“Τυραννίς” πηγή “μισαλληλίας”

 

Η ιστορία είναι πλούσια σε θετικά, αλλά και σε αρνητικά παραδείγματα. Λόγω των δύσκολων ημερών που διερχόμαστε, θα επικεντρωθούμε σε ένα αρνητικό παράδειγμα, που δεν είναι άγνωστο ως τύπος εξουσίας και στις μέρες μας. Αναφερόμαστε στον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης “τύραννο” Φωκά, του οποίου η “τυραννίς” διήρκησε από το 602 ως το 610 μ. Χ., όταν την κατέλυσε με επανάσταση του ο μετέπειτα αυτοκράτορας Ηράκλειος.

          Στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους διαβάζουμε: “Η τυραννίς του Φωκά περιγράφεται ομόφωνα από όλες τις πηγές, σύγχρονες και μεταγενέστερες, ως μία από τις αμαυρότερες σελίδες της βυζαντινής ιστορίας. Χαρακτηριστικά τονίζεται ότι από την ημέρα της στέψεώς του “κρατεί της ευδαιμονίας  η συμφορά, και λαμβάνει την έναρξιν τα μεγάλα των Ρωμαίων ατυχήματα”. Σε άλλο σημείο γράφεται: “Χαρακτηριστικό της καταστάσεως που επικρατούσε είναι ένα απόσπασμα από “θαύματα του Αγίου Δημητρίου”: κατηγορεί τον Φωκά, τον οποίο αποκαλεί “διάβολον”, ότι έσπειρε την “μισαλληλίαν” σε όλη την Ανατολή, ως αυτή την Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα οι εμφύλιες συγκρούσεις να μην περιορίζονται πια στην αγορά, αλλά να αλληλοσφάζονται συγγενείς και πρώην φίλοι μέσα στα ίδια τους τα σπίτια”.

          Η λιτή, χωρίς περιττούς σχολιασμούς, περιγραφή της βασιλείας του τυράννου Φωκά από τον όσιο Θεοφάνη στην Χρονογραφία του, δημιουργεί φρίκη. Είναι η περιγραφή μιας κόλασης, μιας εξουσίας που εξαθλίωσε το Κράτος, ταλαιπώρησε αφάνταστα τον λαό, οδήγησε πολλούς σε βασανιστικούς θανάτους, ώστε να μείνει το όνομά του  στην λαϊκή παράδοση της Ανατολής ως το χαρακτηριστικό κάθε “δύσκολου ανθρώπου”-τύραννος Φωκάς.

          Όμως παρά την τυραννική εγκληματική εξουσία του παρουσιαζόταν ως ακραιφνής ορθόδοξος χριστιανός, σε αντίθεση με τον διαλλακτικό σε θεολογικά θέματα προκάτοχό του Μαυρίκιο, τον οποίο φόνευσε για του αρπάξει την εξουσία. Διαβάζουμε: “Ο Φωκάς εγκατέλειψε τη διαλλακτική πολιτική του Μαυρικίου και εμφανίσθηκε ως υποστηρικτής της απόλυτης ορθοδοξίας”.

          Ο τύραννος Φωκάς άφησε ως ιστορική μνήμη ένα μείγμα εγκληματικής εξουσίας και ιδιόρρυθμης, με έμφαση φανατικά ορθόδοξης θρησκευτικότητας. Ένα μείγμα που κυκλοφορεί ως τις μέρες μας στην παγκόσμια πολιτική αγορά, δημιουργώντας αιματηρές πολεμικές εκρήξεις.

          Στην Δωδεκάβιβλο του Δοσιθέου διαβάζουμε: “προ δε του γενέσθαι ταύτα”, δηλαδή πριν καταλάβει την Κωνσταντινούπολη ο Ηράκλειος και εκδιώξει από τον θρόνο του τον τύραννον Φωκά, οδηγώντας  το στον θάνατο, “είπεν ο Πατριάρχης Θωμάς Θεοδώρω τω Συκεώτη παραινέσαι τον Φωκάν παύσασθαι από των φόνων, ο δε τύραννος ήτησε  ρυσθήναι της ποδάγρας και παύσασθαι, του γεγονότος, ο Φωκάς πάλιν Φωκάς ην, όθεν είπεν αυτώ ο Θεόδωρος την καταστροφήν αυτού”.

          Ο Πατριάρχης Θωμάς καταφεύγει στην μαρτυρημένη αγιότητα του οσίου Θεοδώρου του Συκεώτη, του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 22 Απριλίου, και του ζητά αυτός να συμβουλεύσει τον τυραννικό αυτοκράτορα. Ο Φωκάς για να δεχθεί την συμβουλή απαίτησε την θαυματουργική θεραπεία της ποδάγρας που τον ταλαιπωρούσε.

          Το θαύμα   του δόθηκε, αλλά “ο Φωκάς πάλιν Φωκάς ην”. Ο Θεός διά του αγίου Θεοδώρου ικανοποίησε την απαίτησή του. Όμως αυτός έμεινε ασυγκίνητος απέναντι στην ευσπλαχνία και την ταπείνωση του Θεού, οπότε ακολούθησε η αυτοκαταστροφή του.

          Είθε να μην ζηλώσουν την “δόξα” του σύγχρονοι ηγέτες και εμείς να μη μένουμε ιδιοτελείς και ασυγκίνητοι απέναντι στις πολλαπλές φανερώσεις της ευσπλαχνίας και της ταπείνωσης του Θεού.

          Πρωτ. Θ. Βαμβίνης