔλεγε: «Ὁ ἄνθρωπος ζητάει στὸν οὐρανὸ τὴ χαρὰ καὶ τὴν εὐτυχία. Ζητάει τὸ αἰώνιο μακριὰ ἀπὸ ὅλους κι ἀπὸ ὅλα, ζητάει νὰ βρεῖ τὴ χαρὰ στὸν Θεό.

Ὁ Θεὸς εἶναι μυστήριο.

Εἶναι σιωπή, εἶναι ἄπειρο, εἶναι τὸ πᾶν. Τὴν τάση τῆς ψυχῆς γιὰ τὸν οὐρανὸ τὴν ἔχει ὅλος ὁ κόσμος, ὅλοι ζητᾶνε κάτι τὸ οὐράνιο.

Σὲ Αὐτὸν στρέφονται ὅλα τὰ ὄντα, ἔστω καὶ ἀσυνειδήτως.

Σὲ Αὐτὸν νὰ στρέφετε διαρκῶς τὸ νοῦ σας. Τὸ πᾶν εἶναι ἡ ἀγάπη, ὁ ἔρωτας μὲ τὸν Κύριο, τὸν Νυμφίο Χριστό. Γίνετε ἄξιοι τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ.

Γιὰ νὰ μὴ ζεῖτε τὸ σκοτάδι, γυρίστε τὸ διακόπτη τῆς προσευχῆς, ὥστε νὰ ἔλθει τὸ θεῖο φῶς στὴν ψυχή σας. Στὸ βάθος τοῦ εἶναι σας θὰ φανεῖ ὁ Χριστός. Ἐκεῖ, στὸ βάθος, εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, “ Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ἡμῶν ἐστίν”».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης ἔγραφε γιὰ τὴν προσευχὴ: «Ὅταν προσεύχεσαι μὴ παραλείπεις νὰ περνᾶς ἀπὸ τὸ νοῦ σου τὴ σημασία κάθε λέξεως, νὰ τὴν τοποθετῆς στὴν καρδιά σου. Μὴ λὲς λοιπὸν μηχανικὰ καὶ ψυχρὰ τὴν προσευχή σου. Ὑπόταξε τὴν καρδιά σου στὴν προσευχὴ καὶ προσέφερε στὸν Θεὸ αὐτὴ τὴν ὑποταγμένη καρδιὰ σὰν θυσία εὐπρόσδεκτο. “Δὸς μοι, υἱέ, σὴν καρδίαν».

Τότε ἡ προσευχὴ θὰ σὲ ἑνώση μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὴν Βασιλεία του καὶ θὰ ἀπολαύσης τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅλα τὰ ἅγια αἰσθήματα: δικαιοσύνη, εἰρήνη, χαρά, ἀγάπη, πραότητα, καρτερία, κατάνυξι.

Θέλεις ἡ προσευχή σου νὰ ἔχη ἀναπαυτικὰ ἀποτελέσματα καὶ στὸ ταλαιπωρημένο σῶμα σου; Προσευχήσου θερμὰ καὶ θὰ ἔχης κατόπιν ὕπνο εἰρηνικό, ἀσκανδάλιστο, ποὺ θὰ ἀνανεώση τὶς δυνάμεις τοῦ σώματος.

Νὰ ἀποφεύγης τὸν ἀπεριόριστο ὕπνο. Νὰ προσεύχεσαι μὲ ζέσι κάθε πρωί. Ἔτσι θὰ ἐπιτύχης ἠρεμία, ἐνεργητικότητα καὶ καλὴ ἀνταπόκρισι στὶς ἀνάγκες τῆς ἐργασίας σου καθ᾽ ὅλη τὴν ἡμέρα».

Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Μπιαντσανίνωφ σημείωνε γιὰ τὴν προσευχὴ: «Γνώρισμα τοῦ φτωχοῦ ζητιάνου εἶναι νὰ ζητιανεύει καὶ γνώρισμα τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἔγινε φτωχὸς μὲ τὴν πτώση, εἶναι νὰ προσεύχεται. Προσευχὴ εἶναι ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ πεσμένου καὶ μετανοημένου ἀνθρώπου στὸν Θεό. Προσευχὴ εἶναι ὁ θρῆνος τοῦ πεσμένου καὶ μετανοημένου ἀνθρώπου μπροστὰ στὸν Θεό.

Προσευχὴ εἶναι τὸ ξεχείλισμα τῶν ἐγκάρδιων ἐπιθυμιῶν, τῶν ἱκεσιῶν καὶ τῶν ἀναστεναγμῶν τοῦ πεσμένου καὶ θανατωμένου ἀπὸ τὴν ἁμαρτία ἀνθρώπου μπροστὰ στὸν Θεό.

Ἡ πρώτη ἐκδήλωση, ἡ πρώτη κίνηση μετανοίας εἶναι ὁ θρῆνος τῆς καρδιᾶς. Αὐτὴ ἡ προσευχητικὴ φωνὴ τῆς καρδιᾶς προηγεῖται τῆς προσευχῆς τοῦ νοῦ. Ἀλλὰ πολὺ σύντομα καὶ ὁ νοῦς, ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὴν προσευχὴ τῆς καρδιᾶς, ἀρχίζει νὰ γεννᾶ προσευχητικοὺς λογισμούς.

Ὁ Θεὸς εἶναι ἡ μοναδικὴ πηγὴ ὅλων τῶν ἀληθινῶν ἀγαθῶν. Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ μητέρα καὶ ἡ κεφαλὴ ὅλων τῶν ἀρετῶν ὡς μέσο καὶ κατάσταση ἐπικοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὸ “ Ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ πνεῦμα τῆς πίστεως” μᾶς λέει: «Φωτιὰ εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ ἰδιαιτέρως ὅταν ἀναπέμπεται ἀπὸ νηφάλια καὶ φλογισμένη ψυχή. Ἀλλὰ ἡ φωτιὰ αὐτή, γιὰ νὰ ἀγγίξη τὶς οὐράνιες ἁψίδες, χρειάζεται λάδι καὶ λάδι τῆς φωτιᾶς αὐτῆς δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἐλεημοσύνη.

Χύνε λοιπὸν τὸ λάδι ἄφθονο, γιὰ νὰ αἰσθάνεσαι χαρὰ γιὰ τὸ κατόρθωμά σου καὶ νὰ κάνης τὶς προσευχές σου μὲ περισσότερο θάρρος καὶ μεγαλύτερη προθυμία. Διότι, ὅπως δὲν μποροῦν νὰ προσευχηθοῦν μὲ θάρρος ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἔκαναν κανένα καλό, ἔτσι αὐτοὶ ποὺ κατόρθωσαν κάτι καὶ ἔρχονται ὕστερα ἀπὸ τὴν δίκαιη αὐτὴ πρᾶξι νὰ προσευχηθοῦν, κάνουν τὴν προσευχή τους μὲ μεγαλύτερη προθυμία, γεμᾶτοι χαρὰ ἀπὸ τὴν ἀνάμνησι τοῦ κατορθώματος.

Γιὰ νὰ γίνη λοιπὸν καὶ σὲ αὐτὸ πιὸ δυνατὴ ἡ προσευχή μας, ἐπαγρυπνῶντας ὁ νοῦς μας στὶς προσευχὲς ἀπὸ τὴν ἀνάμνησι τῶν κατορθωμάτων, ἂς θυμώμαστε συνέχεια ἐκείνη τὴν εἰκόνα, ὅτι δηλαδὴ οἱ φτωχοὶ στέκονται μπροστὰ στὶς πόρτες τῶν ναῶν ἀναπληρώνοντας ἐκείνη τὴν ἀνάγκη τῆς ψυχῆς, τὴν ὁποία ἀναπληρώνει ἡ βρύσι στὸ σῶμα».