Η σημασία του Κανδηλιού

 

Aποτελεῖ εὐλογημένη συνήθεια πολλῶν Χριστιανῶν νὰ ἀνάβουν το καντήλι στὸ εἰκονοστάσι τοῦ σπιτιοῦ, στὸν τάφο τῶν νεκρῶν τους κ.λπ. Γιατί ὅμως ὑπάρχει αὐτή ή συνήθεια; Τί νόημα ἔχει;

Κατ' ἀρχὰς τὸ ἄναμμα τοῦ καντηλιοῦ εἶναι μία προσφορὰ στὸν Θεό. Προσφέρουμε στὸν Κύριο ἀπὸ τὸ λάδι ποὺ διαθέτουμε γιὰ βρώση.

Τὸ φῶς τοῦ καντηλιοῦ εἶναι ἀπαλό καὶ πολὺ διακριτικό – αὐτὸ τὸ ἀντιλαμβανόμαστε ίδιαιτέρως ὅταν σβήσουμε τὰ ἄλλα φῶτα στον χῶρο ὅπου καίει το καντήλι: Μᾶς ἠρεμεῖ, μᾶς βοηθεῖ νὰ ἀφήσουμε τοὺς ἀγχώδεις ρυθμούς τῆς καθημερινῆς ζωῆς καὶ νὰ στραφοῦμε στὸν Θεό. Δημιουργεῖ κλίμα ησυχίας, πνευματικῆς ἀνατάσεως, κατάνυξη, διάθεση αὐτοκριτικῆς καὶ προσευχῆς.

Τὸ καντήλι καίει μπροστά στις ἱερές εἰκόνες. Φωτίζει τὰ πρόσωπα τῶν είκονιζόμενων Ἁγίων, τοῦ Κυρίου, τῆς Θεοτόκου... Ὅλα τὰ ὑπόλοιπα στὸν γύρω χῶρο ἀτονοῦν. Τὰ ἐρεθίσματα τῶν αἰσθήσεων περιορίζονται. Τότε ἀρχίζει νὰ κινεῖται ὁ έσωτερικός κόσμος. Ἡ ψυχὴ αἰσθάνεται δίψα γιὰ τὰ πνευματικά, τὰ οὐράνια, τα ασάλευτα. Το βλέμμα συγκεντρώνεται στη φλόγα τοῦ καντηλιοῦ ἢ μᾶλλον στὰ φωτιζόμενα ἱερὰ πρόσωπα. Θέλουμε νὰ τοὺς μιλήσουμε· νὰ τοὺς ποῦμε τὸν πόνο μας· νὰ ζητήσουμε τη βοήθειά τους, τὴ συμπαράστασή τους στὸν καθημερινό μας ἀγώνα. Αίσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη καὶ νὰ τοὺς εὐχαριστήσουμε, πρῶτα τὸν παντευεργέτη Κύριό μας γιὰ τὴ θαυμαστή πρόνοιά Του γιὰ μᾶς· κατόπιν τὴν Παναγία Μητέρα του γιὰ τὶς θερμές πρεσβεῖες της, τη σκέπη της, τὴ βοήθειά της, τοὺς Ἁγίους ποὺ εὐλαβούμαστε καὶ ἔχουμε τὶς ἱερές εικόνες τους, τοὺς ὁποίους αἰσθανόμαστε ὡς συνοδοιπόρους καὶ συμπαραστάτες μας στην καθημερινή τύρβη, στὸν ἀγώνα μας...

Τὸ καντήλι μᾶς θυμίζει τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ· «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι», ἀκοῦμε κατὰ τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή! «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου», εἶχε διακηρύξει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος (Ιωάν. η΄ 12). Αὐτὸς εἶναι τὸ φῶς τὸ ἱλαρό, τὸ φῶς τὸ ἀληθινό, ποὺ φωτίζει τις ψυχές τῶν ἀνθρώπων μὲ τὴ διδασκαλία του καὶ τὴν άπαστράπτουσα πανάγια καὶ ἀναμάρτητη προσωπικότητά του.

Επίσης τὸ καντήλι ὑπενθυμίζει τὴν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι ἡ λυχνία ποὺ κρατεῖ ἀναμμένο τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ καὶ φωτίζει ὅποιον προστρέχει στὴν ἀγκαλιά της. «Λυχνία Χριστοῦ ἡ Ἐκκλησία», μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης¹.

Μᾶς ὑπενθυμίζει πολὺ ἁπαλὰ καὶ τὸ ὅτι τὰ ἔργα μας πρέπει νὰ εἶναι φωτεινά κι ἐμεῖς νὰ εἴμαστε παιδιὰ τῆς ἡμέρας. Η ζωή μας νὰ εἶναι φωτεινή, χωρίς σκιές καὶ μελανὰ σημεῖα· ἀκόμη νὰ μὴν παραπονιόμαστε τόσο γιὰ τὸ σκοτάδι, ἀλλὰ νὰ φωτίζουμε σιωπηλὰ μὲ τὸ φῶς τῆς ἀρετῆς μας, ποὺ θὰ λάμπει ὡς ἀναγκαία συνέπεια τοῦ στενοῦ συνδέσμου μας μὲ τὸν Κύριο, τὴ μόνη πηγή κάθε ἀρετῆς.

Τὸ ἴδιο τὸ λάδι, τὸ «ἔλαιον», μᾶς θυμίζει τὸ θεῖο ἔλεος, τὴν εὐσπλαχνία τοῦ Κυρίου μας, τὴν ἐλεήμονα καρδιὰ ποὺ κι ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ καλλιεργοῦμε. «Τύπον τοῦ θείου ἐλέους ἔχει τὸ ἔλαιον», μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης· καὶ ἀλλοῦ: «θείου ἐλέους διὰ τοῦ ἐλαίου μετάδοσις, καὶ θείου φωτισμοῦ χορηγία διὰ τοῦ ἀναπτομένου φωτός»². Το λάδι λοιπόν συμβολίζει τὸ θεῖο ἔλεος ποὺ μᾶς χορηγεῖται στὸ Μυστήριο τοῦ ἁγίου Εὐχελαίου καὶ στὸ Μυστήριο τοῦ ἁγίου Χρίσματος, στὸ ὁποῖο ὁ ἱερέας χρίει τὸν νεοφώτιστο μὲ τὸ ἅγιο μύρο (ἕνα ἀπὸ τὰ συστατικά τοῦ ἁγίου μύρου εἶναι καὶ τὸ λάδι). Τὸ δὲ λάδι ποὺ τροφοδοτεῖ τὴ φλόγα στὸ καντήλι, συμβολίζει τὴ χορήγηση τοῦ θείου φωτισμοῦ. Ἀνάβοντας λοιπὸν τὸ καντηλάκι μας, ἂς έκζητοῦμε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ μᾶς ἐλεήσει καὶ νὰ μᾶς φωτίσει!

Τὸ δὲ καντήλι γιὰ τοὺς νεκροὺς εἶναι σὰν ἀδιάλειπτη προσευχὴ ὑπὲρ άναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων μας καὶ προσφορὰ ποὺ θυμίζει τὶς νεκρικές ἀναίμακτες σπονδές («χοές») τῶν ἀρχαίων προγόνων μας καὶ τῶν Ἰουδαίων στὴν ἐποχὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Επιπλέον, ὅπως τὸ καντήλι δὲν μπορεῖ νὰ ἀνάψει ἀπὸ μόνο του, ἔτσι καὶ ἡ καρδιά μας δὲν μπορεῖ νὰ φλογισθεῖ ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἂν δὲν ἔλθει ή θεία Χάρις!

Πόσοι λόγοι ὑπάρχουν γιὰ νὰ ἀνάβουμε καντήλι! Πόσες εμπειρίες μπορεῖ νὰ μᾶς χαρίσει! Ἂς ἀποκτήσουμε αὐτὴ τὴν καλή συνήθεια, πού, ἂν τὴν ἀσκοῦμε συνειδητὰ καὶ μὲ ἐπίγνωση τοῦ βαθύτερου νοήματός της, πολὺ θὰ μᾶς βοηθήσει στὴν πνευματική ζωή.

1. Ἁγίου Συμεών Θεσσαλονίκης, Περὶ τοῦ ἁγίου ναοῦ καὶ τῆς τούτου καθιερώσεως, ΡΙΓ΄: Τί ή λυχνία δηλοῖ, καὶ τὸ ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ θυμία- μα, PG 155, 317B.

2. Ό.π., PG 155, 317B-C. Τοῦ ἰδίου, Περὶ τῶν ἱερῶν τελετῶν, ΝΖ΄: Διατί καὶ ἔλαιον ἐν τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ μύρῳ, καὶ ἔλαιον ἐν τῷ ἁγίῳ εύχε λαίω, PG 155, 205C.

Υπό Ν.Βοϊνέσκου