Περί τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν. Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν κ.κ. Χρυσοστόμου.

Ἐπειδή τελευταῖα πολύς λόγος γίνεται γιά τό θέμα τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν καί γιά τήν δημιουργία ἀποτεφρωτηρίου στήν πόλη τῶν Πατρῶν καί ἐπειδή οἱ πολίτες ἀπευθύνονται πρός τόν Μητροπολίτη καί τήν Ἐκκλησία γενικώτερα ὥστε νά γνωρίζουν ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας ἐπί τοῦ συγκεκριμένου θέματος, σημειώνομε μέ πολλή ἀγάπη καί συνείδηση εὐθύνης ἔναντι τοῦ ποιμνίου μας τά ἑξῆς.

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει συγκεκριμένη διδασκαλία περί τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος εἶναι δημιουργημένος ἀπό τόν Θεό, κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Αὐτοῦ, ὡς ψυχοσωματική ὀντότης.   Ὁ σύνδεσμος σώματος καί ψυχῆς εἶναι ἱερός, ἡ ψυχή περιφρουρεῖται μέσα στό σῶμα τό ὁποῖο ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὀνομάζει ναόν τοῦ ἐν ἡμῖν Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό τό σῶμα τό σεβόμαστε, δέν τό ρυπαίνομε, δέν τό χρησιμοποιοῦμε γιά ἡδονικές ἀπολαύσεις, δέν βιαιοπραγοῦμε ἐπ’ αὐτοῦ. Ὁποιαδήποτε διαφορετική θεώρηση καί ἀντιμετώπιση τοῦ σώματος, θεωρεῖται ἀσέβεια πρός αὐτό καί βεβαίως πρός τόν Θεό.

Γι’ αὐτό καί τό φροντίζομε ὄχι μόνο ἁπλά ἰατρικά ἀλλά καί πνευματικά μέσα ἀπό τήν μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Βάπτισμα- Εὐχέλαιο- Θεία Κοινωνία (μετοχή τοῦ ὅλου ἀνθρώπου στό Ποτήριο τῆς Ζωῆς). Ὅταν τό σῶμα χωρισθῇ ἀπό τήν ψυχή, δέν γίνεται πτῶμα, ὅπως συμβαίνει μέ τά ἄλογα ὄντα, ἀλλά γίνεται καί ὀνομάζεται λείψανο.

Δέν καταστρέφεται τό σῶμα, δέν τυγχάνει βάναυσης συμπεριφορᾶς, δέν κακοποιεῖται, ἀλλά περιποιεῖται καί τίθεται στήν γῆ καί φυλάσσεται ἐκεῖ εἰς ἀνάστασιν. Ἀφήνομε τήν σοφία τοῦ Θεοῦ μετά ταῦτα νά ἀναλάβῃ τήν,  κατά τό πλέον φυσικό τρόπο, διάλυσή του ἀπό τήν ἴδια τήν φύση, ἡ ὁποία εἶναι ἐπίσης δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ἀπό αὐτήν τήν διάλυση τοῦ σώματος ἡ φύση ἀφήνει τά ὀστᾶ τά ὁποῖα φυλάσσονται ὡς λείψανα, στά κοιμητήρια καί ἐκεῖνα τῶν Ἁγίων στούς Ἱερούς Ναούς, πρός τιμήν καί προσκύνησιν ὑπό τῶν πιστῶν.

