Η Χριστολογική βάση των ιερών εικόνων
Σήμερα η Εκκλησία μας, Κυριακή Α΄ Νηστειών- της ορθοδοξίας,
γιορτάζει τον θρίαμβο και τη νίκη της Αλήθειας την οποία καμία δύναμη, ούτε
διωγμός δεν μπόρεσε να καταβάλλει και να νικήσει.
Το τροπάριο της Ορθοδοξίας αναφέρεται στο πρόσωπο του Ιησού
Χριστού, γιατί η γιορτή της Ορθοδοξίας είναι η γιορτή του Χριστού, της
προσωποποίησης της Αλήθειας, που είναι συγκεκριμένη και ορατή.
Οι εικόνες του Χριστού, της Θεοτόκου και των Αγίων που
τιμάμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας, γίνονται μέσα με τα οποία η Αλήθεια του Χριστού παρουσιάζεται ζωντανή και
αξιομίμητη. Γι’ αυτό οι ορθόδοξοι όταν τιμάμε τις Άγιες Εικόνες υποκλινόμαστε
μπροστά στο μυστήριο της Αλήθειας. Συνεπώς η παρουσία των Αγίων Εικόνων έχει
χριστολογική βάση.
Ας το αυτό δούμε λίγο αναλυτικότερα.
Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός αποκαλύπτονταν μέσα από τις
άκτιστες ενέργειές Του και ιδιαίτερα με
το κήρυγμα των Προφητών. Στην περίοδο όμως
της Καινής Διαθήκης ο Λόγος του Θεού σαρκώθηκε, έμεινε μεταξύ μας
και είδαμε την δόξα Του. Ο ίδιος ο Πατέρας φανερώθηκε
στους ανθρώπους με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού και ήλθε σε προσωπική σχέση
μαζί μας. Γι’ αυτό και μπορούμε να συναντήσουμε
το Θεό στο πρόσωπο του Χριστού.
Στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο
Δαμασκηνός “Ο Θεός δεν μπορούσε καθόλου να εικονισθεί διότι δεν είχε λάβει
ακόμα σώμα, ούτε μορφή. Τώρα όμως που ο Θεός φανερώθηκε με σάρκα και
συνανεστράφη με τους ανθρώπους, εικονίζω από τον Θεό αυτό το οποίο μπορώ να δω.
Αυτόν ο οποίος έγινε ύλη για μένα και καταδέχθηκε να κατοικήσει στην ύλη. Και
δεν θα πάψω να σέβομαι την ύλη με τη οποία συντελέσθηκε η σωτηρία μου”.
Εκείνο όμως το οποίο “εικονίζουμε δεν είναι η θεία φύση του
Χριστού, αλλά η υπόσταση , το γεγονός του προσώπου του Χριστού, ο Οποίος είναι
“εικών του Θεού του αοράτου”.
Οπότε η εικόνα αποτελεί ορατό σημείο της παρουσίας του Θεού
και βεβαιώνει την παρουσία Του μεταξύ των ανθρώπων. Η τιμή, λοιπόν, των εικόνων
στηρίζεται στο πιο βασικό σωτήριο δόγμα της πίστεώς μας δηλαδή στην ενανθρώπιση
του Χριστού και στη αληθινή παρουσία Του ανάμεσά μας. Και η ενσάρκωση του Θεού
διακηρύττει το γεγονός αυτό με την τιμή των αγίων Εικόνων.
Η εικόνα αποτελεί ομολογία πίστεως στη θεία ενανθρώπιση του
Ιησού Χριστού και μας οδηγεί στο πρόσωπο του ίδιου του Χριστού. Επί πλέον η
εικόνα εκφράζει και το βαθύτερο εσωτερικό πόθο του ανθρώπου να φθάσει στο ύψος
του Θεανθρώπου Χριστού και αποτελεί ένα άριστο κίνητρο για τη στροφή του
ανθρώπου προς τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό.
Όλα αυτά τα παραπάνω μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα το
μεγάλο κίνδυνο και ασέβεια στα οποία μπορεί να περιπέσει κανείς, όταν αρνηθεί
την τιμή των αγίων Εικόνων. Αν το κάνει κανείς αυτό είναι σαν να αρνείται την
ενσάρκωση του Χριστού και όλο το γεγονός της θείας Οικονομίας. Τότε παύει πλέον
η Εκκλησία το να είναι Σώμα Χριστού, να έχει θεωρητικό χαρακτήρα και κατά
συνέπεια αδυνατεί να προσφέρει τη σωτηρία στον άνθρωπο.
