ΚΥΡΙΑΚΗ Γ΄ ΝΗΣΤΕΙΏΝ Σταυροπροσκυνήσεως

Κέρδη χωρίς ωφέλεια;

Στο μέσον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας προβάλλει τη γιορτή της Σταυροπροσκυνήσεως. Η περίοδος των πνευματικών αγώνων και η πορεία των πιστών δεν τελειώνει, αλλά συνεχίζεται και προβάλλεται ο Τίμιος Σταυρός για να θυμίσει στους πιστούς, ότι στο όνομα του Χριστού και του Σταυρού Του, όλα τα γόνατα θα καμφθούν, επουρανίων, επιγείων και καταχθονίων.

 Κανένας δεν συμφιλιώθηκε με τον Θεό χωρίς τη δύναμη του Σταυρού. Και ο Χριστός εν όψει της δίωξής Του και του σταυρικού Του θανάτου, απευθύνει ένα λόγο σκληρό αλλά και αληθινό προς τους μαθητές και το λαό που Τον ακολουθούσε, δρόμο αποτρόπαιο, απόρριψης και καταδίκης. Δεν είχε την έννοια της πνευματικής καταξίωσης και δόξας, όπως νομίζουμε εμείς σήμερα, αλλά ήταν μια μαρτυρική πορεία.

Όμως το ερώτημα που διατυπώνει ο Χριστός στο σημερινό ευαγγέλιο πρέπει να βάλλει σε προβληματισμό τον σύγχρονο άνθρωπο. Όχι βέβαια πως δεν είχε σημασία το ερώτημα αυτό για τον άνθρωπο των περασμένων εποχών. Αν όμως γι’ αυτούς τότε το ερώτημα ξεκινούσε από μια υπόθεση, για μας σήμερα ξεκινάει από μια διαπίστωση. Πρόκειται για σημαντική διαφορά. Αλήθεια “Τι ωφελήσει τον άνθρωπον εάν κερδίσει τον κόσμον όλο και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού;”.

 Ο σύγχρονος άνθρωπος χωρίς υπερβολή κέρδισε τον “κόσμον όλον” με τα τεχνικά και επιστημονικά του επιτεύγματα. Υπέταξε μυστικές δυνάμεις της φύσεως, τον βυθό των ωκεανών, εκμηδένισε αποστάσεις, πάτησε το πόδι του στο φεγγάρι. Ας αφήσουμε τις άλλες βιομηχανικές προόδους που γέμισαν τη ζωή του από άνεση και αγαθά. Το ερώτημα όμως παραμένει: τι ωφελήθηκε ο άνθρωπος αλήθεια με όλα αυτά τα κέρδη; Κατάκτησε την ευτυχία; Βρήκε την ειρήνη της ψυχής του; Ένοιωσε την πηγαία και καρδιακοί χαρά; Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι αρνητική.

Σήμερα ο άνθρωπος είναι πλούσιος σε υλικά μέσα κι όμως τον κατατρώγει η αγωνία. Η ζωή του είναι γεμάτη από ανέσεις, αλλά νιώθει κουρασμένος. Κρατά στα χέρια του μεγάλες δυνάμεις κι όμως πνίγεται από το άγχος και  την απογοήτευση. Φοβάται τον ίδιο του τον εαυτό. Κατάντησε να γίνει δούλος της προόδου του.

Χαρακτηριστική είναι, ότι η πρώτη εμπειρία του ανθρώπου του περασμένου μόλις αιώνα, από το καταπληκτικότερο επίτευγμα, τη διάσπαση του ατόμου, ήταν μια εμπειρία φρίκης μπροστά στα παραμορφωμένα πτώματα και ερήμωση της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Είχε δίκιο ένας στοχαστής όταν έλεγε: “ Η δύναμή μας είναι κάτι καλό, μόνον όταν αυτός που την κατέχει είναι καλός”. Αλλά και  ο γνωστός μας Μαρτίνος  Κίγκ έγραφε: “ Μάθαμε να πετάμε στον αέρα σαν τα πουλιά και να κολυμπάμε στη θάλασσα σαν ψάρια, αλλά δεν μάθαμε τη σπουδαία τέχνη να ζούμε σαν αδέλφια. Η αφθονία μας δεν έφερε ούτε την ειρήνη του πνεύματος, ούτε την γαλήνη της ψυχής”.

Όλες αυτές οι θλιβερές εμπειρίες μαρτυρούν, ότι μέσα στις τόσες κοσμικές εμπειρίες μας μας λείπει κάτι πιο σημαντικό. Μας λείπει το πνεύμα, η ψυχή. Αυτό συνιστά και το δράμα εποχής  και του πολιτισμού μας. Από το ένα μέρος θεοποιεί τον άνθρωπο και από το άλλο αγνοεί το θεϊκό στοιχείο μέσα του, την ψυχή. Ένα ωραίο λογοπαίγνιο φανερώνει αυτή την αλήθεια, ότι “ ψυχή  του πολιτισμού είναι ο πολιτισμός της ψυχής”. Ο λόγος αυτός εξηγεί γιατί ο πολιτισμός μας είναι πνευματικά νεκρός και κατά συνέπεια αδυνατεί να προσφέρει ειρήνη και ευτυχία στην ψυχή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος ακόμη κι όταν αυτοανακηρύσσεται ως θεός, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα θλιβερό είδωλο, που μέσα του κρύβει μια άβυσσο, ένα τρομακτικό κενό.

Αυτή η αδιαφορία  για την ψυχή μας, γνώρισμα του πολιτισμού μας, σημαδεύει και τον ατομικό μας αγώνα και χαρακτηρίζει τις επιδιώξει μας στους διάφορους τομείς των δραστηριοτήτων μας.

Αλήθεια, πόσο χρόνο ξοδεύουμε  καθημερινά για τις σαρκικές και υλικές  μας ανάγκες και πόσες για τη ψυχική  μας σωτηρία; Δεν είναι υπερβολικό να πούμε, ότι υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που ποτέ δεν σκέφθηκαν ότι έχουν καν ψυχή! Η τροφή, το ένδυμα, η στέγη, η επαγγελματική και  κοινωνική αποκατάσταση είναι ο κυρίαρχος  στόχος του αγώνα της ζωής μας. Η υπόθεση της ψυχής μένει στο περιθώριο των προσπαθειών μας. Ασφυκτιά, φυτοζωεί, ανίκανη να στηρίξει το οικοδόμημα της χαράς.

Λησμονούμε, ότι κι αυτή έχει ανάγκες. Τρέφεται με την αλήθεια, ξεδιψάει με τον ευαγγελικό λόγο, ενδύεται με την αρετή και αναπνέει με την μυσταγωγική ατμόσφαιρα της λατρείας του Θεού.

Έτσι φθάνουμε να νιώσουμε τι σημαίνει το ερώτημα: “Τι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδίσει τον κόσμον όλον και ζημιωθεί την ψυχή αυτού;”

Αλλά , ποτέ δεν είναι αργά. Από σήμερα κιόλας μπορούμε να  διορθώσουμε το μεγάλο μας λάθος. Δηλαδή ν’ αποκαταστήσουμε το πνεύμα στον πολιτισμό μας, δίνοντας στον προσωπικό αγώνα μας προβάδισμα στην θεοειδή ψυχή, η οποία είναι το πολυτιμότερο συστατικό του ανθρώπου. Είναι εκείνη που δίνει αξία στην ανθρώπινη προσωπικότητα. Μέσα στην αφάνταστη απεραντοσύνη του σύμπαντος, λέγει ένας χριστιανός διανοητής, ο άνθρωπος είναι  μόλις και πιο πολύ από το τίποτα. Κι όμως, ενώ λίγο απέχουμε από το μηδέν, φέρουμε μέσα μας την εικόνα του Θεού κι όλος ο παράδεισος είναι κλεισμένος στα στήθη μας”.

Απόδειξη και υπόμνηση για την αξία της ψυχής είναι ο Σταυρός του Χριστού, που σήμερα η Εκκλησία μας προσκαλεί να του προσκυνήσουμε. Αυτός ο ποτισμένος απο το Αίμα του Ιησού Χριστού Σταυρός θυμίζει στους ανθρώπους το αντίτιμον για την ελευθερία της ψυχής και επαναλαμβάνει τη συγκλονιστικά αλήθεια, που εκφράζει ο λόγος του Αποστ. Πέτρου: “Ξέρετε καλά τι πληρώθηκε ως αντάλλαγμα για να ελευθερωθείτε από το μάταιο τρόπο της ζωής, που κληρονομήσατε από τους προπάτορες σας. Δεν ήταν κάτι που φθείρεται, όπως το ασήμι ή το χρυσάφι, αλλά το ανεκτίμητο αίμα του Χριστού που θυσιάστηκε  σαν αμνός άμωμος και άσπιλος”.

Σήμερα αυτή τη μεγάλη ημέρα Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως αυτός ο Σταυρός γίνεται ένας πανίσχυρος προβολέας και φωτίζει στο σύγχρονο άνθρωπο και του πολιτισμού του το δρόμο που οδηγεί σίγουρα σ’ ένα καλύτερο μέλλον. Είναι ο δρόμος που δίνει προτεραιότητα  στην ψυχή. Ο άνθρωπος  έχει όχι μόνο χρέος, αλλά και συμφέρον να τον ακολουθήσει.

 Ο Πλούταρχος έδωσε μια συμβουλή: “Την ψυχή σου να περιποιείσαι ως ηγεμόνα και το σώμα να το μεταχειρίζεσαι σαν στρατιώτη”.

 Μια τέτοια αποκατάσταση της ψυχής θα δώσει στην αξία “άνθρωπος” τη θέση που της ανήκει και μπορεί να κάνει τον κόσμο Βασιλεία Θεού.

          π. γ. στ.