Ὅταν λοιπόν ἡ ἴδια ἡ φύση μᾶς διδάσκει πάνω στό θέμα αὐτό γιατί ἐμεῖς καί μάλιστα σέ μιά ἐποχή πού ἔχουν πληθυνθῆ οἱ φωνές γιά τήν ὑπεράσπιση τῆς φύσεως τήν ὁποία ὁ Θεός ἐν σοφίᾳ ἐποίησεν καί τῆς φυσικῆς τάξεως, τότε γιατί ἐμεῖς, ἐπαναλαμβάνω, θέλομε ὁπωσδήποτε νά ἐπέμβωμε βίαια καί καταστροφικά, τραγικά καί βάναυσα, ὥστε νά ἀφανίσωμε ὅτι καί ἡ αὐτή ἡ φύση σέβεται; Ἡ Ἐκκλησία μας ἀρνουμένη τήν καύση- ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν, δέν ἐπιμένει σέ μιά ἰδεολογία, ὅπως ἐκεῖνοι πού ὑποστηρίζουν καί νομοθετοῦν τήν ἀποτέφρωση, ἀλλά παραμένει ἀταλάντευτα στήν θεολογία περί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί ἐμμένει στήν ἀπό αἰώνων παράδοση ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Κυρίου, ἀλλά καί στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή (Παλαιά Διαθήκη) περί τοῦ ἐνταφιασμοῦ τῶν κεκοιμημένων.  Ἡ καύση- ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν δηλώνει τήν ἐμμονή στόν μηδενισμό, ἐνῶ ἡ ταφή μαρτυρεῖ τήν τιμή στό πρόσωπο, στόν κεκοιμημένο καί τήν ἀνάγκη διατηρήσεως τῆς ζωντανῆς σχέσεως μαζί του.

Ἡ καύση δηλώνει μηδενιστική στάση ἔναντι τοῦ ἀνθρώπου, τήν πορεία μιᾶς κοινωνίας πού θέλει τό τέλος τοῦ ἀνθρώπου καί ἐν τέλει τήν ἐξαφάνισή της. Εἶναι υἱοθέτηση ,πανηγυρικῷ τῷ τρόπῳ, τῆς ἀθεΐας καί ἐπιμονή νά περάσουν τά μηνύματα τῆς ἀπαξίας περί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Εἶναι σημεῖο ἐκπτώσεως τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς καταπτώσεως τῶν ἀξιῶν, τῆς ὑπάρξεως χωρίς σκοπό καί τῆς πορείας ἡ ὁποία θά καταλήξῃ μέ μαθηματική ἀκρίβεια στό φρικτό βάραθρο τῆς ἀπελπισίας καί τῆς ἀπογοήτευσης. Αὐτή ἡ βίαιη ἐπέμβαση στό ἀνθρώπινο σῶμα, εἶναι φρικτή παρέμβαση στήν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια.

Ἄν ἐπισταμένως μελετήσετε καί ἐνημερωθῆτε περί τοῦ τρόπου καύσεως καί ἀποτεφρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος καί τῆς ὠμῆς καί φρικαλέας διαδικασίας ὥστε νά φθάσωμε στό ἐλάχιστο ὑπόλειμμα (τέφρα), ἄν παρακολουθήσετε σέ video τήν ὅλη διαδικασία, θά ἀρνηθῆτε ὁποιαδήποτε σκέψη θετική ἐπί τοῦ συγκεκριμένου θέματος. Οὐδείς πιστεύομε θά ἤθελε ἕνα ἀγαπημένο πρόσωπο νά ταλαιπωρηθῇ κατά ἕνα τρόπο τόσο ἄσπλαχνο καί φρικτό καί μετά τήν κοίμησή του. Ποιός θά ἄντεχε, ἀλήθεια, νά δῇ ὅ,τι δέν καίγεται ἀπό τό σῶμα ἑνός ἀνθρώπου, ἑνός δικοῦ του ἀνθρώπου, νά συντρίβεται σέ εἰδικό μηχάνημα, νά θρυματίζεται, νά ροκανίζεται  γιά νά γίνῃ σκόνη; Ἀντέχεις νά βλέπῃς, τά ἐναπομείναντα ἀπό τήν καύση ὀστᾶ τοῦ πατέρα σου, τῆς μητέρας σου, τοῦ παιδιοῦ σου, νά τυγχάνουν αὐτῆς τῆς βάναυσης συμπεριφορᾶς καί μάλιστα μέ τήν δική σου θέληση, ἢ καί τήν δική του τήν ὁποία μπορεῖ νά ἔλαβε σέ στιγμές ὀδύνης, πόνου, ἀνθρώπινης ἀδυναμίας κ.λ.π. Ἡ Ἐκκλησία ἀρνεῖται νά συναινέσῃ σέ μιά τέτοια θεώρηση τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ὄχι ἀπό ἰδιοτροπία ἤ ἰδεολογία, ἀλλά ἀπό σεβασμό στό ἀνθρώπινο σῶμα καί τιμή στό ἀνθρώπινο πρόσωπο.

Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τά Λείψανα τῶν Ἁγίων, τά ὁποῖα εἶναι θησαυροί ἀτίμητοι καί αὐτά τοποθετεῖ στήν Ἁγία Τράπεζα ὅταν ἐγκαινιάζονται οἱ Ναοί.Προσκυνοῦμε τά ἅγια Λείψανα τά ὁποῖα εἶναι πνευματικοί ζωντανοί ὀργανισμοί καί φορεῖς τῆς θείας χάριτος καί γνωρίζομε ὅτι μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ διά τῶν Ἱερῶν Λειψάνων θαύματα καί σημεῖα  ἐπιτελοῦνται.

Ἀλήθεια τί θά ἦταν ἡ Πάτρα, χωρίς τήν Κάρα τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου; Τί θά ἦταν ἡ Ζάκυνθος χωρίς τό ἄφθαρτο Λείψανο τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, ἤ ἡ Κεφαλληνία χωρίς τό Λείψανο τοῦ Ἁγίου Γερασίμου καί ἡ Κέρκυρα χωρίς τόν, ἀγγέλοις αἰδέσιμο θησαυρό της, τό ἐπίσης ἄφθαρτο Λείψανο τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος; Ἡ καύση- ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν δηλώνει τέλος τήν ἔλλειψη πίστεως στήν Ἀνάσταση. Ὡς ἐκ τούτου ἡ καύση τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος δέν εἴναι σύμφωνη μέ τήν πράξη τῆς Ἐκκλησίας γιά λόγους, ἀνθρωπολογικούς, κανονικούς  καί βεβαίως θεολογικούς.

Γιά τόν λόγο αὐτό ,γιά ὅποιον ἔχει ἐκπεφρασμένη τήν βούληση καί, ἀποδεδειγμένως καί οἰκοιοθελῶς ἔχει δηλώσει τήν ἐπιθυμία νά καῇ τό σῶμα του καί δηλώνει μέ τόν τρόπο αὐτό τήν αὐτονόμησή του ἀπό τήν Ἐκκλησία, δέν δυνάμεθα νά τελοῦμε τήν ἐξόδιο ἀκολουθία, οὔτε ἱερό μνημόσυνο.(βλ.σχετική ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ὑπ ἀριθμ.2959, 29.10.2014.)

Αὐτά ὡς πρός τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.Ἀπό τήν ἄλλη, ἡ δυνατότητα ἀποτέφρωσης στή χώρα μας, ἔχει κατοχυρωθῆ μέ εἰδικό νόμο, ὁ ὁποῖος ἄνοιξε τόν δρόμο γιά τήν δημιουργία ἀποτεφρωτηρίων.Ἡ ἐφαρμογή αὐτοῦ τοῦ νόμου προϋποθέτει τήν συμβατότητα τῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων.Γι’ αὐτό ἀναφέραμε παραπάνω ὅτι ὅποιος ἐπιθυμεῖ τήν καύση αὐτονομεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία.Τό δικαίωμα τῆς ὅποιας Δημοτικῆς Ἀρχῆς νά θέσῃ πρός συζήτηση τό θέμα τῆς δημιουργίας ἀποτεφρωτηρίου δέν τό ἀμφισβητεῖ κανείς. Τό θέμα εἶναι ἄν ὑπάρχῃ λόγος νά γίνῃ αὐτή ἡ συζήτηση καί μάλιστα στήν συγκεκριμένη χρονική περίοδο πού ἡ κοινωνία μας ἀντιμετωπίζει ποικίλα προβλήματα καί ὁ Λαός ἀναζητεῖ ἀπεγνωσμένα λύσεις γιά νά ζήσῃ καί ὄχι γιά νά καῇ.