Η άρνηση, λοιπόν, της εικόνας, η οποία είναι χειροπιαστή
μαρτυρία της σάρκωσης του Χριστού και
της σωτηρίας μέσα στην Εκκλησία που είναι το Σώμα Του, έχει καταστροφικές
συνέπειες, για τον άνθρωπο. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας ταυτίζει την ορθόδοξη πίστη
με την τιμή των αγίων Εικόνων και ονομάζει Κυριακή της Ορθοδοξίας τη σημερινή
Α΄ Κυριακή των Νηστειών, που γιορτάζεται η αναστήλωση των αγίων Εικόνων. Κανείς δεν μπορεί να ονομάζεται
ορθόδοξος χριστιανός, αν δεν τιμά τις ορθόδοξες Εικόνες.
Η Εικόνα είναι το “σημείον” και όχι ο εικονιζόμενος.
Όμως, όπως αναφέρει ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, ο
κυριότερος υπερασπιστής των ιερών εικόνων: “ Εκεί που βρίσκεται το σημείο, εκεί
είναι και αυτός ο εικονιζόμενος”. Γι’ αυτό “τιμάμε την εικόνα, χωρίς να δίνουμε
σ’ αυτή τη θέση του εικονιζόμενου προσώπου”.
Αυτή είναι και η διδασκαλία της Εκκλησίας μας, όπως διατυπώθηκε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Ότι,
δηλαδή, στην εικόνα αποδίδουμε “ασπασμόν και τιμητική προσκύνηση, όχι όμως και
αληθινή λατρεία, η οποία αρμόζει μόνο στη θεία φύση”.
Όποιος απονέμει στις άγιες Εικόνες λατρεία και δεν ανάγει
την προσκύνηση στο Θεό, αυτός δεν είναι πιστός στην απόφαση αυτή της
Οικουμενικής Συνόδου και καταδικάζεται από την Αγία Γραφή, γιατί προσκυνά
“είδωλα, χρυσά, αργυρά, χάλκινα, πέτρινα ξύλινα”, όπως αναφέρει το ιερό βιβλίο
της Αποκαλύψεως. Αυτά είναι έργα χειρών ανθρώπων, τα οποία δεν έχουν στόμα να
μιλήσουν, μάτια να δουν και αυτιά να ακούσουν ... όμοια μ’ αυτά θα γίνουν και
εκείνοι οι οποίοι τα κατασκευάζουν και πιστεύουν σ’ αυτά”.
Αλλά η Εκκλησία μας δεν τιμά μόνο την εικόνα του Χριστού,
αλλά και τις εικόνες των Αγίων. Οι Άγιοι της Εκκλησίας, οι οποίοι
ανταποκρίθηκαν στην κλήση του Θεού, είναι “σύμμορφοι της εικόνος του Υιού”,
φόρεσαν και πάλι την εικόνα του επουρανίου και αντανακλούν τη δόξα Του.
Οι εικόνες, λοιπόν, των Αγίων της Εκκλησίας δεν αναφέρονται
στην πεπτωκυία φύση του ανθρώπου του αιώνος τούτου.
Ο Άγιοι εκείνοι αναφέρονται στον κόσμο της νέας δημιουργίας
του Θεού, της μεταμορφώσεως. Είναι ο
αγιασμένος κόσμος με τη χάρη του Θεού. Είναι η μαρτυρία και η εγγύηση της
ολοκληρωτικής μεταμορφώσεως του κατά την υπόσχεση του Κυρίου.
Και ο χριστοποιημένος άνθρωπος αντανακλά τη δόξα του Κυρίου
και μεταμορφώνεται από δόξα σε δόξα με τη χάρη του αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτόν
τον λόγο και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας
ακτινοβολούσαν και απ’ αυτή ακόμα τη ζωή, εκείνα τα οποία όλοι οι άνθρωποι δεν
μπορούσαν ν΄ αντιληφθούν με τις αισθήσεις τους τη δόξα του Θεού. Για το κόσμο
αυτό μαρτυρούν οι άγιες Εικόνες της
ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Και κάτι τελευταίο. Οι εικόνες των Εκκλησιών αναστηλώθηκαν. Υπάρχει όμως μια άλλη
εικόνα που είναι η βάση και η αρχή όλων των εικόνων. Η εικόνα
αυτή δυστυχώς είναι παραθεωρημένη και “πεταμένη στα σκουπίδια”. Είναι η δική
μας εικόνα. Είμαστε εμείς που μας έπλασε ο Θεός “κατ’ εικόνα” δίκη Του, για να
γίνουμε και “καθ’ ομοίωσή”Του. Εμείς όμως δεν ζούμε σωστά και εξαχρειώνουμε την
εικόνα Του μέσα μας.
Αυτή την εικόνα πότε θα την αναστηλώσουμε;
Πότε θα την τοποθετήσουμε στη θέση που τις αξίζει;
Καλή Σαρακοστή
π. γ. στ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου