Ποιά τά σπουδαιότερα πνευματικά προβλήματα;

Ποιά τά σπουδαιότερα πνευματικά προβλήματα τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου;

Κατὰ τὴν ἄποψή μου, τὸ σοβαρότερο πνευματικὸ πρόβλημα τοῦ σύγχρονου Εὐρωπαίου εἶναι ἡ ἀπώλεια νοήματος καὶ σκοποῦ. Στὴ σύγχρονη Δυτικὴ Εὐρώπη οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἀπολαμβάνουν μεγάλο βαθμὸ ὑλικῆς εὐμάρειας, σαφῶς μεγαλύτερης ἀπ' ὅτι στὸ παρελθόν, ἀλλὰ ὅπως εἶπε ὁ Κύριος «οὐκ ἐπ' ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος», καθὼς τὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν οἱ ἄνθρωποι σήμερα εἶναι πὼς δὲν βρίσκουν λόγο ὕπαρξης, δὲν βρίσκουν κανένα σκοπὸ ἢ κατεύθυνση στὴ ζωή τους, καὶ αὐτὸ συμβαίνει ὄχι μόνο μ' ἐκείνους ποὺ ἔχουν ἀπωλέσει τὴν πίστη τους, μεγάλος ἀριθμὸς χριστιανῶν αἰσθάνεται τὸ ἴδιο. Ὡς ἕνα βαθμὸ αὐτὸ συνδέεται μὲ μία μεγάλη μεγαλύτερη ἀποδόμηση τῆς κοινωνίας.  Στὸ παρελθόν, στὴ Δυτικὴ Εὐρώπη, ὅπως συμβαίνει ἀκόμη σὲ ἄλλα μέρη τῆς γῆς, οἱ ἄνθρωποι γεννιόντουσαν σὲ μιὰ ζῶσα κοινότητα, σὲ μιὰ εὐρύτερη οἰκογένεια, ἐντὸς πολλῶν δικτύων, ἐκείνων τοῦ χωριοῦ ἢ τῆς κωμόπολης, καὶ ἔνοιωθαν ὅτι κατεῖχαν μία θέση στὴν κοινωνία. Σήμερα, ὁ σύγχρονος Εὐρωπαῖος νοιώθει μόνος, εἴτε –συχνότατα-, ἀκόμη καὶ ἐὰν δύο ἄνθρωποι συζευχθοῦν, πρόκειται ἁπλῶς περὶ δύο προσώπων, δὲν ὑφίσταται ἡ εὐρύτερη οἰκογένεια, θεῖοι, θεῖες, ἐξαδέλφια, φίλοι, νὰ τοὺς στηρίξουν.

- Ὅ,τι ἀποκαλοῦμε πυρηνικὴ οἰκογένεια.

- Ἀκριβῶς, πυρηνικὴ οἰκογένεια. Νομίζω δὲ ὅτι αὐτὴ [ἡ κατάσταση] ὑποβάλλει τὸ γάμο σὲ μεγάλη πίεση καὶ ἐξάλλου, στὴ σύγχρονη δυτικὴ κοινωνία μας, ὡς ἕνα βαθμὸ ἄγνωστο στὸ παρελθόν, ἔχουμε ἀνθρώπους ποὺ δὲν ἔχουν συζευχθεῖ, ποὺ πιθανὸν νὰ εἶχαν περιστασιακὲς σχέσεις μὲ ἄλλους, ἀλλ' ὄχι σταθερὲς μὲ τὴν ἔννοια τῆς μακρόχρονης δέσμευσης, καθὼς ἐπίσης ἔχουμε γύρω μας τόσους ἀνθρώπους τῶν ὁποίων οἱ γάμοι εἶναι διαλυμένοι. Ὅταν κοιτῶ στὴν ἐκκλησία μου, ἐδῶ στὴν Ὀξφόρδη, ἐννοῶ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀναλογίζομαι πόσοι ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους δὲν ἔχουν πραγματικὴ οἰκογένεια. Φυσικά, ὑπάρχουν ἄλλοι στοὺς ὁποίους τὰ πράγματα εἶναι ἐντελῶς διαφορετικά, ὑφίστανται μητέρα, πατέρας καθὼς καὶ οἰκογένειες μὲ παιδιά, ἀλλὰ ἀκόμη βλέπω τόσους ἀνθρώπους ἀπομονωμένους. Ὅταν δέχομαι τὶς ἐξομολογήσεις τους, ἀντιλαμβάνομαι ὅτι συνήθως οἱ ἄνθρωποι δὲν ἔχουν διαπράξει ἀσυνήθιστα εἴτε ὑπερβολικὰ μεγάλα ἁμαρτήματα, καὶ ἐὰν ἀφουγκραστῶ ὄχι τόσο αὐτὰ ποὺ λένε ὅσο τὴ σιωπή τους, αὐτὰ ποὺ δὲν λένε, ἐκεῖνο ποὺ πραγματικὰ ἐξαγορεύουν στὴν ἐξομολόγηση εἶναι τὸ ἑξῆς: «Δὲν βρίσκω κανένα νόημα στὴ ζωή μου» . Καὶ κατὰ συνέπεια, ἕνας ἀπὸ τοὺς πρώτιστους σκοποὺς τοῦ πνευματικοῦ πατρός, σήμερα, εἶναι ὄχι νὰ ἐπιπλήττει τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὴν κακία τους, ὄχι νὰ συντρίβει τὴν ὑπερηφάνειά τους. Πολὺ συχνὰ δὲν ἔχουν ἱκανὴ αἴσθηση τῆς προσωπικῆς τους ἀξίας καὶ νοήματος.

Ὀφείλουμε νὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε στοὺς ἀνθρώπους τὴν αἴσθηση ὅτι ὁ Θεὸς τοὺς ἀγαπᾶ, ὅτι κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο εἶναι μοναδικό, ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει ἕνα εἰδικὸ σκοπὸ γιὰ κάθε ἕνα μας καὶ ὅτι δὲν εἴμαστε ἁπλὰ πιόνια ἐπιτραπέζιου παιχνιδιοῦ, ποὺ μποροῦν νὰ ἀντικατασταθοῦν. Σὲ κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο ὑπάρχει ἕνας θησαυρός, ὁ ὁποῖος δὲν ἀνευρίσκεται σὲ κανέναν ἄλλο. Ὅμως, γιὰ μένα αὐτὸ εἶναι τὸ μεγαλύτερο πνευματικὸ πρόβλημα. Φέρνω στὴ μνήμη μου κάποιον, ὁ ὁποῖος μοῦ ἐκμυστηρεύτηκε ἐδῶ καὶ λίγες ἑβδομάδες: «Ἐὰν πέθαινα αὔριο, δὲν θὰ τὸ ἔπαιρνε εἴδηση κανείς». Ὀφείλουμε νὰ ἀντιμετωπίσουμε αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς μοναξιᾶς, τῆς ἀπομόνωσης, ἡ ὁποία συχνὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀποτελεῖ ἕνα εἶδος ἀπόγνωσης.

Κατὰ συνέπεια, ἐὰν θὰ μποροῦσα νὰ προσθέσω δυὸ λέξεις ἀκόμη, σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, εἴμαστε πλασμένοι κατ' εἰκόνα Θεοῦ, τουθ' ὅπερ σημαίνει, πρωτίστως κατ' εἰκόνα Χριστοῦ. Αὐτὸ ὅμως ἐνέχει ἐπίσης τὴν ἔννοια κατ' εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Καὶ ἂν ἀναρωτηθοῦμε ποιὸ εἶναι τὸ βασικὸ νόημα τῆς Τριάδος, σαφῶς πρόκειται περὶ τοῦ ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἀγάπη, ὄχι ἁπλὰ αὐταγάπη. Ὁ Θεὸς εἶναι ἀμοιβαία ἀγάπη. Δὲν εἶναι ὁ Θεὸς ἁπλὰ ἡ ἐνδοστρεφὴς ἀγάπη τοῦ ἑνός, εἶναι ἡ συνενωτικὴ καὶ συμμετοχικὴ ἀγάπη τῶν τριῶν, τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὸ ποὺ οἱ Ἕλληνες Πατέρες καλοῦν «περιχώρηση». Ὥστε, ἐὰν ἐμεῖς, τὰ ἀνθρώπινα πλάσματα, εἴμαστε κατ' εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, αὐτὸ σημαίνει ὅτι εἴμαστε πλασμένοι νὰ ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο καὶ ὅτι ἀδυνατοῦμε νὰ εἴμαστε πλήρως ἀνθρώπινοι ἐὰν εἴμαστε ἀπομονωμένοι, ἐὰν εἴμαστε μόνοι. Μέσῳ τῶν σχέσεών μας μὲ τὰ ἄλλα ἀνθρώπινα πλάσματα φτάνουμε στὴν ὁλοκλήρωσή μας.

- Διαφορετικὰ παραμένουμε ἁπλὰ σαρκικοί.

- Ἀκριβῶς. Καὶ θὰ συμφωνοῦσα μὲ τὸν Γάλλο συγγραφέα Bernanos, ποὺ γράφει ὅτι «Κόλαση εἶναι νὰ μὴν μπορεῖς νὰ ἀγαπήσεις πλέον». Αὐτὸ ὅμως εἶναι τὸ πρόβλημα τῆς σύγχρονης κοινωνίας μας. Ὑπάρχει ἀσίγαστη δίψα μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ἀσίγαστη δίψα γιὰ ἀγάπη. Ἴσως δὲν τὸ ἔχουν ἀντιληφθεῖ, ἴσως θεωροῦν ὅτι ὑπάρχει δυστυχία, ἀλλὰ ἐὰν μπορούσαμε νὰ βροῦμε τρόπους στὴ σύγχρονη κοινωνία μας νὰ πληρώσουμε τὴ δίψα τους, ὥστε οἱ ἄνθρωποι νὰ γίνονται πραγματικὲς Τριαδικὲς εἰκόνες.

agiazoni.gr