Τό μεγάλο, τό πολύ ὑψηλό ποσό πού ἀπαιτεῖται γιά τήν δημιουργία ἀποτεφρωτηρίου, θά ἠδύνατο νά χρησιμοποιηθῇ γιά τήν ὑποβοήθηση τῆς ζωῆς καί ὄχι πρός κατασκευή φρικαλέων ἀποτεφρωτηρίων.Μέ πολλή ἀγάπη, ὡς πνευματικός πατήρ καί Ἐπίσκοπος τῆς πόλεως καί τῆς Μητροπόλεως τῶν Πατρῶν, ἐθέσαμε τό θέμα ἐπί θεολογικῶν βάσεων καί μέ ζέον τό ἐνδιαφέρον πρός τόν τόπο μας καί τούς ἀνθρώπους μας, ἐκφράζομε τήν ἄποψη καί θέση, ὅτι ὁ Λαός μας ἔχει ἄλλες ἀνάγκες καί οὐδέν ὄφελος θά ἀποκομίσῃ ἀπό τήν δημιουργία ἀποτεφρωτηρίου.

Τέτοιες συζητήσεις καί ἐνέργειες στό συγκεκριμένο τόπο καί στήν συγκεκριμένη χρονική περίοδο δυναμιτίζουν τήν ἡρεμία καί δροῦν ἐναντίον τῆς ἑνότητος. Στό Δημοτικό Συμβούλιο δύναται νά συζητηθῆ ὁποιοδήποτε θέμα. Ἐπίσης ὁ κάθε πολίτης ὡς μέλος ἐνεργό τῆς κοινωνίας ἐκφέρη τήν ἂποψή του. Πόσο μάλλον ὁ Μητροπολίτης.Βεβαίως ἀπό τήν συζήτηση καί τήν ὅποια στάση τῶν προσώπων πού θά ἀποφασίσουν, μέχρι τήν ὑλοποίηση, ὑπάρχει ἕνας πολύ μακρύς καί δύσκολος δρόμος, ἀφοῦ ἀπαιτεῖται χωροθέτησις, οἰκονομικοτεχνική μελέτη, ἐξεύρεση τῶν πόρων κ.λ.π.  Ἐπιθυμοῦμε, ὅμως νά θέσωμε καί μιά ἄλλη παράμετρο τοῦ θέματος. Πόσοι ἐκφράζουν τήν θέληση νά καοῦν; Ἄς μιλήσω σέ τοπικό ἐπίπεδο. Κατά τά 11 χρόνια τῆς διαποιμάνσεως, ὑπό τῆς ἐλαχιστότητός μου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν, μετρημένοι στά δάκτυλα τῆς μιᾶς χειρός κατέληξαν στό ἀποτεφρωτήριο καί ἀπό ὅσο δυνάμεθα νά γνωρίζωμε κάποιοι χωρίς τήν ἰδικήν τους θέληση παρά μόνο μέ τήν ἐπίμονη καί παράλογη θέληση τῶν οἰκείων των.Ἡ πόλη μας ἔχει πολλούς τομεῖς, πού μᾶς περιμένουν ὅλους, νά ἐργαστοῦμε γιά τήν ζωή καί ὄχι γιά τόν θάνατο. Ἄς ἑνώσουμε λοιπόν, τίς δυνάμεις μας γιά νά δῇ αὐτός ὁ τόπος καλύτερες ἡμέρες καί νά βρῇ τόν δρόμο του καί τήν ὑγειά του.