«Απαξίωση
της ωραιότητας»
Εισηγητής: κ. Κωνσταντίνος Γανωτής,
Φιλόλογος- Συγγραφέας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ
Πολυσήμαντη και «πολύπαθη» η ομορφιά
στην εποχή μας.
Πρώτος λόγος για την ομορφιά ακούγεται
στην ολοκλήρωση της δημιουργίας «και είδεν ο Θεός ότι καλόν» και μετά την πλάση
του ανθρώπου «πάντα καλά λίαν». Με την Πεντηκοστή εγκαινιάζεται στον κόσμο η
μεγαλειώδης επιχείρηση να αποκατασταθεί στον κόσμο το «αρχαίο κάλλος» του.
Ο κόσμος μέσα στους αιώνες θαυμάζει
την καλλονή της φύσης και στο περιβάλλον και στο ανθρώπινο σώμα και στις αισθήσεις του. Το ότι δεν αναπαύεται όμως
σε μια αισθητική θεωρία, αλλά συνεχώς αλλάζει τα αισθητικά του κριτήρια,
δείχνει ότι ακόμη δεν βρήκε τον ορισμό του ωραίου, τον τελικό ορισμό του.
Όλες οι αισθητικές προτιμήσεις
συμβαδίζουν με τη φιλοσοφία για το καλό και το κακό.
Από παλιά ο κόσμος επεδίωκε να γευτεί
την εξωτερική καλλονή της συμμετρίας και του συνδυασμού των χρωμάτων, γιατί για
όλα αυτά χρησιμοποιούσε το επίθετο «καλός». Κάποτε όμως που το ένοιωσε το
«καλός» πολύ άδειο, πρόσθεσε δίπλα του και το «αγαθός».
Η βυζαντινή τέχνη αποτυπώνει την
εικόνα, τη μορφή του αγίου. Η αγιότητα, που μεταμορφώνει τη φύση σε προτύπωση
της Βασιλείας του Θεού, μας γνέφει μέσα από κάθε εκκλησιαστικό έργο, ακόμα κι
όταν δεν έχει σκοπό να ονομαστεί καλλιτεχνικό.
Με τη βυζαντινή τέχνη και με τη λαϊκή
μίμησή της, τη δημοτική τέχνη, αναπαύεται και αισθητικά και ηθικά και
υπερφυσικά ο άνθρωπος. Η τέχνη του δημοτικού τραγουδιού και του λαϊκού γενικά
καλλιτεχνήματος πραγματώνει το ίδιο κατόρθωμα.
Στη σύγχρονη μοντέρνα περί του ωραίου
αντίληψη σαν να θέλει να παραστήσει ο μοντέρνος το χάος, την ανυπαρξία ή τον
θρίαμβο της αλχημείας. Ο μοντέρνος ντυμένος αρχιτέκτονας, ο μοντέρνος χτίστης,
ο μουσικός κι ο ποιητής, αισθάνονται
μιαν ικανοποίηση στο να καταστρέφουν τη συνθετική εικόνα, που αποτέλεσε την
παράδοση της καλλιτεχνικής και κάθε έκφρασης του παρελθόντος.
Αν εξετάσουμε τις οικογενειακές
συνθήκες ζωής όλων των νέων που εμφανίζονται πραγματικά άσχημοι στην εμφάνιση
και στη συμπεριφορά τους, θα διαπιστώσουμε χωρίς ή σχεδόν χωρίς εξαίρεση ότι
είναι κακές, σκληρές, χυδαίες ή αισχρές. Και είναι η επιλογή της εμφάνισης και
της συμπεριφοράς αυτή των νέων μας των παραμορφωμένων, εκδίκηση που παίρνουν τα
παιδιά από τους γονείς τους και γενικότερα από τους μεγαλύτερους, που έκαναν
πριν από τα παιδιά τους κάτι χειρότερο ακόμα: Κρατώντας εξωτερικά τις
παραδοσιακές φόρμες άφησαν από μέσα τους να κυριευτούν από πάθη και έτσι
προκάλεσαν την απέχθεια των παιδιών τους, τα βασάνισαν με το να τα πιέζουν να
μείνουν μέσα στα παραδοσιακά πλαίσια, ενώ οι ίδιοι τα υπονόμευσαν. Η υποκρισία
των γονιών και των μεγαλύτερων γενικά πίεσε τα παιδιά στην ασχήμια της μορφής
και των τρόπων τους, κάτι που το αισθάνθηκαν ως
ψυχολογική απελευθέρωση.
Οι άσχημες φιγούρες των νέων μας είναι
σχεδόν αθώα παιχνίδια μπροστά στην ασχήμια των πολέμων, των οικονομικών και
δικονομικών ανταγωνισμών, των αθέμιτων επιχειρήσεων, της σωματεμπορίας, του
τζόγου, του εμπορίου ναρκωτικών και πολλών άλλων ασχημιών διαγωγής των μεγάλων,
που προκαλούν εκείνη την «παιδική» επανάσταση των παιδιών μας.
Όλη αυτή η κατάσταση έχει τις
συνέπειες και σ’ όλες τις μορφές της τέχνης.
Μέσα τον κόσμο που χάνεται, μέσα στην
ασχήμια του, μένει μόνη αληθινή κιβωτός η Εκκλησία. Ο καθένας μας, μαστιγωμένος
απ’ την ανυπόφορη ασχήμια, ας μπει στην κιβωτό χύνοντας κι ένα δάκρυ πικρό για
το διπλανό του που δεν θέλει τη σωτηρία. Έτσι νομίζω πως εξηγείται η απαξίωση
της ομορφιάς στην εποχή μας, κι αυτό το χρέος μας επιβάλλει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου