Μάθημα ζωής από τα «Τείχη» του Καβάφη

 

                   Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ.

                   Μεγάλο κι υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

                   Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

                   Άλλο δεν σκέπτομαι, τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη.

                   Διότι πράγματα πολλά έξω να κάνω είχον.

                   Α, όταν έκτιζαν τα τείχη πως να μη προσέξω.

                   Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

                   Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμο έξω.

          Κ. Π. Καβάφης

          Είναι συγκλονιστικό πως μέσα σε ένα 8στιχο ποίημα ο Καβάφης κατάφερε να χωρέσει την τραγική εικόνα μιας δυστυχισμένης ζωής, ίσως της δικής του ζωής. Με σαφήνεια περιγράφει πως ξαφνικά βρέθηκε εγκλωβισμένος- «φυλακισμένος» -μέσα σε υψηλά «τείχη», που «κάποιοΙ» έκτισαν γύρω του. Δεν γνωρίζει ποιοί το έκτισαν, επισημαίνει όμως ότι το έκαναν «χωρίς περίσκεψη, χωρίς λύπη και χωρίς ντροπή».

          Και με αυτή την επισήμανση τονίζει την κρισιμότητα της κατάστασής του. Τα βάζει με τον εαυτό του και απορεί «πως δεν πρόσεξε, όταν αρχίσαν να κτίζουνε γύρω του τα τείχη». Γιατί προφανώς θα μπορούσα ν’ αντιδράσει.

          Πολύ αργά κατάλαβε ότι «ανεπαισθήτως» κλείστηκα «από τον κόσμο έξω»….

          Τείχη γίνονται, για παράδειγμα, οι διάφορες εξαρτήσεις, που μας αναγκάζουν να κινούμαστε και να λειτουργούμε μέσα σε ένα στενό διανοητικό και κοινωνικό χώρο, στο περιθώριο ή και στην παρανομία για να τις ικανοποιήσουμε.

Έτσι, αν κάποιος είναι εξαρτημένος σε εξαρτησιογόνες ουσίες, το μυαλό του και το σώμα του κινούνται αποκλειστικά σε σκέψεις και χώρους όπου μπορεί  να ικανοποιήσει το πάθος του.

          Όταν διακοπεί ή μειωθεί η χρήση τους. Το άτομο υποφέρει από την εμφάνιση του στερητικού συνδρόμου. Σταδιακά αποσύρεται από κοινωνικές, εργασιακές ή προσωπικές δραστηριότητες και οδηγείται στο περιθώριο, άρα κλείνεται «από τον κόσμον έξω», αφού όλος ο υπόλοιπος κόσμος βρίσκεται έξω από τα συγκεκριμένα στενά ενδιαφέροντά του, άρα είναι σαν να μην υπάρχει….

          Μπορούμε να «γκρεμίσουμε τα τείχη» που αποστερούν την ελευθερία μας; Και βέβαια μπορούμε! Αρκεί  να αναγνωρίσουμε ποια είναι τα πάθη στα οποία έχουμε εγκλωβιστεί, για να  οργανώσουμε ανάλογα τον αγώνα της «απελευθέρωσής»  μας. Για  να το κάνουμε όμως αυτό, χρειαζόμαστε αυτογνωσία. Χωρίς αυτογνωσία, δεν μπορούμε να εντοπίσουμε τις αδυναμίες , τα πάθη και τα λάθη μας, τα τάλαντα , τις δυνατότητες  και τις αρετές μας…

          Τα «Τείχη» του Καβάφη είναι μια πρόσκληση-  πρόκληση να δούμε την πορεία μας μέσα από τον φακό του ποιητή, για να αξιολογήσουμε την ορθότητα των αξιακών επιλογών μας και να προβούμε σε διορθωτικές κινήσεις, που θα δώσουν νόημα, περιεχόμενο και σκοπό στη ζωή μας.

          Αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιμο για τους νέους μας, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε πάθη και εξαρτήσεις, γιατί δεν έχουν φτάσει σε ένα ώριμο επίπεδο ελέγχου των σκέψεων, των συναισθημάτων και των παρορμήσεων τους.

          Γι’ αυτό συχνά υποτιμούν τον κίνδυνο της εξάρτησης από πάθη, που καταδυναστεύουν τελικά τη ζωή τους, με αποτέλεσμα να οδηγούνται  σε τραγικά αδιέξοδα. Ιδού «πεδίον δόξης λαμπρόν» για τους λειτουργούς όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης: Να δώσουν ολοκληρωμένη παιδεία στα παιδιά μας, και έτσι να τα μυήσουν στο νόημα, στις προϋποθέσεις και στην ουσία της πραγματικής ελευθερίας.

          Επισημαίνοντας έγκαιρα τις πολυάριθμες παγίδες της σύγχρονης κοινωνίας. Μπορούν να βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους εγκλωβισμού τους σε αδιέξοδα στην αυτοκαταστροφή. Όσο νωρίτερα γνωρίσουν τα παιδιά μας τον δρόμο και τον τρόπο καλύτερα θα καταφέρουν να ελέγξουν τα πάθη τους και να χαράξουν σωστά την πορεία μιας ενάρετης ζωής, που οδηγεί στην πνευματική τους καταξίωση και στην «όντως ζωή».

          Χαρ. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ. Ομότιμος Καθ. Α. Π. Θ.